Cuộc điều tra của Reuters công bố ngày 14/6 cho bết, ở đỉnh điểm của đại dịch Covid-19, quân đội Mỹ đã phát động một chiến dịch bí mật nhằm chống lại cái mà họ cho là ảnh hưởng ngày càng tăng của Trung Quốc tại Philippines, một quốc gia bị ảnh hưởng nặng nề bởi loại virus chết người này.

Hoạt động bí mật này chưa từng được báo cáo trước đây. Điều tra của Reuters cho thấy chiến dịch gieo rắc nghi ngờ về tính an toàn và hiệu quả của vắc xin cũng như các viện trợ cứu sinh khác do Trung Quốc cung cấp. 

Thông qua các tài khoản Internet mạo danh người Philippines, các nỗ lực tuyên truyền của quân đội Mỹ đã biến thành một chiến dịch chống vắc xin. Các bài đăng trên mạng xã hội cũng chỉ trích chất lượng của khẩu trang, bộ dụng cụ xét nghiệm và loại vắc xin đầu tiên sẽ có ở Philippines – vắc xin Sinovac của Trung Quốc.

Reuters xác định ít nhất 300 tài khoản trên X, trước đây là Twitter, khớp với mô tả được chia sẻ bởi các cựu quan chức quân đội Mỹ hiểu rõ về Philippines. Hầu như tất cả đều được tạo ra vào mùa hè năm 2020 và tập trung vào khẩu hiệu #Chinaangvirus – theo tiếng Tagalog (ngôn ngữ chính thức của Philippines, cùng với tiếng Anh), có nghĩa là "Trung Quốc là virus".

"Covid đến từ Trung Quốc và vắc xin cũng đến từ Trung Quốc, đừng tin Trung Quốc!" một dòng tweet điển hình từ tháng 7/2020 viết bằng tiếng Tagalog. Dòng chữ này nằm cạnh bức ảnh một ống tiêm bên cạnh lá cờ Trung Quốc và biểu đồ số ca nhiễm tăng cao. Một bài đăng khác có nội dung: "Từ Trung Quốc – PPE (thiết bị bảo vệ cá nhân), khẩu trang, vắc xin: GIẢ. Nhưng virus Corona là có thật".

Sau khi Reuters đặt câu hỏi với X về các tài khoản trên, X đã xóa hồ sơ và xác định chúng là một phần của chiến dịch bot phối hợp dựa trên mô hình hoạt động và dữ liệu nội bộ.

Reuters xác định nỗ lực chống vắc xin của quân đội Mỹ bắt đầu vào mùa xuân năm 2020 và mở rộng ra ngoài Đông Nam Á trước khi chấm dứt vào giữa năm 2021. Chiến dịch tuyên truyền được điều chỉnh cho phù hợp với khán giả địa phương trên khắp Trung Á và Trung Đông. Lầu Năm Góc đã sử dụng kết hợp các tài khoản mạng xã hội giả mạo trên nhiều nền tảng để gieo rắc nỗi sợ hãi về vắc xin của Trung Quốc trong cộng đồng người Hồi giáo vào thời điểm virus này đang giết chết hàng chục nghìn người mỗi ngày. Một phần quan trọng của chiến lược: Khuếch đại luận điểm gây tranh cãi rằng, vì vắc xin đôi khi có chứa gelatin từ thịt lợn nên các mũi tiêm của Trung Quốc có thể bị coi là bị cấm theo luật Hồi giáo.

Reuters nhận thấy chương trình quân sự này bắt đầu dưới thời cựu Tổng thống Donald Trump và tiếp tục nhiều tháng sau nhiệm kỳ tổng thống của Joe Biden - ngay cả sau khi các nhà điều hành mạng xã hội cảnh báo chính quyền mới rằng Lầu Năm Góc đã tung ra thông tin sai lệch về Covid. 

Reuters cho biết Nhà Trắng dưới thời ông Biden đã ban hành một sắc lệnh vào mùa xuân năm 2021 cấm nỗ lực chống vắc xin, đồng thời hạ thấp vắc xin do các đối thủ khác sản xuất và Lầu Năm Góc đã bắt đầu một cuộc đánh giá nội bộ.

