Theo đó, BTC đã nhận được 95 tác phẩm, bao gồm 39 cuốn sách và 56 bài viết được các cơ quan, đơn vị gửi đề nghị Hội đồng xét tặng thưởng. Căn cứ kết quả xét của các Hội đồng sơ tuyển và Hội đồng xét chọn, Ban chỉ đạo đã xem xét, đề nghị Chủ tịch Hội đồng quyết định trao tặng thưởng cho 20 tác phẩm, trong đó, có 1 tác phẩm mức A; 9 tác phẩm mức B; 8 tác phẩm mức C và 2 tác phẩm mức Khuyến khích.

Ngoài ra, Ban chỉ đạo thống nhất đề nghị Chủ tịch Hội đồng quyết định trao tặng thưởng cho 12 cơ quan, đơn vị (nhà xuất bản, cơ quan báo chí) đã công bố nhiều tác phẩm, có đóng góp cho sự phát triển lĩnh vực lý luận, phê bình văn học, nghệ thuật năm 2021.

Phát biểu tại Lễ trao Tặng thưởng các tác phẩm lý luận, phê bình văn học, nghệ thuật xuất bản năm 2021 đã diễn ra tại Hà Nội, PGS.TS Nguyễn Thế Kỷ - Chủ tịch Hội đồng Lý luận, phê bình văn học - nghệ thuật Trung ương nhấn mạnh: "Năm nay, Hội đồng Lý luận, phê bình văn học, nghệ thuật Trung ương tiếp tục được Ban Bí thư ủy quyền xét tặng thưởng các công trình, tác phẩm, bài viết lý luận, phê bình văn học, nghệ thuật đã được đăng tải, phát sóng, xuất bản trong năm 2021. Việc tiến hành các bước xét chọn tặng thưởng được thực hiện nghiêm túc, chặt chẽ, đảm bảo tính khoa học và phù hợp với thực tiễn".

Theo PGS.TS Nguyễn Thế Kỷ, về ưu điểm, so với những năm gần đây, số lượng tác phẩm gửi về tham gia xét tặng thưởng năm 2021 vẫn duy trì ở mức cao (năm 2019, có 93 tác phẩm gửi đến Hội đồng đăng ký xét tặng thưởng, trong đó: 38 cuốn sách, 53 bài báo, 02 chương trình phát thanh; năm 2020, có 95 tác phẩm, trong đó: 46 cuốn sách, 32 bài viết và 17 Chương trình). Điều đó phần nào cho thấy sự trân quý mà đội ngũ nghiên cứu lý luận, phê bình văn học, nghệ thuật dành cho tặng thưởng quan trọng và có ý nghĩa của Ban Bí thư Trung ương Đảng cũng như tâm huyết của họ đối với sự phát triển của lý luận, phê bình – một lĩnh vực rất quan trọng và đang đứng trước nhiều thách thức.

Cả 3 lĩnh vực (lý luận chung, lý luận-phê bình văn học, lý luận-phê bình các loại hình nghệ thuật) đều có những tác phẩm tốt, công phu, nghiêm túc, có giá trị khoa học và thực tiễn; đề cập kịp thời những vấn đề thiết thực trong đời sống văn học, nghệ thuật, có tác dụng định hướng công tác lý luận, sáng tác; đấu tranh phản bác quan điểm sai trái, lệch lạc trong đời sống văn học, nghệ thuật.

Tiêu chuẩn, quy trình xét tặng thưởng được thực hiện chặt chẽ, nghiêm túc, khách quan, công tâm, nhờ đó Hội đồng đã lựa chọn được những tác phẩm có chất lượng tốt để trao tặng thưởng.

Về hạn chế, trong số 95 tác phẩm tham dự xét tặng thưởng, vẫn còn không ít tác phẩm chỉ mới dừng ở mức độ nêu vấn đề; phần phân tích, lý giải còn tản mạn, cảm tính; chưa đi sâu vào bản chất của đối tượng nghiên cứu để trên cơ sở đó, rút ra những vấn đề khoa học có tính lý luận. 

Còn thiếu những công trình nghiên cứu có tính hệ thống, có tầm khái quát về một hay một số vấn đề chuyên sâu nào đó; không ít các cuốn sách là sự tập hợp, tuyển chọn một cách cơ học các bài viết riêng lẻ, rời rạc, thiếu tính logic và hệ thống của vấn đề; thiếu những tác phẩm có tính thuyết phục bằng chiều sâu lý luận văn nghệ; thiếu sự thẳng thắn, trực diện trong phê bình; một số tác phẩm bộc lộ những hạn chế trong tư duy và thao tác nghiệp vụ.

