Bình luận
0
Cuộc đời Đình nguyên Thám hoa Phan Kính đã để lại nhiều giai thoại đẹp và hết sức kỳ bí. Tài năng của ông được người đời thán phục và ca ngợi hết lời.
Đặng Trần Côn - tác giả “Chinh phụ ngâm” viết về ông rằng: “Học sâu như biển, kình nghê vùng vẫy trận văn, lời sắc hơn dao, phù dung tơi bời ngọn bút”.
Phan Kính (1715 - 1761) tự là Dĩ Trực, hiệu Tĩnh Trai, sinh ngày 6/12/1715, quê làng Vĩnh Gia, xã Lai Thạch, huyện La Sơn (nay là xã Song Lộc, Can Lộc, Hà Tĩnh). Ông sinh trưởng trong một gia đình khoa bảng, cha ông là Phan Quán làm quan đến chức Đông các Đại học sĩ.
Phan Kính vốn thông minh, sáng dạ, tuổi nhỏ đã nổi tiếng thần đồng, năm Nhâm Dần (1722) trong kỳ sát hạch, bài văn của Phan Kính khi đó mới 8 tuổi được xếp thứ nhất. Người cậu ruột là Nguyễn Quỳnh (Giám sinh Quốc Tử Giám) biết chuyện, tìm đến huấn đạo xem bài thi của cháu, thấy bài thơ thất ngôn ca ngợi thời Đường ngu có câu: “Đệ nhất hoa huân thâm hoán tưởng/Khả tam sự nghiệp đốc tư duy…” - Nghĩa là: Nhất lập huân công lòng nổi dậy/Ba kỳ sự nghiệp chí vươn lên. Người cậu rất ngạc nhiên và tự hào, cảm ơn vị huấn đạo rồi nói: “Rất xứng đáng”.
Năm Giáp Thìn (1724), Phan Kính mới 10 tuổi đi dự kỳ thi hương trường huyện La Giang. Quan giám khảo là người Đức Quang (Đức Thọ) thấy Phan Kính bé nhỏ, nhưng bài vở lại đạt loại ưu nên ra thêm một vế câu đối: “La Sơn, Lai Thạch thằng bé lách chách vào hạch trường hương”.
Sau hồi suy nghĩ, Phan Kính đối đáp: “Nghệ An, Đức Quang, võng lọng nghênh ngang làm quan giám khảo”. Thấy Phan Kính nhỏ tuổi mà thông minh, có khẩu khí tốt, đối đáp chặt chẽ nên quan giám khảo lấy đỗ hàng đầu.
Năm Phan Kính 14 tuổi, người bố đưa con đến học với một vị Thám hoa ở Nghệ An. Thấy cậu bé thông minh, vị Thám hoa này viết thư giới thiệu ra Thăng Long học với Bảng nhãn Hà Tông Huân đang giữ chức Hựu thị lang Công bộ. Từ đó, sức học của Phan Kính ngày càng tăng tiến.
Năm 1730 có đến 400 sĩ tử trình văn ở Quốc Tử Giám, Phan Kính đỗ đầu. Dù khi ấy mới chỉ 15 tuổi, ông đã được suy tôn là đứng đầu trong nhóm “Nghệ An ngũ tuyệt” (5 người văn chương tuyệt tác của xứ Nghệ ở Thăng Long). Lúc này, Phan Kính đã đàm đạo với những danh sĩ lớn như Đặng Trần Côn, Lê Quý Đôn.
Sau 5 năm học ở Thăng Long, năm 1735, Phan Kính trở về Nghệ An, được cụ Nguyễn Danh Nho vì yêu mến tài đức mà gả người con gái cho, người vợ này cũng là chị gái của La Sơn phu tử Nguyễn Thiếp.
Cho mãi đến năm Quý Hợi (1743), Phan Kính mới trở lại Thăng Long tham dự kỳ thi hội với hơn 3.000 sĩ tử. Sau nhiều phen lận đận nơi trường ốc, khi qua bến đò Phù Trạch ra đến giữa sông Lam, Phan Kính ném một con dao xuống sông mà thề rằng: “Thi hội, thi đình lần này không đỗ, ta quyết không trở về qua đây nữa”.
Trên đường đi gặp một ông phú hộ, biết tiếng Phan Kính là người hay chữ nên xin giúp làm một bài văn tế. Phan Kính giúp ngay nên đến trường thi bị trễ, không kịp làm thủ tục, cổng trường đã đóng chặt. Phan Kính buồn chán tính đợi khoa sau.
Bất ngờ thay, đêm ấy trời đổ mưa to gió lớn, lều chõng của các sĩ tử bị đổ hết, ban giám khảo phải xin phép hoãn lại hôm sau. Nhà vua phê chuẩn lệnh hoãn và cho xem xét các trường hợp đến chậm được vào trường thi. Khi xét đến Phan Kính, chúa Trịnh nói: “Anh này thế nào cũng đỗ”.
