Con đường bê tông nhỏ dẫn ra nhà nuôi yến và vườn trồng dừa xiêm của anh Đinh Văn Thuận – "Nông dân Việt Nam xuất sắc 2024" – ở xóm Nam Châu, xã Hải Đông, huyện Hải Hậu, Nam Định sạch sẽ và thơm ngát một cách lạ thường. Hai bên đường, những bụi hồng cổ nở hoa rực rỡ. Với nụ cười hiền khô, anh Thuận thoăn thoắt tiến đến những cây dừa xiêm lùn Bến Tre sai trĩu quả, vặt ngay một trái, bổ ra đưa cho tôi. "Nhà báo uống thử xem dừa Hải Hậu có khác gì Bến Tre không nhé!". Nước dừa ngọt lịm, mát rượi, xua tan cái nắng gắt oi bức của mùa hè.

Giữa không gian xanh mướt ấy, thật khó tin người đàn ông có làn da rám nắng, mộc mạc này từng là một kỹ sư IT "cộm cán" với 18 năm kinh nghiệm, thu nhập khá cao. Anh đã từ bỏ "thế giới số" để về với ruộng đồng và bén duyên với đàn chim yến.

Cuộc trò chuyện giữa chúng tôi với người nông dân đặc biệt này liên tục bị ngắt quãng bởi những trận cười sảng khoái và những màn trình diễn bất ngờ của... đàn đà điểu "sĩ" trong trang trại.

Anh Thuận này, vừa được thưởng thức trái dừa ngọt lịm và ngắm hoa hồng thơm ngát trong trang trại của anh, tôi cứ ngỡ mình đang lạc vào một cuộc dạo chơi chứ không phải phỏng vấn về nông nghiệp. Thật tò mò, điều gì đã kéo một kỹ sư IT đang ở đỉnh cao sự nghiệp lại quyết định "đào thoát" khỏi thế giới số để tìm về chốn bình yên này?

- Bạn cứ coi đây là "đặc sản" của trang trại tôi đi. Đúng là trước đây, tôi có gần 18 năm làm về công nghệ thông tin, công việc rất bận rộn và áp lực. Tôi “cày” ghê lắm. Ngồi trước máy tính quá nhiều khiến đầu óc lúc nào cũng căng như dây đàn, tôi cảm thấy không thoải mái chút nào. Tôi mong muốn tìm một công việc gì đó nhẹ nhàng hơn về đầu óc, thoải mái hơn về tinh thần. Và thế là, nông nghiệp đã đến với tôi một cách tự nhiên.

Chắc hẳn quyết định từ bỏ một công việc với 18 năm kinh nghiệm, thu nhập cao để về làm nông dân của anh đã khiến gia đình, bạn bè rất bất ngờ, thậm chí là phản đối?

- Bất ngờ thì chắc chắn rồi (cười). Nhiều người cũng nói tôi "gàn", "liều". Bố mẹ tôi là nông dân thuần túy, cả đời lam lũ nên cũng lo lắng, không hiểu sao con mình học hành thành tài, có công việc ổn định lại muốn quay về với ruộng đồng. Nhưng tôi đã giải thích cho gia đình về định hướng của mình, về tiềm năng của nông nghiệp công nghệ cao.

May mắn là vợ tôi rất thấu hiểu và ủng hộ. Chính sự tin tưởng đó là động lực rất lớn để tôi vững tâm theo đuổi con đường mình đã chọn.

Cái duyên đầu tiên là với cây đinh lăng. Từ năm 2013, tôi đã bắt đầu trồng gần 4ha đinh lăng cho một công ty dược. Nhưng đời không như là mơ (cười). Trồng được một thời gian, cây đinh lăng ở vùng tôi bị nhiễm bệnh thối nhũn, giống hệt bệnh trên cây tiêu ở miền Nam. Rủi ro nhiều quá, tôi thấy không ổn rồi, phải chuyển hướng thôi.

Tôi được biết, anh là người đầu tiên nuôi chim yến ở Nam Định. Vậy tại sao anh lại quyết định khởi nghiệp lần nữa với đàn chim yến, một mô hình còn quá mới mẻ ở miền Bắc lúc bấy giờ?

