Cam Xã Đoài được trồng chủ yếu tại xã Nghi Diên, Nghi Lộc, Nghệ An với giống cam hình quả nhót (người ta gọi là cam lót) và giống cam hình quả bầu (gọi là cam bầu). Cam ra hoa vào mùa đông, hoa cam có hương thơm dịu dàng, khoảng tháng 11, 12 âm lịch thì cam Xã Đoài bắt đầu chín.

Nghi Lộc là vùng đất cằn của Nghệ An nhưng nó lại thích hợp với đất trồng cam và là quê hương của cam Xã Đoài. Mỗi vườn cam của gia đình có ít nhất cũng trăm gốc, vườn cam nào cũng thoáng đẹp, mát mắt. Đẹp không chỉ vì cây cam đúng ngay thẳng hàng thẳng lối, cành cam trĩu quả, dáng toả duyên dáng mà cái đẹp còn vì mặt đất được dọn dẹp sạch sẽ phóng khoáng.

Ảnh minh họa

Cam ra hoa vào mùa xuân, vườn cam vốn màu xanh thẫm nay được điểm tô thêm màu trắng của hoa cam, rồi những giọt mưa xuân đọng lại như đeo cườm trên lá hoa lung linh lấp lánh. Ong bướm đi về dập dìu lên phấn hút nhụy tưng bừng, hương hoa cam thơm ngát một vùng xa, đêm đến hương cam tràn vào giấc ngủ.

Đến mùa quả, vào vườn cam ai trông cũng thích, quả đu đưa đầy cành, có chùm chí chít hàng vài ba chục quả trĩu nặng la đà trên mặt đất. Cành nào nhỏ nhất cũng trên chục quả. Đến ngày quả chín, cây cam như thấp hẳn xuống vì không mang nổi quả quá nặng trên cành. Khi cam đã “vào nước”, người ta lấy dây chằng làm nạng đỡ cho cành khỏi gẫy và quả khỏi “bò” lên mặt đất. Cam chín rộ vào khoảng những tháng cuối năm dương lịch. Vào độ ấy, ở Nghệ An đi đến đâu cũng thấy cam, cam còn ở vườn, cam ra chợ, cam trên các cửa hàng nông sản, thực phẩm, siêu thị…

Cam Xã Đoài không to nhưng đều quả mọng nước, ít hạt ngọt đậm. Bổ cam phải dùng dao mỏng thật sắc và bổ nhanh mới không dập tép đầy nước múi cam vàng óng. Cái bổ cái ngon cái giá trị của cam Xã Đoài ai cũng rõ thế nên đi thăm nhau, thăm người ốm có dăm quả cam Xã Đoài, tình nghĩa vô cùng; lao động mệt mỏi, nghỉ tay ăn miếng cam, người thấy dễ chịu hẳn; ngày Tết chỉ cần chục trái cam bày lên mâm ngũ quả, trước là cúng lễ sau là đẹp nhà.

×