"Tôi không nghĩ điều đó có thể bào chữa được. Tôi vô cùng thất vọng, thất vọng và vỡ mộng khi biết chính phủ Mỹ làm điều đó" - Daniel Lucey, chuyên gia về bệnh truyền nhiễm tại Trường Y Geisel của Dartmouth nói.

Quân đội Mỹ bị cấm tuyên truyền nhằm vào người Mỹ và Reuters không tìm thấy bằng chứng nào cho thấy hoạt động gây ảnh hưởng của Lầu Năm Góc đã làm như vậy.

Người phát ngôn của Trump và Biden đã không trả lời yêu cầu bình luận về chương trình bí mật.

Một quan chức cấp cao của Bộ Quốc phòng thừa nhận quân đội Mỹ đã tham gia tuyên truyền bí mật nhằm chê bai vắc xin của Trung Quốc ở các nước đang phát triển, nhưng quan chức này từ chối cung cấp thông tin chi tiết.

Một phát ngôn viên của Lầu Năm Góc cho biết quân đội Mỹ "sử dụng nhiều nền tảng khác nhau, bao gồm cả mạng xã hội, để chống lại các cuộc tấn công gây ảnh hưởng ác ý nhắm vào Mỹ, các đồng minh và đối tác". Bà cũng lưu ý rằng Trung Quốc đã bắt đầu một "chiến dịch thông tin sai lệch nhằm đổ lỗi sai cho Mỹ về sự lây lan của Covid-19".

Trong một email, Bộ Ngoại giao Trung Quốc cho biết từ lâu họ đã cho rằng chính phủ Mỹ thao túng mạng xã hội và truyền bá thông tin sai lệch.

Đại sứ quán Philippines ở Washington không trả lời các câu hỏi của Reuters, bao gồm cả việc liệu họ có biết về hoạt động của Lầu Năm Góc hay không. Tuy nhiên, người phát ngôn của Bộ Y tế Philippines cho biết "những phát hiện của Reuters xứng đáng được cơ quan chức năng của các nước liên quan điều tra và lắng nghe". Một số nhân viên phụ tá ở Philippines, khi được Reuters thông báo về nỗ lực tuyên truyền của quân đội Mỹ, đã bày tỏ sự phẫn nộ.

Một số chuyên gia y tế công cộng Mỹ cũng lên án chương trình này khi được Reuters tóm tắt về chiến dịch chống vắc xin bí mật của Lầu Năm Góc. Họ nói rằng chiến dịch khiến dân thường gặp nguy hiểm tính mạng vì lợi ích địa chính trị tiềm tàng. 

Chuyên gia về truyền nhiễm Daniel Lucey và những người khác cho biết, nỗ lực nhằm khơi dậy nỗi sợ hãi về việc tiêm chủng của Trung Quốc có nguy cơ làm suy yếu niềm tin chung của công chúng đối với các sáng kiến y tế của chính phủ Mỹ, bao gồm cả các loại vắc xin do Mỹ sản xuất được cung cấp sau này. 

Vắc xin Sinovac của Trung Quốc, cùng với các vắc xin Pfizer và Moderna của Mỹ đều được Tổ chức Y tế Thế giới chấp thuận. Sinovac đã không trả lời yêu cầu bình luận của Reuters.

Nghiên cứu học thuật được công bố gần đây đã chỉ ra rằng, khi các cá nhân nảy sinh thái độ hoài nghi đối với một loại vắc xin duy nhất, những nghi ngờ đó thường dẫn đến sự không chắc chắn về các loại vắc xin khác. Lucey và các chuyên gia y tế khác cho biết họ đã chứng kiến một kịch bản như vậy xảy ra ở Pakistan, nơi Cơ quan Tình báo Trung ương (CIA) sử dụng chương trình tiêm chủng viêm gan giả ở Abbottabad làm vỏ bọc để truy lùng Osama bin Laden, chủ mưu khủng bố đằng sau vụ tấn công ngày 11/9/2001. Việc phát hiện ra mưu mẹo đã dẫn đến phản ứng dữ dội chống lại một chiến dịch tiêm chủng bệnh bại liệt, bao gồm cả các cuộc tấn công vào nhân viên y tế, góp phần làm tái xuất hiện căn bệnh chết người ở nước này.

