Q. – một học sinh đang học lớp 9 ở tỉnh T.B vì yêu thích môn bóng bàn nên đã được gia đình cho đi tập vừa là rèn luyện thể thao và cũng để xả stress sau những giờ học văn hóa căng thẳng ở trường. Năm 2022, Q. đã giành huy chương trong cuộc thi Giải Bóng bàn các cây vợt xuất sắc trẻ, thiếu niên, nhi đồng toàn quốc.

Đến năm 2024, Q. không được tham dự Hội khỏe Phù Đổng toàn quốc lần thứ X vì nằm trong diện "học sinh đã đoạt huy chương tại các giải thể thao thuộc hệ thống giải thể thao thành tích cao trong nước do Cục Thể dục Thể thao (Bộ VHTTD) tổ chức" (quy định của Điều lệ giải).

Những tưởng như mọi năm, trường hợp của Q. sẽ được xét tuyển thẳng vào lớp 10 vì thuộc đối tượng là "học sinh đoạt giải cấp quốc gia và quốc tế về văn hóa, văn nghệ, thể dục thể thao" (Thông tư số 11 ban hành ngày 18/4/2014).

Tuy nhiên, ngày 30/12/2024, Thông tư số 30 ban hành Quy chế tuyển sinh THCS và THPT ra đời đã thay thế Thông tư số 11 nói trên, trong đó đối tượng đạt thành tích thuộc diện tuyển thẳng vào lớp 10 điều chỉnh thành: "Học sinh trung học cơ sở đạt giải cấp quốc gia do Bộ GDĐT tổ chức hoặc phối hợp với các Bộ và cơ quan ngang Bộ tổ chức trên quy mô toàn quốc đối với các cuộc thi, kì thi, hội thi về văn hóa, văn nghệ, thể thao; cuộc thi nghiên cứu khoa học, kĩ thuật".

Điều này được hiểu là để nằm trong diện xét tuyển thẳng vào lớp 10, học sinh cần phải đạt giải tại những cuộc thi do Bộ GDĐT tổ chức hoặc phối hợp với đơn vị khác là các Bộ hoặc cơ quan ngang Bộ trên quy mô toàn quốc, như Hội khỏe Phù Đổng là một điển hình.

Nhưng nghịch lý ở chỗ, những học sinh như Q khi đã đạt giải thành tích cao từ các giải đấu do Cục Thể dục Thể thao (Bộ VHTTDL) tổ chức thì không được dự thi Giải Hội khỏe Phù Đổng, và cũng vì thế các em tuột mất cơ hội rất lớn để được tuyển thẳng vào lớp 10. 

Trong khi đó, những học sinh chưa từng đạt giải tương tự, có trình độ thi đấu kém hơn thì lại đủ điều kiện đi thi Hội khỏe Phù Đổng. Và căn cứ theo Thông tư 30 là "giải cấp quốc gia do Bộ GDĐT tổ chức", những học sinh đạt giải sẽ được xét tuyển thẳng.

Không ít phụ huynh đã bày tỏ sự thất vọng rất lớn bởi sau bao nhiêu nỗ lực của con cùng với cố gắng của gia đình để đạt được một thành tích thể thao đáng tự hào thì giờ lại thiệt thòi hơn. Tại sao các em đạt giải thành tích cao trong khi vẫn đang học ở những trường phổ thông không được đi thi Hội khỏe Phù Đổng? Các em vẫn là học sinh tập trung học văn hóa, chỉ khác biệt là chơi thể thao vượt trội!

Cũng cần nhắc lại, ngay trong bài phát biểu khai mạc Hội khỏe Phù Đổng lần thứ X năm 2024 tại Hải Phòng vừa qua, Bộ trưởng Bộ GDĐT Nguyễn Kim Sơn đã nhấn mạnh: "Đây là hội thi nhằm phát hiện, bồi dưỡng và đào tạo tài năng thể dục thể thao cho đất nước". Như vậy càng không thể để những tài năng được phát hiện bị ứng xử thiếu công bằng!

Nếu Bộ GDĐT muốn hạn chế sự chênh lệch về chất lượng chuyên môn của giải đấu, hay tạo cơ hội cho các học sinh khác tham gia Hội khỏe Phù Đổng thì càng phải ghi nhận những thành tích thể thao của các em thi đấu hay hơn. Đây cũng là trách nhiệm của ngành giáo dục đối với thế hệ tương lai của đất nước.

Cách đây chưa lâu, một vị quan chức của Liên đoàn Cờ Việt Nam cũng khẳng định với báo chí: "Việc cấm học sinh từng đoạt huy chương tại các giải thành tích cao là một cái sai quá rõ của điều lệ Hội khỏe Phù Đổng. Bởi quy định đó không có thời gian và độ tuổi. Trong làng thể thao, có vô vàn trường hợp các em có thành tích U10, U13…, nhưng sau đó không theo thể thao nữa mà tập trung học văn hóa, như vậy mà không được chơi là không đúng".

Chưa hết, cách diễn giải của đại diện Bộ GDĐT về Quy định xét tuyển thẳng vào lớp 10 theo Thông tư 30 trên báo chí mới đây càng cho thấy sự không rõ ràng, thống nhất. Ông Nguyễn Xuân Thành, Vụ trưởng Giáo dục trung học (Bộ GDĐT) cho biết đối tượng được xét tuyển thẳng là "đạt giải cấp quốc gia các cuộc thi về văn hóa, văn nghệ, thể thao, nghiên cứu khoa học kỹ thuật do Bộ GDĐT hoặc cơ quan ngang Bộ tổ chức trên quy mô toàn quốc; đạt giải trong các cuộc thi quốc tế do Bộ cử đi". Nếu theo cách trả lời này thì có thể hiểu thí sinh đạt giải của cơ quan ngang Bộ tổ chức quy mô toàn quốc cũng được xét tuyển, không nhất thiết phải là Bộ GDĐT.

Bởi vậy, về trường hợp của em Q., PV báo Dân Việt đã liên hệ với bộ phận tuyển sinh của Sở GDĐT tỉnh T.B nhưng họ cũng bày tỏ sự lúng túng. Theo Thông tư 30 thì học sinh này không có cơ hội xét tuyển thẳng nhưng nếu theo ý kiến của ông Nguyễn Xuân Thành thì chưa chắc…!

Tóm lại, nếu Bộ GDĐT chỉ công nhận những cuộc thi do Bộ tổ chức hoặc phối hợp thì cần phải tạo sân chơi công bằng cho các học sinh, ai cũng được tham gia, nghĩa là cần điều chỉnh các quy định, điều lệ trong những cuộc thi như Hội khoẻ Phù Đổng. Trường hợp Bộ công nhận những cuộc thi không do Bộ tổ chức thì cũng cần khẳng định lại cho rõ, để các địa phương có cơ sở thực hiện nhất quán. 

Riêng với những trường hợp học sinh vì quá tài năng mà bị loại từ vòng hồ sơ như trên thì cần có phương án hợp tình hợp lý, bảo đảm sự công bằng vì một nền giáo dục phát triển con người toàn diện trong "kỷ nguyên vươn mình" của dân tộc Việt Nam.

×