- À, cái này là nhờ Hội Nông dân đấy. Khi tham gia vào Hội Nông dân, tôi được các anh chị cán bộ dẫn đi tham quan nhiều mô hình hay ở các tỉnh bạn. Tôi đến Ninh Bình, Thanh Hóa, Hải Phòng, thấy các bác nông dân ở đó nuôi yến thành công quá. Trong đầu tôi lóe lên một ý nghĩ ngay: "Tại sao họ làm được mà mình không làm được?". Thế là tôi quyết định luôn. Đó là xuất phát điểm của tôi với nghề yến.

Nuôi yến ở miền Bắc có cái hay là nhà yến thì ít mà côn trùng lại vô cùng phong phú, không lo yến thiếu thức ăn. Tôi cảm nhận chất lượng yến ở quê mình rất tốt. Nhưng cảm nhận thôi chưa đủ, tôi đã mang tổ yến đi phân tích ở các cơ sở uy tín và kết quả cho thấy hàm lượng dinh dưỡng không hề thua kém các vùng yến nổi tiếng khác.

Nghe thì có vẻ thuận lợi, nhưng chắc chắn hành trình "dụ yến" ở miền Bắc không chỉ có màu hồng, nhất là với khí hậu mùa đông khắc nghiệt?

- Bạn hỏi đúng chỗ đau rồi. Khó khăn lớn nhất với tôi chính là mùa đông. Và tôi đã trả một cái giá cực đắt cho sự non kinh nghiệm của mình.

Năm đầu tiên, do chưa biết cách vận hành, giữ ấm cho nhà yến, đàn chim của tôi chết hàng loạt. Chết đến 90%, gần như "xóa sổ"! Năm đó tôi gọi được gần 2.000 con yến về mà nó chết gần hết. Bạn tưởng tượng xem, nó đau, nó xót đến mức nào. Tôi gần như suy sụp. Hàng đêm trăn trở, không hiểu mình sai ở đâu. Độ ẩm bao nhiêu, nhiệt độ thế nào, thời điểm nào cho chim đi ăn... tất cả đều là một mớ bòng bong.

Trong cái khoảnh khắc gần như mất trắng ấy, có lúc nào anh nghĩ đến việc từ bỏ, quay lại với công việc IT an toàn không?

- Nhìn tâm huyết, tiền bạc của mình tan thành mây khói, ai mà không nản lòng. Nhưng từ bỏ nông nghiệp thì không bao giờ có trong suy nghĩ của tôi. Thất bại này không phải do nghề yến không tiềm năng, mà là do mình chưa đủ kiến thức.

Dân IT chúng tôi có một quy tắc là không có lỗi nào không thể sửa, chỉ là chưa tìm ra cách thôi. Tôi coi việc đàn yến chết hàng loạt là một "lỗi hệ thống nghiêm trọng", và nhiệm vụ của mình là phải tìm ra bản vá lỗi cho nó.

Chính trong lúc khó khăn nhất, cái "máu" IT trong tôi nó trỗi dậy. Tôi lao vào đọc tài liệu, tìm hiểu về tập tính của con chim yến. Tôi phát hiện ra một điều cốt lõi: con chim yến là loài vật của vùng nhiệt đới, nó ưa ấm nóng. Nhiệt độ cơ thể của nó lên tới 40 độ C, cao hơn người mình khoảng 4 độ C.

Tôi chợt liên tưởng đến con gà. Một con gà bị rớt xuống nước, nếu mình không úm, không cấp nhiệt cho nó ngay thì nó sẽ chết. Con chim yến cũng vậy! Sai lầm của tôi năm đầu là đã để nhiệt độ trong nhà yến quá thấp.

Khi chim bay đi ăn về, nó đã mất nhiệt, vào nhà lại không được sưởi ấm, nó kiệt sức và không thể bay đi ăn vào ngày hôm sau.

Hiểu ra vấn đề, tôi bắt đầu "lập trình" lại toàn bộ quy trình. Tôi lắp đặt hệ thống kiểm soát nhiệt độ, luôn duy trì nhiệt độ trong nhà ở mức 25-28 độ C, tùy vào thời tiết bên ngoài lạnh đến đâu. Mục đích là để cấp nhiệt bù cho con chim, để khi nó đi ăn về, nó được vào một "ngôi nhà ấm áp", hồi phục sức khỏe, ngày mai lại có sức chiến đấu với thời tiết. Kể từ khi áp dụng cách đó, đàn yến của tôi phát triển rất khỏe mạnh, không còn hiện tượng chết hàng loạt nữa. Đó là một bài học xương máu.

