Bình luận
0
Then là thể hát dân gian độc đáo của đồng bào Tày. Trong đời sống văn hóa của người Tày Bắc Kạn, Then có vai trò đặc biệt quan trọng. Người Tày nơi đây cho rằng những người thực hành Then tín ngưỡng (thầy Then) là người có khả năng thông linh với các đấng siêu nhiên.
Thầy Then Bế Ngọc Giai, thôn Bản Nhì, xã Bằng Lãng, huyện Chợ Đồn, tỉnh Bắc Kạn đang thực hành lễ giải hạn. Ảnh Chiến Hoàng
Chính bởi đó mà các hoạt động văn hóa tinh thần ở vùng Tày Bắc Kạn xưa đều có sự hiện diện của các thầy Then, từ lễ mừng nhà mới, cầu hoa, nối số, kỳ yên giải hạn cho đến lễ đầy tháng, cầu mùa hay ma chay, người ta đều thỉnh đến thầy Then.
Để trở thành thầy Then, người thực hành Then tín ngưỡng đòi hỏi phải có căn số, và được truyền thừa từ dòng họ. Người có căn số mà không có dòng, muốn trở thành thầy Then buộc phải làm con nuôi cho một thầy Then nào đó.
Thầy Then Bế Ngọc Giai đang thực hành Then tín ngưỡng tại thôn Bằng Tục, xã Đại Sảo, huyện Chợ Đồn, tỉnh Bắc Kạn. Ảnh: Chiến Hoàng
Để truyền thừa, các Slay hay còn gọi là Thầy sẽ làm lễ cấp sắc, phong ấn, cấp binh mã cho học trò của mình, nghi lễ này được gọi là lẩu Then.
Then tín ngưỡng của người Tày Bắc Kạn không chỉ có yếu tố của nền nghệ thuật tiền giai cấp mà ở đó còn thể hiện nhân sinh quan, vũ trụ quan của các cư dân vùng Tày. Yếu tô shaman giáo, thậm chí tô-tem giáo cũng đồng hiện trong các nghi lễ Then.
Then tín ngưỡng của người Tày Bắc Kạn phong phú về nội dung, đa dạng về hình thức diễn xướng. Nội dung các bài Then phản ánh khá sát với đời sống xã hội của người Tày theo quan niệm trần sao âm vậy.
Nghệ nhân Nguyễn Đăng Lưu, khu phố Mới, thị trấn Yến Lạc, huyện Na Rì, tỉnh Bắc Kạn, người có hơn 50 năm thực hành Then tín ngưỡng cho biết, trong Then thể hiện rất rõ quan niệm về 3 tầng trời. Hành trình slống Đẳm, đưa linh hồn của người chết về mường tổ tiên (mường Đẳm) thể hiện rõ nét nhất về quan niệm trên.
Để đến được mường tổ tiên, đoàn binh mã của thầy Then phải qua rất nhiều cửa, trong đó có các mường như: mường slao báo (mường thanh niên), mường sắc (mường dành người chăm chỉ), mường chạn (mường dành cho người lười)… mường nào cũng đều có cám dỗ, đòi hỏi phải vượt qua như một thử thách.
Các mường đều rất rạch ròi, không lẫn lộn. Người Tày cổ muốn phân định rõ trong xã hội những loại người và đặt ranh giới cho họ thông qua các mường, đây cũng là khát vọng của các cư dân Tày về sự nhìn nhận thấu đáo tính cách con người và ước muốn quy hoạch lại xã hội mà ở đời sống thực không thể làm được.
Trong Khảm hải (vượt biển) của Then tín ngưỡng, yếu tố nghệ thuật được bộc lộ rõ nét hơn cả thông qua âm điệu câu Then, động tác hình thể cùng tiếng hò ới la của quan quân Then trong hành trình vượt biển…
Nghệ nhân Nguyễn Đăng Lưu, khu phố Mới, thị trấn Yến Lạc, huyện Na Rì, tỉnh Bắc Kạn trước bàn thờ tổ nghề tại gia đình. Ảnh: Chiến Hoàng
Theo nghệ nhân Nguyễn Đăng Lưu, Then của người Tày Bắc Kạn được phân làm hai loại chính là Then văn nghệ (Then mới) và Then phục vụ tâm linh. Then phục vụ tâm linh hay còn gọi là Then tín ngưỡng gồm hai dòng là Then "Tàng bốc" (đường cạn) và Then "Tàng nặm" (đường nước).
"Sự khác biệt của hai dòng Then này không thực sự rõ nét, chỉ những người trong nghề mới nhận biết được. Then "Tàng nặm" diễn xướng có sự phức tạp hơn, đòi hỏi người thực hành phải kết hợp được tiếng đàn, giọng Then cùng tiếng nhạc ngựa; việc kết hợp này giúp cho đường Then "Tàng nặm" trở nên sinh động hơn", ông Lưu chia sẻ.