Quyển thi của Phan Kính được nhà vua ngự phê “Cho đỗ Đệ nhất giáp tiến sĩ cập đệ đệ tam danh” (Đỗ đầu khoa thi với danh vị Thám hoa) - là học vị cao nhất của khoa thi năm Quý Hợi do khoa thi này triều đình không lấy Trạng nguyên, Bảng nhãn.
Sau lễ xướng danh, dự yến tiệc trong cung vua, Đình nguyên Thám hoa Phan Kính được vua Cảnh Hưng ban cho áo mũ khôi nguyên, cành hoa bằng vàng, đai lưng bằng bạc khảm đồi mồi, hốt ngà bọc gấm. Tết Nguyên đán năm Giáp Tý (1744), tân Thám hoa được triều đình cấp ngựa và tiền về quê vinh quy bái tổ.
Các văn thân người huyện La Sơn đang tại chức ở triều đến tiễn chân, bản huyện (La Sơn) thì có bức trướng bằng lụa mừng do Xuân Quân công Nguyễn Nghiễm, người làng Tiên Điền (thân sinh Đại thi hào Nguyễn Du) soạn văn và Lễ bộ tư vụ Hải thượng thạch trai Lê Tán viết. Nội dung ca ngợi, chúc mừng và hi vọng “Ngày nay hầu là vị tân khoa đứng hàng thứ nhất ở sân triều, ngày sau hầu sẽ là đại thần có công bậc nhất, hầu hãy gắng lên”.
Sau vài tháng nghỉ ngơi, tháng 6/1744 Thám hoa Phan Kính ra kinh đô Thăng Long và được vua Cảnh Hưng sắc phong giữ chức Hàn lâm viện đãi chế chuyên việc cung phụng từ lệnh ở bên vua. Năm sau, ông được cử làm Tuyên úy phó sứ đi kinh lý trấn Nghệ An.
Năm 1747, ông vâng lệnh đi Kinh Bắc làm giám khảo kỳ thi hương. Đầu năm 1748, triều đình bổ dụng chức Hiệp đồng trấn Sơn Tây giúp việc ổn định, trấn an bản xứ. Năm 1749, ông nhận phụng chỉ của Lê triều làm Tham mưu Sơn Tây đạo, đồng thời chỉ huy cánh quân phía tả kiêm Nhung vụ sự ở xứ Thái Nguyên.
Ông đã hiến kế cho Nguyên soái phủ lấy lại trấn Sơn Tây. Với công đức tạo dựng, Phan Kính được dân chúng trong vùng suy tôn là phúc thần. Chúa Trịnh Doanh xin vua giáng chiếu thăng cho Phan Kính hàm “Đông các Đại học sĩ” và điều đi nhậm chức Đốc đồng trấn thủ sự vụ xứ Thanh Hóa.
Năm 1759, triều đình tiếp tục cử ông làm Đốc đồng Tuyên Quang kiêm thừa Chánh sứ. Thời gian này có xảy ra lộn xộn ở hai bên biên giới Việt – Trung, triều Lê cử Phan Kính làm Kinh lược sứ, đem theo 500 quân hộ tống lên biên giới hội khám cùng Thống đốc Vân Nam là Kinh lược sứ của nhà Thanh để lập lại kỷ cương, ổn định tình hình biên giới giữa hai nước.
Sau khi đã ổn định tình hình, triều đình cử Phan Kính sang sứ triều Thanh ký văn kiện chính thức về biên giới. Vua Càn Long rất mến phục tài trí của Phan Kính nên đã gia phong cho ông danh vị “Lưỡng quốc Đình nguyên Thám hoa”. Vua Càn Long cũng ban tặng một chiếc áo cẩm bào và hai bức trướng, có ghi hai dòng chữ “Thiên triều đặc tứ Bắc Đẩu dĩ Nam nhất nhân nhi dĩ” (về phía Nam sao Bắc Đẩu chỉ có một người mà thôi) và bức “khả cần khả phong”.
Theo một số chuyện kể, thì sau khi hoàn thành việc diệt giặc cỏ, xác định đường biên giới, năm 1761 nhà Thanh tổ chức liên hoan bên hồ Động Đình, triều đình nhà Lê cử Phan Kính đi dự. Sau khi dự tiệc, Phan Kính về nhà nghỉ ở hồ Động Đình thì bị đột tử, khi ấy ông mới 47 tuổi. Nghe tin, vua nhà Thanh bày tỏ thương tiếc, cho đóng 18 cỗ quan tài, khâm liệm rồi đưa về nước.