Phát biểu chỉ đạo tại sự kiện, đồng chí Nguyễn Trọng Nghĩa, Bí thư Trung ương Đảng, Trưởng Ban Tuyên giáo Trung ương khẳng định,  Nghị quyết số 23-NQ/TW của Bộ Chính trị (khóa X) "Về tiếp tục xây dựng và phát triển văn học, nghệ thuật trong thời kỳ mới" đã đề ra những chủ trương, giải pháp quan trọng nhằm phát triển đội ngũ, nâng cao chất lượng hoạt động lý luận, phê bình văn học, nghệ thuật.

Với những cố gắng, nỗ lực trong thời gian qua, chúng ta đã từng bước tháo gỡ khó khăn, khắc phục những hạn chế đã được chỉ ra. Lý luận văn nghệ đã nhận diện khoa học, sâu sắc hơn về đặc trưng, bản chất và những mối quan hệ nền tảng của văn học, nghệ thuật, góp phần đổi mới tư duy sáng tạo và phê bình, tiếp nhận. Tư tưởng văn nghệ truyền thống của ông cha ta được chú trọng nghiên cứu. 

Nhiều tác phẩm lý luận văn nghệ của nước ngoài được dịch, giới thiệu và vận dụng trong thực tiễn, đạt được những kết quả bước đầu đáng mừng. Phê bình văn học, nghệ thuật đã có nhiều cố gắng trong việc phát hiện cái mới, cái hay, cái đẹp về nội dung và hình thức của tác phẩm nghệ thuật; định hướng giá trị và thị hiếu tiếp nhận; tạo cầu nối giữa nghệ sĩ với công chúng; khích lệ tìm tòi, đổi mới, sáng tạo và củng cố niềm tin của người sáng tác.

Thực tiễn đang đặt ra cho các nhà lý luận, phê bình văn học, nghệ thuật và văn nghệ sĩ những đòi hỏi lớn hơn

Tuy nhiên, thực tiễn đã và đang đặt ra cho các nhà lý luận, phê bình văn học, nghệ thuật, đội ngũ văn nghệ sĩ cũng như các cơ quan lãnh đạo, quản lý văn hóa, văn học, nghệ thuật những đòi hỏi lớn hơn nữa, nhằm chấn hưng, xây dựng và phát triển nền lý luận, phê bình văn nghệ dân tộc, dân chủ, nhân văn và khoa học. 

"Tôi được biết, công việc của các nhà nghiên cứu, lý luận, phê bình văn học, nghệ thuật có tính đặc thù cao, đòi hỏi nhiều phẩm chất chuyên biệt, trong khi chế độ đãi ngộ còn khiêm tốn và điều kiện làm nghề còn không ít khó khăn. Những tác phẩm được vinh danh hôm nay là sự hội tụ của tài năng, tâm huyết và nhất là trách nhiệm với sự phát triển của nền văn hóa, văn học, nghệ thuật nước nhà", đồng chí Nguyễn Trọng Nghĩa nhấn mạnh. 

Trưởng Ban Tuyên giáo Trung ương cho rằng, đội ngũ văn nghệ sĩ, các nhà lý luận, phê bình văn học, nghệ thuật nước nhà cần tiếp tục hòa mình vào thực tiễn đất nước, thực tiễn sáng tạo, để hoàn thành sứ mệnh cao cả, vẻ vang với dân tộc, sáng tạo nên nhiều tác phẩm có giá trị tư tưởng và nghệ thuật cao, đáp ứng nhu cầu hưởng thụ thẩm mỹ của nhân dân; góp phần đưa các hệ giá trị quốc gia, hệ giá trị văn hóa, hệ giá trị gia đình và chuẩn mực con người Việt Nam thời kỳ mới vào thực tiễn của cuộc sống hôm nay. 

Trong thời gian tới, Hội đồng Lý luận, phê bình văn học, nghệ thuật Trung ương tiếp tục phối hợp chặt chẽ hơn nữa với các cơ quan liên quan, quy tụ đội ngũ, tập trung nghiên cứu, xây dựng, bổ sung, hoàn thiện hệ thống lý luận văn nghệ Việt Nam, tạo cơ sở xây dựng hệ giá trị văn học, nghệ thuật Việt Nam. Tăng cường nghiên cứu lý luận, tổng kết thực tiễn, kịp thời tư vấn giúp Đảng, Nhà nước có những quyết sách phù hợp, hiệu quả để tháo gỡ khó khăn, vướng mắc, tạo điều kiện thuận lợi cho đội ngũ lý luận, phê bình văn học, nghệ thuật phát huy khả năng sáng tạo, đóng góp xứng đáng cho sự phát triển của đời sống văn nghệ nước nhà. 

Đồng thời, Hội đồng chú trọng tuyên truyền, quảng bá, lan tỏa mạnh mẽ hơn nữa; không ngừng đổi mới, nâng cao chất lượng, hiệu quả công tác xét chọn, để Tặng thưởng thực sự chuyên nghiệp, uy tín, tôn vinh kịp thời những thành quả sáng tạo của giới nghiên cứu, lý luận, phê bình và văn nghệ sĩ trong cả nước.

×