Ông Hoàng Chiến Thắng (tổ 13, phường Sông Cầu, TP. Bắc Kạn), hội viên Hội VHNT các dân tộc thiểu số Việt Nam, người có nhiều bài viết về văn hóa Tày Bắc Kạn cho hay, chính sự kết hợp này giúp các Slay dễ dàng rơi vào trạng thái của shaman, các thầy Then đã tự thôi miên mình bằng âm nhạc và các động tác hình thể trong quá trình diễn xướng. Nếu như shaman giáo, các thuật sĩ sau khi rơi vào trạng thái tự thôi miên mình sẽ có xu hướng thoát thể thì ở các thầy Then chủ yếu là nhập thể.
"Khi nhập thể (lên đồng), các thầy Then sẽ bắt giọng người âm (chủ yếu là người nhà đã khuất của gia chủ) hoặc các đấng siêu nhiên thông qua thầy Then tiết lộ với gia chủ về vận hạn, đường âm… tuy nhiên, các nội dung mà thầy Then được cho là thông linh với thế giới khác trong quá trình nhập thể truyền tải lại rất khó hoặc không thể xác thực.
Có điều, hầu hết các gia chủ sau khi thầy Then nhập thể và trò chuyện đều nhận định giọng nói rất giống với người đã khuất của gia đình; cho đến tận bây giờ, điều này vẫn mang đậm màu sắc huyền bí và rất khó lý giải", ông Thắng cho biết thêm.
Then tín ngưỡng có vai trò quan trọng trong đời sống của các cư dân vùng Tày Bắc Kạn là vậy, thế nhưng hiện nay, những người thực hành Then tín ngưỡng tại Bắc Kạn lại chỉ đếm được trên đầu ngón tay.
Nhà văn, nhà nghiên cứu, sưu tầm văn hóa dân gian Nông Viết Toại, nguyên Giám đốc Bảo tàng Việt Bắc khi nói về sự mai một của Then tín ngưỡng. Ảnh: Chiến Hoàng
Nhà văn, nhà nghiên cứu, sưu tầm văn hóa dân gian Nông Viết Toại, nguyên Giám đốc Bảo tàng Việt Bắc nhận định, Then tín ngưỡng của người Tày Bắc Kạn đang mai một.
Ông Toại khẳng định, việc mai một này chủ yếu là mai một ở khía cạnh tâm linh chứ về nghệ thuật thì hát Then sẽ không thể nào mai một bởi âm điệu Then cũng như hình thức diễn xướng vẫn còn rất được yêu thích tại Bắc Kạn.
Năm 2019, Di sản Thực hành Then của người Tày, Nùng, Thái ở Việt Nam chính thức được UNESCO ghi danh tại Danh sách Di sản văn hóa phi vật thể đại diện của nhân loại.
Theo Uỷ ban Liên Chính phủ về bảo vệ di sản văn hóa phi vật thể, Thực hành Then ở Việt Nam tạo thành một phần cơ bản trong đời sống tinh thần của người Tày, Nùng, Thái, phản ánh mối quan hệ giữa con người, thế giới tự nhiên và vũ trụ.
CLB Đông Á Thanh Hóa bất ngờ đạt thỏa thuận tái kí hợp đồng với tiền đạo Lucas Ribamar sau thời gian dài đàm phán.
Chia sẻ
Sáng nay (4/8), công an tỉnh Quảng Ninh đã tổ chức lễ ra quân tấn công, trấn áp tội phạm, bảo vệ Đại hội Đảng các cấp và sự kiện chính trị trọng đại trên địa bàn tỉnh.
Chia sẻ
Quá trình tăng trưởng “nóng” của thị trường bảo hiểm nhân thọ cũng phát sinh những trường hợp khiếu nại, tố cáo từ phía khách hàng. Pháp luật khuyến khích người dân tố cáo nếu phát hiện vi phạm. Tuy nhiên, luật sư khuyến cáo nếu tố cáo sai hoặc phát ngôn sai lệch trên mạng xã hội, chính người đi kiện có thể đối mặt với rủi ro pháp lý.
Chia sẻ
Loại thịt này là nguồn cung cấp canxi và phốt pho dồi dào, ăn thường xuyên giúp xương chắc khỏe, giảm nguy cơ loãng xương
Chia sẻ
Tổng thống Ukraine Zelensky không muốn nỗ lực chấm dứt xung đột quân sự vì lo sợ người dân Ukraine, nhà báo Thomas Fazi cho biết trên mạng xã hội X , bình luận về đoạn phim mới nhất về việc huy động lực lượng ở Kiev.