Greg Treverton, cựu chủ tịch Hội đồng Tình báo Quốc gia Mỹ, cơ quan điều phối phân tích và chiến lược của nhiều cơ quan tình báo của Washington, cho biết: "Lẽ ra chúng tôi phải có lợi khi có được càng nhiều vắc xin đến tay người dân càng tốt". Treverton nói, những gì Lầu Năm Góc đã làm là "vượt quá giới hạn".

'Chúng tôi đã tuyệt vọng'

Tổng cộng, các tài khoản giả mạo được quân đội Mỹ sử dụng đã có hàng chục nghìn người theo dõi trong suốt chương trình. Reuters không thể xác định mức độ rộng rãi của tài liệu chống vắc xin và thông tin sai lệch khác do Lầu Năm Góc đưa ra, hoặc ở mức độ nào mà các bài đăng có thể gây ra cái chết do Covid bằng cách ngăn cản mọi người tiêm chủng.

Tuy nhiên, sau những nỗ lực tuyên truyền của Mỹ, Tổng thống Philippines khi đó là Rodrigo Duterte đã trở nên thất vọng vì có quá ít người Philippines sẵn sàng tiêm chủng đến mức ông đe dọa sẽ bắt giữ những người từ chối tiêm chủng.

"Các vị hãy chọn chọn, hoặc vắc xin hoặc sẽ bị bỏ tù" - ông Duterte đeo khẩu trang phát biểu trên truyền hình vào tháng 6/2021. 

Khi ông đề cập đến vấn đề tiêm chủng, Philippines là quốc gia có tỷ lệ tiêm chủng thấp nhất ở Đông Nam Á. Chỉ có 2,1 triệu trong số 114 triệu công dân của nước này được tiêm chủng đầy đủ – còn rất xa so với mục tiêu 70 triệu của chính phủ. Vào thời điểm Duterte phát biểu, số ca nhiễm Covid đã vượt quá 1,3 triệu và gần 24.000 người Philippines đã chết vì virus này. Khó khăn trong việc tiêm chủng cho người dân đã góp phần gây ra tỷ lệ tử vong tồi tệ nhất trong khu vực.

Các hoạt động tâm lý bí mật nằm trong số những chương trình có độ nhạy cảm cao nhất của chính phủ Mỹ. Chỉ một nhóm nhỏ người trong các cơ quan tình báo và quân sự Mỹ biết về các hoạt động bí mật này. Những chương trình như vậy được xử lý hết sức thận trọng vì việc tiếp xúc với chúng có thể gây tổn hại cho các liên minh nước ngoài hoặc làm leo thang xung đột với các đối thủ.

Trong thập kỷ qua, một số quan chức an ninh quốc gia Mỹ đã thúc đẩy việc quay trở lại kiểu hoạt động tuyên truyền bí mật tích cực chống lại các đối thủ mà Mỹ đã thực hiện trong Chiến tranh Lạnh. Sau cuộc bầu cử tổng thống Mỹ năm 2016, trong đó Nga bị cáo buộc sử dụng kết hợp các vụ hack và rò rỉ thông tin để gây ảnh hưởng đến cử tri, trong nội bộ Washington đã xuất hiện nhiều lời kêu gọi đáp trẻ.

Vào năm 2019, Trump đã ủy quyền cho Cơ quan Tình báo Trung ương phát động một chiến dịch bí mật trên mạng xã hội Trung Quốc nhằm mục đích khiến dư luận ở Trung Quốc chống lại chính phủ nước này, Reuters đưa tin vào tháng 3. Trong chiến dịch đó, một nhóm nhỏ đặc vụ đã sử dụng danh tính giả trên mạng để truyền bá những câu chuyện chê bai chính phủ của Chủ tịch Tập Cận Bình.

Covid-19 đã thúc đẩy nỗ lực tiến hành các hoạt động tâm lý chống lại Trung Quốc. Một cựu lãnh đạo cấp cao của Lầu Năm Góc đã mô tả đại dịch là một "tia năng lượng" cuối cùng đã châm ngòi cho cuộc phản công bị trì hoãn lâu dài chống lại cuộc chiến tranh ảnh hưởng của Trung Quốc.

×