Săn bắt, buôn bán rùa diễn ra phổ biến nhất nhất trong các loài hoang dã ở Việt Nam

Báo cáo "Chợ rùa trên mạng: Sôi động thị trường rùa trên Facebook và Youtube ở Việt Nam năm 2021" do Trung tâm Con người và Thiên nhiên (Pannature) và Chương trình bảo tồn Rùa Châu Á mới xuất bản cho thấy: Việt Nam là nơi cư trú của 31 loài rùa (8,68%) trong tổng số 357 loài rùa hiện còn được ghi nhận trên thế giới, 34,83% trong tổng số 89 loài rùa bản địa châu Á; trong đó có 26 loài rùa cạn, rùa nước ngọt và 5 loài rùa biển.

Trong khi đó, Danh lục Đỏ của Liên minh Bảo tồn thiên nhiên Quốc tế (IUCN) liệt kê 24 loài rùa cạn và rùa nước ngọt cùng 5 loài rùa biển của Việt Nam vào danh sách các loài có nguy cơ tuyệt chủng ngoài tự nhiên, 1 loài sắp bị đe dọa và 1 loài chưa được đánh giá.

Cụ thể, trong 24 loài rùa cạn và rùa nước ngọt có nguy có tuyệt chủng, có tới 15 loài ở mức độ rất nguy cấp (CR), 8 loài ở mức độ nguy cấp (EN) và 1 loài ở mức sắp nguy cấp (VU); 5 loài rùa biển có 1 loài rất nguy cấp (CR), 1 loài nguy cấp (EN) và 3 loài sắp nguy cấp (CR).

Nạn săn bắt và buôn bán trái phép và mất môi trường sống là hai mối đe dọa chính đối với sự tồn tại của các loài rùa. Trong đó, nạn săn bắt và buôn bán trái phép được coi là nguyên nhân chính dẫn tới sự nguy cấp của nhiều loài rùa bản địa của Việt Nam.

Trong hơn 180 loài động vật hoang dã bị các đối tượng vận chuyển, buôn bán, nuôi nhốt, săn bắt... bất hợp pháp bị bắt giữ, qua phân tích số lượng cá thể động vật hoang dã bị tịch thu, các loài thuộc nhóm rùa bị vi phạm nhiều nhất, chiếm gần 1/3, tương đương 31,23% (8.118/26.221), tổng số cá thể bị tịch thu trong giai đoạn 2013 – 2017.

Đồng thời, các loài rùa cạn và rùa nước ngọt là nhóm mặt hàng bị buôn bán phổ biến thứ hai trên mạng xã hội Facebook, chỉ sau các sản phẩm từ voi trong năm 2015 - 2016.

Với các ưu điểm như giao dịch không trực tiếp, khả năng kết nối từ xa, có thể che giấu danh tính, mạng xã hội trở thành một kênh phổ biến cho việc trao đổi, giao dịch các mặt hàng cấm, bao gồm động vật hoang dã và các sản phẩm từ chúng.

Đến thời điểm hiện nay, bất chấp nỗ lực của của các cơ quan thực thi pháp luật, các tổ chức bảo tồn trong và ngoài nước, việc kiểm soát buôn bán động vật hoang dã nói chung và buôn bán rùa trên mạng vẫn còn rất nhiều khó khăn.

Bà Tô Bích Ngọc, cán bộ Trung tâm Con người và Thiên nhiên (PanNature) cho biết: "Trong năm 2021 nhóm nghiên cứu tổng số 143 tài khoản Facebook liên quan đến hoạt động nuôi và buôn bán rùa, trong đó có 96 trang (tương đương 67,1%) liên tục cập nhật các mặt hành rùa để buôn bán. Đặc biệt, trong đó có những trang đã tồn tại hàng chục năm".

"Còn trên mạng xã hội Youtube kể từ năm 2015 đến nay số lượng các kênh liên quan đến buôn bán rùa được thành lập nhiều nhất. Hầu hết các tài khoản được lập để chia sẻ kinh nghiệm nuôi và buôn bán rùa" - bà Ngọc nói thêm.

×