Và để chúng tôi "mục sở thị" thành quả của cú lội ngược dòng ấy, anh Thuận đã làm một điều mà không phải vị khách nào cũng có cơ hội: dẫn chúng tôi vào thẳng bên trong một trong những "biệt thự" của đàn yến. Bước qua cánh cửa, một thế giới hoàn toàn khác mở ra. Hàng nghìn chiếc tổ trắng ngà, nhỏ xinh bám chi chít trên những thanh gỗ.

Trong vài chiếc tổ, tôi có thể thấy những chú yến non bé xíu, lông tơ mềm mại đang chờ mẹ về mớm mồi. Không khí mát mẻ, được kiểm soát chặt chẽ. Anh Thuận chỉ cho chúng tôi hệ thống tạo ẩm, cảm biến nhiệt, tất cả đều được anh "lập trình" để vận hành tự động. Nhìn những con chim yến bé bỏng đang lớn lên an toàn, tôi mới hiểu hết giá trị của bài học xương máu mà anh đã trải qua.

Vượt qua được khó khăn lớn nhất, anh bắt đầu xây dựng thương hiệu. Cái tên "Yến Sào Đinh Thuận" và slogan "Chữ Tâm trong từng Sợi Yến" ra đời như thế nào? Nghe rất "kêu" và đầy trách nhiệm.

- Làm ra sản phẩm đã khó, bán được nó còn đau đầu hơn. Lúc đặt tên thương hiệu, tôi nghĩ đơn giản lắm, không ai trân trọng cái tên của mình bằng chính mình. Nên tôi lấy luôn tên Đinh Thuận để đặt, coi như lấy uy tín của bản thân ra để đảm bảo cho chất lượng sản phẩm.

Còn cái slogan thì đúng là nghĩ mất mấy ngày đêm. Tôi muốn một cái gì đó thật tâm huyết. Tôi nghĩ, một tổ yến có hàng nghìn sợi, vậy thì chữ tâm của mình cũng phải nhiều được như thế.

"Chữ Tâm trong từng Sợi Yến" ra đời từ đó. Tôi muốn khẳng định với mọi người rằng, giá trị thương hiệu của tôi đi liền với chữ tâm, tôi đặt cả cái tâm của mình vào sản phẩm.

Một điểm cực kỳ thú vị là anh đã áp dụng rất thành công kiến thức công nghệ của mình vào bán hàng. Anh có lời khuyên nào cho những nông dân khác đang muốn đưa nông sản lên mạng không?

- Tôi vẫn hay nói với mọi người, thời xưa mù chữ là không biết đọc, biết viết. Còn thời nay, "mù chữ là không biết công nghệ". Chúng ta phải áp dụng công nghệ vào thôi. Hơn 95% sản phẩm của tôi được bán qua các kênh số.

Hiện tại, tôi dùng rất nhiều công cụ, đặc biệt là Trí tuệ nhân tạo (AI). Ví dụ như tôi dùng ChatGPT để sáng tạo nội dung bán hàng. Nhiều khi mình bí ý tưởng, viết không thể hay và đầy đủ bằng nó được. Mình chỉ cần ra lệnh: "Viết cho tôi một bài về công dụng của yến sào cho bà bầu", là nó cho ra một bài viết từ mở bài, thân bài, kết luận rất chuyên nghiệp.

Tuy nhiên, tôi cũng phải nói rõ, AI chỉ là công cụ, là "kỹ năng cứng". Mình không nên lạm dụng nó. Cái quyết định khách hàng có tin tưởng, có mua hàng hay không nằm ở "kỹ năng mềm", đó là sự chân thật của chính bản thân mình.

Sản phẩm của bạn phải thực sự chất lượng, và bạn phải dùng chính câu chuyện, sự am hiểu của mình để chia sẻ, thì mới chạm đến trái tim khách hàng được.

Quay lại một chút về quá khứ, tôi thấy con đường của anh khá "ngược đời". Hầu hết mọi người học xong cấp 3 sẽ thi đại học ngay, còn anh lại đi nghĩa vụ quân sự trước. Tại sao vậy?

- À, đó là do tư tưởng của tôi nó hơi khác một chút. Tôi nghĩ rằng, môi trường quân đội là một trường học lớn, nó rèn luyện cho mình “bản lĩnh - tính kỷ luật và lập trường vững vàng”. Tôi tin rằng có được 3 thứ đó thì ra đời mình làm lĩnh vực gì cũng sẽ thành công.

Nhưng đi lính không có nghĩa là từ bỏ việc học. Suốt 2 năm trong quân ngũ, tối nào tôi cũng tranh thủ lúc đồng đội đi ngủ để mang sách vở ra ôn bài, để không bị quên kiến thức.