Tuy nhiên, nguồn sử liệu khác lại khẳng định Thám hoa Phan Kính bị nhiễm chướng khí nơi biên ải, qua đời tại quân doanh Hưng Hóa ngày 7/7/1761, thọ 47 tuổi.
Thi thể ông được rước về kinh đô Thăng Long. Vua Lê Hiển Tông và Minh đô vương Trịnh Doanh đã cấp lễ vật, tử tuất rất trọng hậu và tự tay đề bức trướng phúng viếng: “Lưỡng đồ văn hữu vũ/Vạn lý hiểm vi di” - Hai đường kiêm văn, võ/Vạn dặm hiểm lại bình.
Nhà vua lấy làm thương tiếc đã ban sắc truy phong ông chức Hữu thị lang Bộ hình, tước Quỳ dương bá, giao cho Bộ Lễ cùng binh lính hộ tống linh cữu Phan Kính về mai táng tại quê nhà. 23 năm sau, vua Lê phong sắc tôn Phan Kính là Thành hoàng. Vua chu cấp tiền, cử thợ giỏi về địa phương xây dựng đền thờ, lăng tẩm tại thôn Vĩnh Gia và giao cho ba tổng Lai Thạch, Hòa Lâm, Bình Hồ thuộc huyện La Sơn thờ phụng.
Năm 1992, nhà thờ Lưỡng quốc Đình nguyên Thám hoa Phan Kính được xếp hạng là Di tích lịch sử quốc gia. Tên ông được chọn đặt cho đường phố ở Vinh (Nghệ An) và Hồng Lĩnh (Hà Tĩnh). Tên của ông cũng được chọn đặt cho một trường tiểu học tại xã Song Lộc (Can Lộc).
Khi nhắc đến tham quan nổi tiếng lịch sử Trung Quốc, người ta thường nghĩ ngay đến Hòa Thân. Thế nhưng, ít ai biết rằng vẫn còn có một tên đại tham quan, số tiền tham ô được cũng chẳng hề thua kém Hòa Thân, nhưng ông ta lại thông minh hơn Hòa Thân rất nhiều. Người này chính là Dịch Khuông.
CLB Đông Á Thanh Hóa bất ngờ đạt thỏa thuận tái kí hợp đồng với tiền đạo Lucas Ribamar sau thời gian dài đàm phán.
Chia sẻ
Sáng nay (4/8), công an tỉnh Quảng Ninh đã tổ chức lễ ra quân tấn công, trấn áp tội phạm, bảo vệ Đại hội Đảng các cấp và sự kiện chính trị trọng đại trên địa bàn tỉnh.
Chia sẻ
Quá trình tăng trưởng “nóng” của thị trường bảo hiểm nhân thọ cũng phát sinh những trường hợp khiếu nại, tố cáo từ phía khách hàng. Pháp luật khuyến khích người dân tố cáo nếu phát hiện vi phạm. Tuy nhiên, luật sư khuyến cáo nếu tố cáo sai hoặc phát ngôn sai lệch trên mạng xã hội, chính người đi kiện có thể đối mặt với rủi ro pháp lý.
Chia sẻ
Loại thịt này là nguồn cung cấp canxi và phốt pho dồi dào, ăn thường xuyên giúp xương chắc khỏe, giảm nguy cơ loãng xương
Chia sẻ
Tổng thống Ukraine Zelensky không muốn nỗ lực chấm dứt xung đột quân sự vì lo sợ người dân Ukraine, nhà báo Thomas Fazi cho biết trên mạng xã hội X , bình luận về đoạn phim mới nhất về việc huy động lực lượng ở Kiev.
Chia sẻ
Theo danh sách vừa được Công ty Cổ phần Báo cáo Đánh giá Việt Nam (Vietnam Report) công bố, Ngân hàng TMCP Đông Nam Á (SeABank, HOSE: SSB) năm thứ hai liên tiếp được vinh danh “Top 10 Ngân hàng TMCP tư nhân uy tín”, ghi nhận những nỗ lực của Ngân hàng trong việc nâng cao chất lượng dịch vụ và khẳng định uy tín trên thị trường.
Chia sẻ
Tổng Bí thư Tô Lâm gặp mặt 246 điển hình tiên tiến Công an nhân dân dự Đại hội Thi đua "Vì an ninh Tổ quốc" lần thứ IX, ghi nhận đóng góp của lực lượng trong bảo vệ an ninh, trật tự, vì bình yên cuộc sống nhân dân.
Chia sẻ
Nhân kỷ niệm 80 năm Cách mạng Tháng Tám và Quốc khánh 2/9, nhiều bảo tàng thuộc Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch sẽ mở cửa miễn phí phục vụ công chúng.
