Có nên dùng biện pháp tự vệ với ngành mía đường?

Tại Hội thảo "Giải pháp cho ngành mía đường Việt Nam trong tình hình mới" sáng nay (1/12), ông Nguyễn Xuân Thành, giảng viên trường Trường Chính sách công và Quản lý Fulbright (FSPPM) - thành viên Tổ tư vấn Kinh tế của Thủ tướng Chính phủ cho rằng, hiện ngành mía đường Việt Nam đang gặp không ít khó khăn, đặc biệt khi Hiệp định ATIGA có hiệu lực và chúng ta là thành viên trong đó.

Vị chuyên gia này cho rằng, giải pháp hiệu quả nhất để tháo gỡ cho ngành mía đường Việt Nam là không hội nhập nữa! Tuy nhiên hiện lộ trình chúng ta đã thực hiện, quan trọng hơn là khi hội nhập, Việt Nam được hưởng lợi nhiều hơn. Vì thế, lộ trình và tiến trình hội nhập của ngành mía đường, đặc biệt trong khuôn khổ của ATIGA không thể ngừng lại.

Vậy giải pháp đưa ra là gì, theo ông Nguyễn Xuân Thành có rất nhiều biện pháp, một trong số đó là dùng biện pháp tự vệ.

Ông Thành cũng cho biết, theo Điều 24 của Hiệp định ATIGA và Nghị định thư sửa đổi mà Việt Nam chúng ta đang tham gia, ngưỡng tăng nhập khẩu là rất thấp. Chúng ta đủ điều kiện vì mức ngưỡng kỹ thuật rất thấp. Mức chúng ta nhập khẩu từ ASEAN bình quân trong 3 năm qua nhân với tốc độ tăng trưởng của thị trường trong ASEAN là 10% nhân với tốc độ tăng trưởng của tiêu thụ đường nội địa thống nhất là 2%. Như vậy, chỉ cần chúng ta tăng trên 12,2% là đã đạt.

“Mặc dù về mặt kỹ thuật chúng ta có thể làm được nhưng về mặt quan hệ đối tác quốc tế thì lại không nên. Vì khi chúng ta tự vệ thuận lợi, không phải điều tra nhưng như vậy đồng nghĩa với việc thừa nhận việc yếu kém, không cạnh tranh được. Theo quan điểm của tôi là không nên làm theo phương án này. Nhưng mặc dù vậy, ngành mía đường vẫn chuẩn bị, đề xuất vì quan điểm về mặt ngoại thương chúng ta vẫn đưa ra các phương án để sau đó có lộ trình cụ thể”, ông Thành nói.

Vị chuyên gia này cũng cho rằng, việc kiến nghị lên Bộ Công thương và Chính phủ để có các biện pháp tự vệ thì Chính phủ sẽ có trách nhiệm lên lộ trình cụ thể, nếu tiến hành sẽ thương thảo với các nước đối tác trong ATIGA.

"Dù tốn kém nhưng Bộ Công thương cần dồn lực để làm"

Đặc biệt, quan trọng nhất với ngành mía đường Việt Nam, theo ông Thành đó là phải tiến hành ngay các biện pháp điều tra chống bán phá giá và chống trợ cấp với mía đường nhập khẩu. Việt Nam chấp nhận hội nhập nhưng cũng yêu cầu các nước trong ATIGA cần chơi đúng luật.

“Vì thế, dù có tốn kém, khó khăn nhưng chúng ta vẫn phải tiến hành điều tra chống bán phá giá, chống trợ cấp. Bởi nếu không làm, có lẽ chẳng bao giờ làm được và ngành mía đường sẽ càng khốn đón hơn. Nhân cơ hội này các ban ngành cần thực hiện một cách bài bản, có lộ trình và làm một cách mạnh mẽ”, ông Thành nhấn mạnh.