Chia sẻ
Theo danh sách vừa được Công ty Cổ phần Báo cáo Đánh giá Việt Nam (Vietnam Report) công bố, Ngân hàng TMCP Đông Nam Á (SeABank, HOSE: SSB) năm thứ hai liên tiếp được vinh danh “Top 10 Ngân hàng TMCP tư nhân uy tín”, ghi nhận những nỗ lực của Ngân hàng trong việc nâng cao chất lượng dịch vụ và khẳng định uy tín trên thị trường.
Chia sẻ
Tổng Bí thư Tô Lâm gặp mặt 246 điển hình tiên tiến Công an nhân dân dự Đại hội Thi đua "Vì an ninh Tổ quốc" lần thứ IX, ghi nhận đóng góp của lực lượng trong bảo vệ an ninh, trật tự, vì bình yên cuộc sống nhân dân.
Chia sẻ
Nhân kỷ niệm 80 năm Cách mạng Tháng Tám và Quốc khánh 2/9, nhiều bảo tàng thuộc Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch sẽ mở cửa miễn phí phục vụ công chúng.
Chia sẻ
Hai nữ thần biliards Hàn Quốc - Han Soye và Kim Hyerim khiến các cơ thủ hàng đầu Việt Nam phải ôm hận với những thất bại tại giải Billiards HBSF Tour đang diễn ra tại TP.HCM.
Chia sẻ
Tại Phiên họp thứ 2 của Ban Chỉ đạo quốc gia về phát triển ngành công nghiệp bán dẫn, Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính nhấn mạnh, việc phát triển ngành công nghiệp bán dẫn vừa là công việc trước mắt, vừa lâu dài, chiến lược, do đó phải nghĩ sâu, làm lớn, nhìn xa, trông rộng.
Chia sẻ
Chủ tịch UBND TP.HCM Nguyễn Văn Được yêu cầu chính quyền tại địa phương tập trung vào vận hành mô hình chính quyền địa phương 2 cấp, phục vụ người dân, doanh nghiệp.
Chia sẻ
Bộ trưởng Bộ Công an tặng Bằng khen, danh hiệu thi đua cho nhiều tập thể, cá nhân Công an TP Đà Nẵng, các quyết định đã được trao sáng nay 4/8.
Chia sẻ
Sự ra đi đột ngột của trọng tài Trần Đình Thịnh sáng 4/8 để lại nỗi tiếc thương với bóng đá Việt Nam. Trong sự nghiệp của mình, ông để lại nhiều dấu ấn đáng nhớ.
Chia sẻ
Phản ánh tới PV Báo điện tử Dân Việt, một số nông dân ở tỉnh Vĩnh Phúc cũ (nay là tỉnh Phú Thọ mới) tỏ ra rất bức xúc trước việc các trang trại bỏ ra nhiều tiền để lắp đặt hệ thống cảm biến tự động của Công ty TNHH Tép Bạc để phục vụ nuôi cá, nhưng sau một thời gian ngắn sử dụng, các thiết bị này liên tục gặp sự cố, không thể sử dụng được tiếp nên mọi người phải quay lại cách chăn nuôi truyền thống, thủ công.
Chia sẻ
Không còn phải xác nhận “không tranh chấp”, “phù hợp quy hoạch”; hồ sơ cấp Sổ đỏ chỉ cần 3 loại giấy tờ; thời gian giải quyết rút còn 15 ngày. Hàng loạt thủ tục "rườm rà" trong cấp Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất (Sổ đỏ) bị bãi bỏ sau khi cấp xã được phân cấp sâu từ 01/7/2025, theo quy định mới.
Chia sẻ
Giá thép cây trên sàn giao dịch tương lai Thượng Hải (SHFE) giao tháng 5/2026 giảm 27 Nhân dân tệ, xuống mức 3.270 Nhân dân tệ/tấn.
Chia sẻ
Hôm nay (4/8) là ngày cuối cùng để thí sinh nộp hồ sơ xét tuyển bổ sung vào lớp 10 công lập, trong bối cảnh nhiều trường vẫn còn chỉ tiêu để lấp đầy.
Chia sẻ
Bộ trưởng Bộ Công an, Đại tướng Lương Tam Quang giao 6 nhiệm vụ trọng tâm cho Hiệp hội Dữ liệu quốc gia nhằm kiến tạo xây dựng hệ thống dữ liệu an toàn, đồng bộ, thống nhất.
Chia sẻ
Trên dải đất miền Trung gió Lào hun rát mặt người, nắng như nung, vỡ rang mặt đất, có những người lặng lẽ đi qua năm tháng bằng đôi tay rám nắng và đôi chân chai sần. Họ, những người thợ điện khoác lên mình bộ quần áo màu cam, âm thầm bền bỉ đứng sau ánh sáng, để phía trước là bình yên, tiếng cười rộn rã dưới mỗi mái nhà. Tùy bút “Giữ sáng miền gió Lào nắng lửa” của tác giả Phương Thảo là những lát cắt đời thường, khắc họa sự bền gan, vững chí của những con người đang ngày đêm lặng thầm giữ dòng sáng quê hương.