Vất vả lắm, vì ban ngày vẫn phải hoàn thành nhiệm vụ, nhưng ý chí của mình lúc đó mạnh mẽ lắm. Hoàn thành nghĩa vụ xong, tôi thi đỗ vào trường Đại học Giao thông Vận tải TP.HCM khoa công nghệ thông tin.

Và ý chí đó dường như lại được thể hiện qua một quyết định táo bạo khác: Tiên phong làm du lịch trải nghiệm sinh thái đầu tiên ở huyện Hải Hậu, lại còn miễn phí vé vào cửa. Phải chăng anh đã nhìn thấy một "mỏ vàng" mà người khác chưa thấy ở chính mảnh đất này?

- Bạn nói đúng, làm gì cũng phải có "thiên thời, địa lợi, nhân hòa" cả (cười). Trang trại của tôi may mắn có một vị trí khá đắc địa. Ngay đây là bãi biển Hải Đông, và đặc biệt là chỉ cách Nhà thờ Đổ - một điểm du lịch cực kỳ nổi tiếng của Nam Định - khoảng 800m thôi. Lượng du khách họ đổ về đây, nhất là dịp cuối tuần, lễ Tết, rất đông.

Tôi nghĩ, tại sao mình không tạo ra một điểm dừng chân, một không gian xanh để họ ghé vào nghỉ ngơi, trải nghiệm miễn phí? Thay vì họ chỉ đến rồi đi, mình có thể giữ chân họ lại lâu hơn. Và đúng là thời điểm đó, cả huyện Hải Hậu này chưa có một mô hình trang trại du lịch sinh thái nào cả. Tôi là người đầu tiên. Đó chính là cơ hội.

Khi đã làm nông nghiệp, tôi nghĩ mình phải có nhiều đất thì mới triển khai được nhiều ý tưởng (anh Thuận vừa nói vừa chỉ tay ra khu vườn rộng lớn). Tôi đã có ý định đi gom, tích tụ ruộng đất từ năm 2013 rồi.

Ý tưởng du lịch sinh thái thực ra cũng là một kênh bán hàng của tôi. Tôi muốn tạo ra một không gian để mọi người có thể đến tham quan, trải nghiệm, check-in miễn phí.

Đang nói chuyện, một cảnh tượng vui nhộn diễn ra trước mắt chúng tôi. Thấy có khách, mấy chú đà điểu ở khu chuồng gần đó bỗng trở nên tinh nghịch, chúng chạy tới, xòe những bộ lông vũ lộng lẫy và thực hiện những điệu múa rất duyên dáng. Anh Thuận cười phá lên, nói vui: "Đấy, mấy con đà điểu này "sĩ" lắm. Cứ thấy khách là lại múa may thể hiện đấy".

Anh Thuận tiếp lời: Khách đến đây, hít thở không khí trong lành, xem đà điểu múa, cảm thấy tinh thần thoải mái.

Trong lúc vui chơi, nghỉ ngơi, tôi sẽ giới thiệu về sản phẩm yến sào của gia đình. Khách được tận mắt thấy nhà yến, thậm chí được trải nghiệm lấy tổ yến. Mọi người thấy sản phẩm thật, người thật, việc thật thì sẽ tin tưởng mua về làm quà. Khách đến mua yến là chính, du lịch là phụ. À mà đôi khi ngược lại, khách đến du lịch là chính, mua yến lại thành... chính luôn (cười). Đó là cách hai mô hình bổ trợ cho nhau.

Cũng như cái slogan trên facebook Thuận Đinh của tôi: "Mỗi ngày tôi chọn một niềm vui". Hôm nay thì đi bắt cá, mai đi bắt cua, ngày kia đi chăm cây. Niềm vui trong nông nghiệp nó đơn giản, chân thật như vậy đó.

Không chỉ dừng lại ở Nam Định, được biết anh còn "xuất khẩu" mô hình nuôi yến của mình sang cả Lào?

- À, đó cũng là một cái duyên. Trong một lần đi du lịch bên Lào, tôi tình cờ đến gần khu vực trồng chuối của Tập đoàn Trường Hải. Tôi choáng ngợp khi thấy chim yến bay rợp trời, nhiều vô kể, mà lại không có một nhà yến nào. Xung quanh là vườn chuối bạt ngàn, nguồn thức ăn côn trùng dồi dào, lại gần sông Sê Kông. "Máu" nghề nghiệp nổi lên, tôi nghĩ ngay: "Phải xây nhà yến ở đây!".

