Những phụ nữ người Kurd nhảy múa trong một đám cưới tại làng Yekmal (tỉnh Hakkari ở phía đông Anatolia). (Ảnh: Getty)

"Văn hóa hậu cung" thời Ottoman coi tục lệ đa thê là biểu hiện năng lực đàn ông

Người Kurd là một sắc tộc Iran có nguồn gốc từ một vùng núi ở Tây Á được gọi là Kurdishtan, với dân số ước tính khoảng 30 triệu - 45 triệu người, hầu hết là người Hồi giáo dòng Sunni.

Gia đình lớn ông Halit Tekin ở huyện Reyhanlı, phía nam tỉnh Hatay. Ông Halit Tekin có 4 vợ, 32 con nhưng nói vẫn muốn hoàn thành mục tiêu có 50 con. (Ảnh: hurriyetdailynews)

Tại Thổ Nhĩ Kỳ người Kurd sống chủ yếu ở vùng nông thôn phía đông nam bán đảo Anatolia, với tục lệ đa thê vẫn khá phổ biến trong cộng đồng. Thường thì những người vợ từ thứ hai trở đi chỉ được cưới hỏi theo các nghi thức tôn giáo hoặc văn hóa nên ít được bảo vệ theo pháp luật.

Đa số đàn ông người Kurd cưới thêm vợ nếu cô vợ đầu vô sinh hoặc không sinh được con trai. Nhưng cũng có những trường hợp "nổi loạn" do bị gia đình ép buộc tảo hôn từ tuổi 13-15… khi lớn mới quyết lấy được người mình yêu. (Ảnh: Alamy)

Các chuyên gia Thổ Nhĩ Kỳ giải thích rằng tục lệ đa thê tồn tại từ thời Ottoman (1299-1923), khi cái gọi là "văn hóa hậu cung" tràn lan và đàn ông đa thê được coi là biểu tượng của tầm ảnh hưởng, năng lực tình dục và sự giàu sang.

Hàng trăm con cháu xếp hàng dài trước cửa nhà, chúc mừng "Hamo ağa" Mehmet Arslan nhân dịp lễ Eid al-Fitr (lễ hội quan trọng của người Hồi giáo, đánh dấu kết thúc tháng ăn chay Ramadan) năm 2019. (Ảnh: sabah.com.tr)

Một ví dụ điển hình về tục đa thê của người Kurd ở Thổ Nhĩ Kỳ là đại gia đình của ông Mehmet Arslan, ở làng Isiklar thuộc huyện Bismil, tỉnh Diyarbakır.

Ông Mehmet Arslan có biệt danh là "Hamo ağa" với 4 bà vợ, 56 con và hơn 300 cháu. Ông từng là "ağa" (trưởng làng) sau này là Chủ tịch phòng Nông nghiệp huyện Bismil.

Tại Thổ Nhĩ Kỳ, tục lệ đa thê là bất hợp pháp. Nhưng các nhà hoạt động xã hội cho rằng làn sóng người tị nạn từ Syria sang đã khiến tục lệ đa thê lại gia tăng. (Ảnh: huffpost)

Mặc dù sở hữu tới 500 hecta đất cùng đàn cừu 400 con và nhiều người giúp việc, nhưng ông Arslan vẫn khá đau đầu với gánh nặng cơm áo gạo tiền và vai trò "trọng tài hôn nhân" để giữ hòa khí giữa các bà vợ, cũng như nhớ mặt nhớ tên tất cả con cháu.

Ngoài tục lệ đa thê thì người người Kurd còn có những dấu ấn đặc sắc

Các cô gái người Kurd mặc trang phục truyền thống tham dự lễ hội Newroz (Lễ Năm mới Ba Tư). (Ảnh: Pinterest)

Bên cạnh tục lệ đa thê, người Kurd sở hữu truyền thống văn hóa dân gian phong phú, phần lớn được truyền từ thế hệ này sang thế hệ khác qua truyện kể và bài hát. Hầu hết chỉ được ghi chép lại từ thế kỷ 20 đến nay.

Nền văn hóa của người Kurd là sự thừa hưởng từ các dân tộc cổ đại khác đã định hình nên người Kurd hiện đại và xã hội của họ hiện nay. (Ảnh: smithsonianmag)

Người Kurd nổi tiếng khắp thế giới về nghề dệt, với những mẫu mã thảm và túi xách độc lạ. "Ăn khách" nhất là loại thảm bền chắc được mệnh danh là "thảm sắt Ba Tư" của vùng Bijar, tỉnh Kurdishtan, cùng loại thảm Senneh với kiểu dệt rất phức tạp.

Túi xách nổi tiếng nhất là của bộ tộc Jaffs với sắc màu rực rỡ và nhiều loại hoa văn độc đáo.

Người Kurd nổi tiếng khắp thế giới về nghề dệt, với những mẫu mã thảm và túi xách độc lạ. (Ảnh: rudaw.net)

Ngày nay, tục lệ đa thê không còn phổ biến nhiều, nhưng với người Kurd lại nổi tiếng bởi những mặt hàng thủ công và được người dân và khách du lịch ưa chuộng.

Điển hình là kiếm của người Kurd rất khác biệt theo kiểu "dao hai lưỡi" gồm 1 lưỡi kiếm thuôn dài và một Jambiya (dao cong), thường được những người đàn ông lớn tuổi đeo như phụ kiện trang sức.

"Oroosi" là một loại cửa sổ làm bằng những mảnh gỗ cách điệu được "khóa" vào nhau và trang trí thêm kính màu. Điều này bắt nguồn từ một đức tin cổ xưa rằng: ánh sáng chiếu qua sự kết hợp của 7 sắc màu sẽ giúp giữ cho không khí trong lành. (Ảnh: thekurdishproject.org)

Một hình thức nghệ thuật khác biệt nữa của người Kurd là "Oroosi" - loại cửa sổ đặc trưng của thành phố Sanandaj của Iran.

Ngoài ra những lá bùa hộ mệnh do người Do Thái gốc Kurd làm cũng khá đắt hàng, vì được cho là có thể chống bệnh tật và bảo vệ người đeo khỏi bị những linh hồn xấu xa quấy nhiễu…

Nhiều mặt hàng thủ công của người Kurd được cả cư dân và khách du lịch ưa chuộng. (Ảnh: imgur)

×