Chia sẻ
Nếu như Tiến sĩ Lê Công Hành được dân gian tôn là ông tổ nghề thêu, thì trước đó, thời Lê sơ có Tiến sĩ Trần Lư được tôn làm ông tổ nghề sơn.
Chia sẻ
Đội CSGT Cát Lái thuộc Phòng CSGT Công an TP.HCM đã vào cuộc xác minh, mời tài xế xe đầu kéo lạng lách, đánh võng trên cao tốc TP.HCM – Long Thành – Dầu Giây.
Chia sẻ
Anh Thuận, nông dân xã Khánh Lâm (tỉnh Cà Mau) chia sẻ: “Trước đây, cá đồng ở vùng này nhiều vô kể, nhưng vì khai thác không chọn lọc mà nguồn lợi bị cạn kiệt. Bây giờ, muốn ăn cá đồng phải ra chợ mua. Tôi quyết định làm mô hình kết hợp vừa trồng cây ăn trái, vừa tạo môi trường cho cá đồng tự phục hồi, như vậy hiệu quả kinh tế cao hơn”.
Chia sẻ
Trong bối cảnh nền kinh tế số phát triển, chuyển đổi số là một yếu tố quan trọng nhằm nâng cao hiệu quả quản lý nhà nước và tối ưu hóa thủ tục hành chính. Phòng CSGT Công an TP.HCM (PC08) đang triển khai chương trình chuyển đổi số, hướng đến xây dựng cơ sở dữ liệu để phục vụ nhu cầu của người dân.
Chia sẻ
Nghề làm gốm Bàu Trúc của tỉnh Ninh Thuận cũ, nay là Khánh Hòa lâu nay đã không ngừng từng bước phát triển, đa dạng hóa các sản phẩm để đáp ứng nhu cầu cho người dân, du khách. Không những tạo công ăn việc làm mà còn giúp cho hàng trăm hộ đồng bào dân tộc chăm vươn lên thoát nghèo.
Chia sẻ
Tập đoàn may mặc lớn thế giới đang kinh doanh tại Việt Nam cho biết phần lớn nguồn cung nguyên phụ liệu dệt may Việt Nam hiện nay nhập từ Trung Quốc, Ấn Độ, Hàn Quốc với tỷ lệ nhập khẩu nguyên phụ liệu lớn.
Chia sẻ
CLB Becamex TP.HCM vừa đăng tải thông điệp cảm ơn và nói lời chia tay đến 4 cầu thủ trước khi mùa giải 2025/2026 khởi tranh.
Chia sẻ
Cơ quan tình báo quân sự Ukraine đã có được các tài liệu mật nêu chi tiết về tàu ngầm hạt nhân mới nhất của Nga K-555 Knyaz Pozharsky, một phần của lớp Borei-A 955A, Cục Tình báo Chính của Bộ Quốc phòng (HUR) đưa tin vào ngày 3/8.
Chia sẻ
Đến ấp Tân Bình 2, xã Lang Minh, huyện Xuân Lộc, tỉnh Đồng Nai (nay là xã Xuân Phú, tỉnh Đồng Nai mới), rất nhiều người ấn tượng với vườn rau ngót rộng 5 hécta xanh mát trồng dưới tán cây gỗ sưa quý của gia đình ông Luyến. Ngày nào gia đình ông Luyến cũng cắt rau ngót đi bỏ mối, mang lại doanh thu tiền tỷ từ nguồn bán rau.
Chia sẻ
Thị trường tài sản số hôm nay 4/8 chứng kiến sắc xanh sau 3 ngày "đỏ lửa", trong đó rất nhiều đồng tiền điện lớn tăng mạnh.
Chia sẻ
Có khả năng Khu công nghệ cao TP.HCM (SHTP) sẽ có nhà máy sản xuất pin lưu trữ điện với tổng vốn đầu tư 850 triệu USD nếu dự án năng lượng này được chấp thuận.
Chia sẻ
Tin tức 
Thế giới 
Nhà nông 
Hội và Cuộc sống 
Đại đoàn kết dân tộc 
Kinh tế 
Thể thao 
Văn hóa - Giải trí 
Xã hội 
Bạn đọc 
Nhà đất 
Media 
Chuyển động Sài Gòn 
Pháp luật 
Dân Việt trò chuyện 
Gia đình 
Đông Tây - Kim Cổ 
Hà Nội hôm nay 
Radio Nông dân 
Doanh nghiệp 
Đăng nhập
Lam Chi 