Thế là năm 2021, tôi xây nhà yến đầu tiên ở Lào. Khí hậu bên đó rất thuận lợi, giống như Tây Nguyên của mình, không có mùa đông khắc nghiệt như miền Bắc nên rủi ro thấp hơn nhiều. Đến nay tôi đã có 3 nhà yến bên đó rồi, có nhà đã gần một vạn con.

Làm nông nghiệp ở trong nước đã nhiều thách thức, anh còn "mang chuông đi đánh xứ người". Việc quản lý 3 nhà yến ở Lào từ xa chắc hẳn không đơn giản? Anh có gặp rào cản về ngôn ngữ, thủ tục hay không?

- Chắc chắn là có những khó khăn ban đầu. Nhưng tôi may mắn có những người anh em, đối tác tin cậy ở bên đó hỗ trợ.

Về mặt quản lý, đây lại là lúc công nghệ phát huy tối đa tác dụng. Tôi lắp đặt hệ thống camera giám sát 24/7. Mọi hoạt động trong và ngoài nhà yến ở Lào, tôi đều có thể theo dõi trực tiếp qua điện thoại ở Việt Nam. Các thông số về nhiệt độ, độ ẩm cũng được cảm biến gửi về liên tục.

Về cơ bản, tôi có thể "có mặt" ở Lào bất cứ lúc nào chỉ với vài cú chạm. Công nghệ giúp tôi xóa nhòa khoảng cách địa lý, đảm bảo các nhà yến đều được vận hành theo đúng tiêu chuẩn mình đặt ra.

Với quy mô cả trong và ngoài nước như vậy, sản lượng chắc lớn lắm. Hiện tại, trang trại của anh đang tạo công ăn việc làm cho bao nhiêu người?

- Thôi, cho phép tôi không nói con số cụ thể nhé, nói ra lại bảo mình khoe khoang. Tôi chỉ tiết lộ là tổng đàn ở Việt Nam hiện giờ khoảng 6.000 - 7.000 con. Mà dân công nghệ như tôi thì chỉ cần nghe số lượng chim là tính được ngay số tổ thôi (cười). Hiện tại, chúng tôi đang phải hoạt động hết công suất để đáp ứng nhu cầu của khách hàng.

Tuy nhiên, điều tôi muốn chia sẻ hơn cả là giá trị mà mô hình này mang lại thu nhập cho người dân địa phương. Hiện tại, trang trại của tôi đang tạo công việc thường xuyên cho khoảng 15 người , với mức lương từ 8 đến 15 triệu đồng một tháng. Cao nhất là các bạn quản lý các sàn thương mại điện tử, vì các bạn còn có doanh thu theo đơn hàng nữa.

Rời khỏi trang trại xanh mướt của anh Thuận, tôi mang theo không chỉ vị ngọt lịm của những trái dừa xiêm vừa được hái tại cây, tiếng đàn chim yến bay ríu rít, mà còn cả hình ảnh về một thế hệ nông dân kiểu mới: Tay có thể "code", có thể "chat" với AI, nhưng tâm hồn vẫn gắn bó sâu sắc với đất đai, với niềm vui được tự tay chăm sóc từng cái cây, con vật.

Khi được hỏi về những dự định tương lai, anh Đinh Văn Thuận không nói về những con số doanh thu "khủng", mà lại say sưa kể về kế hoạch xây dựng một xưởng sản xuất yến sào đạt chuẩn quốc tế và hoàn thiện các hạng mục cuối cùng cho khu du lịch sinh thái, để bất cứ ai đến đây cũng có được trải nghiệm trọn vẹn nhất.

"Với tôi, làm nông nghiệp không phải để giàu đột biến, mà là để xây dựng một cuộc sống bền vững, vui vẻ. Công nghệ hay AI chỉ là công cụ. Quan trọng nhất là mỗi sáng thức dậy, mình thấy vui với những gì mình đang làm, như cái câu tôi hay để trên Facebook ấy, “Mỗi ngày tôi chọn một niềm vui”. Niềm vui đó có khi là gọi được một đàn yến mới, có khi chỉ đơn giản là đi bắt con cá, con cua ngoài đồng thôi"- anh Thuận cười sảng khoái kết thúc cuộc trò chuyện.

Xin cảm ơn anh về cuộc trò chuyện này!

×