Ngày 17/3, báo Tiền Phong tổ chức cuộc tọa đàm "Lỗ hổng thông tin và giải pháp đảm bảo an ninh trong trường học" tại Trường THPT Nguyễn Du (Quận 10, TP.HCM).

Đây là tọa đàm được đưa ra sau khoảng thời gian khá nhiều phụ huynh tại TP.HCM và một số tỉnh thành  bị lừa nhận cuộc gọi của kẻ gian, với thủ đoạn thông báo học sinh gặp nạn, đang cấp cứu ở bệnh viện và yêu cầu chuyển tiền gấp để làm thủ tục phẫu thuật cho con.

80% thông tin là do cá nhân tự để lộ

Chia sẻ tại tọa đàm, Đại úy Huỳnh Đỗ Tấn Thịnh - Phó Bí thư Đoàn Thanh niên Phòng Cảnh sát hình sự Công an TP.HCM, cho biết trước đại dịch Covid-19, các hình thức lừa đảo công nghệ cao không nhiều như sau này.

Hiện tại mỗi ngày, Phòng Cảnh sát hình sự Công an TP.HCM tiếp nhận từ 20-30 đơn tố cáo, phản ánh... các vụ việc lừa đảo. Số tiền cơ quan chức năng thống kê từ các vụ lừa đảo lên đến hơn 5 tỷ đồng. Gần đây nhất là phản ánh thủ đoạn dùng điện thoại để thông báo cho phụ huynh việc con em bị tai nạn nhập viện để lừa đảo, chiếm đoạt tài sản. 

Đáng nói, các đối tượng lừa đảo đưa ra thông tin không đúng sự thật, lấy danh học sinh, người thân; mượn danh cơ quan nhà nước, thậm chí giả danh cơ quan chức năng, giả danh giáo viên, bác sĩ... để thực hiện hành vi lừa đảo.

Đại úy Thịnh nhận định, các đối tượng sử dụng nhiều cách để khai thác thông tin cá nhân. Trong số này, có 20% thông tin bị lộ do các doanh nghiệp và 80% do chính cá nhân tự để lộ.

Ông Võ Đỗ Thắng, Giám đốc Trung tâm An ninh mạng Athena, chia sẻ việc phụ huynh bị lừa đảo không phải là vấn đề mới. Trước đây, kẻ gian đã từng giả danh cán bộ, cơ quan quản lý nhà nước, công an... để lừa đảo. Đến nay, chúng nhắm đến phụ huynh, và sắp tới còn chuyển biến những vụ việc khác chưa lường trước.

Mỗi ngày, trung tâm an ninh mạng tiếp nhận khoảng 5.000 cuộc tấn công. Ông Thắng đánh giá tội phạm công nghệ cao là những kẻ có trình độ rất cao, kiếm tiền rất nhiều, nên có động lực để biến chuyển, thay đổi, xâm nhập, lừa đảo. Các đối tượng tội phạm công nghệ cũng không giới hạn về địa lý, cuộc gọi giả mạo có thể không xuất phát tại TP.HCM, mà gọi đến từ nước ngoài.

Về dữ liệu bị lộ lọt rất nhiều xuất phát từ phụ huynh, học sinh. Theo ông Thắng, mạng xã hội, Tik Tok hoặc các trò chơi game... là nơi mà các nhóm chiếm đoạt thông tin sử dụng phổ biến hiện nay.

"Ba mẹ không chơi game, nhưng con cái sử dụng máy của họ để chơi game, thì tội phạm công nghệ sẽ tấn công chiếm đoạt dữ liệu, trong đó có cả tài khoản ngân hàng, số căn cước công dân... Thậm chí, con sử dụng thiết bị riêng nhưng cùng hệ thống mạng, qua đó, tội phạm có thể làm bàn đạp để xâm nhập", ông Thắng nói.

Ông cảnh báo học sinh sử dụng thiết bị công nghệ ngày càng nhiều, nhưng chưa lường trước được các cạm bẫy là vấn đề đang tồn tại. Cần phải có chương trình giáo dục để nâng cao nhận thức của học sinh từ đó phòng tránh hiệu quả các rủi ro.

Phụ huynh cần chậm vài phút để xác minh sự việc

Tại tọa đàm, ThS Huỳnh Thanh Phú – Hiệu trưởng Trường THPT Nguyễn Du, chia sẻ ngay khi xuất hiện thông tin phụ huynh bị lừa đảo với thủ đoạn thông báo con cấp cứu và yêu cầu chuyển tiền, nhà trường lập tức gửi thông báo cảnh báo cho phụ huynh, học sinh để ngăn ngừa nguy cơ lừa đảo.

Theo ông Phú, những người bị lừa thường thiếu thông tin, hạn chế trong tiếp cận các tin tức trên báo chí. Ông cũng cho rằng, sắp tới khả năng sẽ biến tướng nhiều hình thức lừa đảo khác, trong đó có việc đóng tiền cho con đi du học bởi sau dịch Covid-19, nhu cầu cho con đi du học tăng cao.

"Chúng ta cần phải giáo dục cho học sinh cách bảo vệ mình. Phụ huynh cũng phải cập nhật thông tin, tránh tình trạng mất bò mới lo làm chuồng", ông Phú nói.

Bà Đào Nguyên Phương Thảo - Trường ĐH Mở TP.HCM, cho rằng hiện nay pháp luật đã có quy định rõ ràng về các loại thông tin cần được bảo mật, mức xử lý từ hành chính đến hình sự về việc chiếm dụng thông tin tùy theo hậu quả. Người mạo danh giáo viên gọi điện cho phụ huynh để thông báo học sinh bị tai nạn nhập viện cấp cứu trong tình trạng nguy kịch, nhằm chiếm đoạt tài sản, sẽ bị cải tạo không giam giữ từ 3 tháng đến 20 năm, hoặc tù chung thân.

Về nguồn lộ thông tin, nếu một người lấy thông tin của người khác đem bán thương mại thì bị xử phạt hành chính. Tuy nhiên, nếu người đó cấu kết ngay từ đầu, muốn sử dụng thông tin để lừa đảo thì người đó sẽ bị xem là đồng phạm với đối tượng lừa đảo.

ThS Lê Minh Hiển - Trưởng phòng Công tác Xã hội, Bệnh viện Chợ Rẫy, chia sẻ ông cảm thấy đáng tiếc vì vẫn có thêm nhiều phụ huynh bị lừa, dù thông tin lừa đảo đã được bệnh viện phát đi vài ngày trước. Ông Hiển cho rằng, nếu gặp trường hợp tương tự, phụ huynh cần hết sức bình tĩnh, chậm lại vài phút để xác minh thông tin, hoặc đến bệnh viện để xác nhận và nắm tình trạng của con. Nếu có ca bệnh cấp cứu thực tế thì bệnh viện sẽ chủ động cấp cứu, điều trị; không có chuyện hối thúc phụ huynh phải đóng tiền trước.

Đặc biệt, ông Hiển nhấn mạnh ở các bệnh viện không bao giờ có chuyện thu tiền qua điện thoại. Đây là điều cấm kỵ, vì không rõ ràng, không minh bạch. Quy trình đóng tiền ở bệnh viện rất rõ ràng, theo từng khâu cụ thể.  Quy trình phẫu thuật cũng đặc biệt chặt chẽ, cần sự trao đổi với người nhà bệnh nhân. Trước trường hợp bệnh nhân nguy kịch, bệnh viện sẽ "cứu người trước, tiền bạc tính sau".

×