Thị trường tín chỉ carbon: Nên đưa công ty chứng khoán và ngân hàng tham gia vào sàn giao dịch carbon

Thị trường tín chỉ carbon: Hàng hóa trên sàn giao dịch carbon có gì?

Việt Nam là một trong các quốc gia đã cam kết mạnh mẽ cùng cộng đồng quốc tế thực hiện các hành động giảm phát thải khí nhà kính và thích ứng với biến đổi khí hậu; cam kết phảt thải ròng bằng “0” của Chính phủ tại Hội nghị lần thứ 26 các bên tham gia Công ước khung của Liên hợp quốc về biến đổi khí hậu (COP26).

Do đó, việc xây dựng thị trường carbon trở nên hết sức cần thiết để theo đuổi mục tiêu NetZero. Theo tìm hiểu, thị trường tín chỉ carbon thế giới hiện có 2 loại hàng hóa được giao dịch là Hạn ngạch phát thải và Tín chỉ carbon.

Với sự bùng nổ về nhu cầu tín chỉ carbon sau COP26, Việt Nam có nhiều cơ hội để phát triển thị trường carbon. Việt Nam có thể tạo ra các khoản tín dụng carbon chất lượng cao và bán chúng trong khu vực và toàn cầu.

Theo thống kê, diện tích rừng hiện nay của nước ta là 14,79 triệu ha, tỷ lệ che phủ rừng ở mức hơn 42%. Tính toán trên diện tích rừng hiện nay, nước ta có thể bán khoảng 40 triệu tín chỉ carbon mỗi năm. Với đơn giá thí điểm 5 USD/tín chỉ, quy mô ngành Lâm nghiệp ước thu về 200 triệu USD, tương đương gần 5.000 tỷ đồng.

Sơ kết việc thực hiện Nghị định số 107/2022/NĐ-CP về thí điểm chuyển nhượng kết quả giảm phát thải vùng Bắc Trung Bộ của Bộ Nông nghiệp và Môi trường cho biết, trong 2 năm 2023 và 2024, tổng doanh thu chuyển nhượng lượng giảm phát thải tại 6 tỉnh thí điểm là 1.213,17 tỷ đồng.

Trong đó, Tỉnh Thanh Hóa đạt 199,16 tỷ đồng; Tỉnh Nghệ An đạt 356,07 tỷ đồng; Tỉnh Hà Tĩnh đạt 158,59 tỷ đồng; Tỉnh Quảng Bình đạt 299,3 tỷ đồng; Tỉnh Quảng Trị đạt 65,44 tỷ đồng; Thành phố Huế đạt 136,12 tỷ đồng.

Thị trường tín chỉ carbon: Đưa ngân hàng, công ty chứng khoán tham gia sàn giao dịch carbon

Triển khai thực hiện Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật và nhiệm vụ được giao tại Quyết định số 232/QĐ-TTg ngày 24/01/2025 của Thủ tướng Chính phủ về phê duyệt Đề án Thành lập và phát triển thị trường các-bon tại Việt Nam, Bộ Tài chính đã xây dựng dự thảo Nghị định về sàn giao dịch carbon trong nước (Nghị định).

Tại Tờ trình, Bộ Tài chính đề xuất hàng hóa trên thị trường carbon trong nước bao gồm 2 loại, bao gồm Hạn ngạch phát thải khí nhà kính và Tín chỉ carbon. Các chủ thể hoạt động trên sàn giao dịch gồm các cơ sở được xác nhận đủ điều kiện bởi Bộ Nông nghiệp và Môi trường.

Bộ Nông nghiệp và Môi trường là cơ quan chịu trách nhiệm quản lý về hàng hóa trên thị trường carbon (tổ chức phần bổ hạn ngạch, quản lý tín chỉ carbon, hướng dẫn việc thực hiện cơ chế trao đổi, bù trừ tín chỉ carbon...). Đồng thời là cơ quan xác nhận tín chỉ carbon, hạn ngạch phát thải khí nhà kính được giao dịch trên sàn.

Để đảm bảo tính hợp lệ của hàng hóa trên sàn, tính thống nhất của dữ liệu giao dịch, lưu ký và thanh toán giao dịch trên thị trường carbon, Bộ Tài chính đã Dự thảo theo hướng các hàng hóa phải được Bộ Nông nghiệp và môi trường xác nhận, ghi nhận trên hệ thống đăng ký quốc gia trước khi được Sở Giao dịch chứng khoán Hà Nội đưa vào hệ thống giao dịch carbon.

Đặc biệt, những giao dịch còn có sự hỗ trợ của các tổ chức tài chính trung gian. Theo đó, Tờ trình của Bộ Tài chính cho rằng thị trường carbon nên được tổ chức dưới hình thức có các trung gian hỗ trợ giao dịch.

Ưu điểm của mô hình có trung gian hỗ trợ giao dịch bao gồm nâng cao tính an ninh, bảo mật khi các chủ thể giao dịch trên thị trường chỉ đặng nhập, kết nối đến trung gian giao dịch chứ không trực tiếp kết nổi đến hệ thống giao dịch.

Trong trường hợp có 1 trung gian giao dịch gặp sự cố (ví dụ: bị tấn công mạng) thì các trung gian khác và hệ thống giao dịch không bị ảnh hưởng.

Nhiều đơn vị trên thị trường đã có kinh nghiệm và nguồn nhân lực sẵn có để cung cấp dịch vụ trung gian giao dịch. Dự trù được cho sự phát triển của thị trường khi có số lượng chủ thể tham gia giao dịch lớn.

Tuy có nhược điểm các trung gian giao dịch cần phải đầu tư, xây dựng các hệ thống công nghệ thông tin để thực hiện các chức năng. Tuy nhiên, trong trường hợp có thể tận dụng được các hệ thống công nghệ thông tin sẵn có (tổ chức theo mô hình có tổ chức hỗ trợ giao dịch) thì có thể sẽ hạn chế được vấn đề này.

Tính đến nay, trên thị trường chứng khoán có gần 100 công ty chứng khoán và ngân hàng thương mại đang làm trung gian giao dịch cho thị trường.

Các thành viên này đều đã có hạ tầng công nghệ thông tin kết nối đến các sở giao dịch chứng khoán, tổng công ty lưu ký và bù trừ chứng khoán Việt Nam để thực hiện các nghiệp vụ hỗ trợ cho hoạt động giao dịch, lưu ký, bù trừ, thanh toán trên thị trường chứng khoán. Trong trường hợp các đơn vị này làm thành viên hỗ trợ giao dịch cho thị trường carbon thì sẽ thuận lợi cho việc triển khai.

×