Việc điều tra chống bán phá giá, trợ cấp sẽ là quá trình bị tác động bởi sức ép chính trị, bởi quan hệ ngoại thương. Vì thế, chúng ta phải đảm bảo được quá trình điều tra đúng về mặt hình thức, tuân thủ quy định luật pháp trong nước và quốc tế. Thứ hai là quá trình kỹ thuật, nghĩa là điều tra hoàn toàn khách quan dựa trên số liệu thống kê đáng tin cậy. Theo đúng quy định, quy trình để thực hiện. Vì thế, dù tốn kém nhưng theo tôi, Bộ Công thương vẫn phải dồn lực để làm.

Ông Thành cũng cho rằng, hiện tại, không chỉ là các đơn vị mía đường của Việt Nam bị thiệt hại, mà doanh nghiệp các nước khác cũng gặp không ít khó khăn. Nếu cần thiết, có thể thuê hãng luật, đơn vị tư vấn ở các nước có doanh nghiệp chúng ta điều tra, vì họ có kinh nghiệm, có địa bàn để lấy số liệu. Từ các số liệu thu thập đó, cung cấp cho cơ quản lý nhà nước để đẩy nhanh tiến trình khởi kiện. "Chúng ta phải thúc đẩy quá trình này, không nên chỉ dừng lại ở việc điều tra, có đơn khởi kiện", ông Thành nói.

Ông Thành cho biết thêm, hồi tháng 9/2020, Bộ Công Thương ban hành Quyết định tiến hành điều tra áp dụng biện pháp chống bán phá giá và chống trợ cấp đối với một số sản phẩm đường mía có xuất xứ từ Thái Lan. Việc này nhằm thiết lập môi trường cạnh tranh công bằng trong bối cảnh hội nhập kinh tế quốc tế, bảo vệ quyền và lợi ích chính đáng của ngành sản xuất trong nước trước các hành vi phản cạnh tranh từ bên ngoài.

Ông Thành dẫn chứng, Brazil và Úc gần đây đã liên minh với EU để chất vấn về tính hợp pháp của hệ thống hạn ngạch, trợ cấp đường của Thái Lan có phù hợp với các quy định do WTO đặt ra hay không. Vào tháng 4/2016, Brazil đã chính thức đệ đơn khiếu kiện ngành mía đường Thái Lan ra WTO. Đây chính là bằng chứng rõ ràng nhất cho thấy các hành động bảo hộ của Thái Lan với ngành mía đường đã được nhìn nhận ở tầm quốc tế.

Sau đó, Thái Lan đã phải tuyên bố điều chỉnh chính sách, năm 2019 đã có lộ trình sẽ thả nổi giá đường trong nước, điều chỉnh qatar. Bằng chứng cho thấy, khi họ thực hiện như vậy thì áp lực chính trị họ cũng làm chậm lại và thực ra rất nhiều yếu tố yếu tố vẫn tiếp tục thực hiện.

“Chúng ta cần điều tra kỹ thuật đối với từng nhà sản xuất đường lớn cụ thể như Thái Lan để xác định mức chi phí của họ để xác định biên chống bán phá giá. Trên cơ sở quy định của WTO, chúng ta phải có điều tra ban đầu và có đủ chứng cứ để tính ra biên độ. Từ đó, mới có thể yêu cầu các doanh nghiệp xuất khẩu đặt cọc ở mức độ biên độ thuế trong vòng ba tháng. Nếu chưa có kết quả điều tra ban đầu thì chưa thực hiện được.

Chúng ta kiên quyết hội nhập là xác định có gây thiệt hại cho ngành sản xuất trong nước nhưng chúng ta cần quyết tâm điều tra việc gian lận. Theo tôi chúng ta tập trung điều tra khách quan, để gửi một thông điệp tới các đối tác quốc tế rằng, chúng ta làm là một cách nghiêm túc, minh bạch. Việt Nam chấp nhận hội nhập nhưng cũng yêu cầu các nước trong ATIGA cần chơi đúng luật", ông Thành nhấn mạnh.

×