Chia sẻ
Hai nữ thần biliards Hàn Quốc - Han Soye và Kim Hyerim khiến các cơ thủ hàng đầu Việt Nam phải ôm hận với những thất bại tại giải Billiards HBSF Tour đang diễn ra tại TP.HCM.
Chia sẻ
Tại Phiên họp thứ 2 của Ban Chỉ đạo quốc gia về phát triển ngành công nghiệp bán dẫn, Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính nhấn mạnh, việc phát triển ngành công nghiệp bán dẫn vừa là công việc trước mắt, vừa lâu dài, chiến lược, do đó phải nghĩ sâu, làm lớn, nhìn xa, trông rộng.
Chia sẻ
Chủ tịch UBND TP.HCM Nguyễn Văn Được yêu cầu chính quyền tại địa phương tập trung vào vận hành mô hình chính quyền địa phương 2 cấp, phục vụ người dân, doanh nghiệp.
Chia sẻ
Bộ trưởng Bộ Công an tặng Bằng khen, danh hiệu thi đua cho nhiều tập thể, cá nhân Công an TP Đà Nẵng, các quyết định đã được trao sáng nay 4/8.
Chia sẻ
Sự ra đi đột ngột của trọng tài Trần Đình Thịnh sáng 4/8 để lại nỗi tiếc thương với bóng đá Việt Nam. Trong sự nghiệp của mình, ông để lại nhiều dấu ấn đáng nhớ.
Chia sẻ
Phản ánh tới PV Báo điện tử Dân Việt, một số nông dân ở tỉnh Vĩnh Phúc cũ (nay là tỉnh Phú Thọ mới) tỏ ra rất bức xúc trước việc các trang trại bỏ ra nhiều tiền để lắp đặt hệ thống cảm biến tự động của Công ty TNHH Tép Bạc để phục vụ nuôi cá, nhưng sau một thời gian ngắn sử dụng, các thiết bị này liên tục gặp sự cố, không thể sử dụng được tiếp nên mọi người phải quay lại cách chăn nuôi truyền thống, thủ công.
Chia sẻ
Không còn phải xác nhận “không tranh chấp”, “phù hợp quy hoạch”; hồ sơ cấp Sổ đỏ chỉ cần 3 loại giấy tờ; thời gian giải quyết rút còn 15 ngày. Hàng loạt thủ tục "rườm rà" trong cấp Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất (Sổ đỏ) bị bãi bỏ sau khi cấp xã được phân cấp sâu từ 01/7/2025, theo quy định mới.
Chia sẻ
Giá thép cây trên sàn giao dịch tương lai Thượng Hải (SHFE) giao tháng 5/2026 giảm 27 Nhân dân tệ, xuống mức 3.270 Nhân dân tệ/tấn.
Chia sẻ
Hôm nay (4/8) là ngày cuối cùng để thí sinh nộp hồ sơ xét tuyển bổ sung vào lớp 10 công lập, trong bối cảnh nhiều trường vẫn còn chỉ tiêu để lấp đầy.
Chia sẻ
Bộ trưởng Bộ Công an, Đại tướng Lương Tam Quang giao 6 nhiệm vụ trọng tâm cho Hiệp hội Dữ liệu quốc gia nhằm kiến tạo xây dựng hệ thống dữ liệu an toàn, đồng bộ, thống nhất.
Chia sẻ
Trên dải đất miền Trung gió Lào hun rát mặt người, nắng như nung, vỡ rang mặt đất, có những người lặng lẽ đi qua năm tháng bằng đôi tay rám nắng và đôi chân chai sần. Họ, những người thợ điện khoác lên mình bộ quần áo màu cam, âm thầm bền bỉ đứng sau ánh sáng, để phía trước là bình yên, tiếng cười rộn rã dưới mỗi mái nhà. Tùy bút “Giữ sáng miền gió Lào nắng lửa” của tác giả Phương Thảo là những lát cắt đời thường, khắc họa sự bền gan, vững chí của những con người đang ngày đêm lặng thầm giữ dòng sáng quê hương.
Chia sẻ
Nếu như Tiến sĩ Lê Công Hành được dân gian tôn là ông tổ nghề thêu, thì trước đó, thời Lê sơ có Tiến sĩ Trần Lư được tôn làm ông tổ nghề sơn.
Chia sẻ
Đội CSGT Cát Lái thuộc Phòng CSGT Công an TP.HCM đã vào cuộc xác minh, mời tài xế xe đầu kéo lạng lách, đánh võng trên cao tốc TP.HCM – Long Thành – Dầu Giây.
Chia sẻ
Anh Thuận, nông dân xã Khánh Lâm (tỉnh Cà Mau) chia sẻ: “Trước đây, cá đồng ở vùng này nhiều vô kể, nhưng vì khai thác không chọn lọc mà nguồn lợi bị cạn kiệt. Bây giờ, muốn ăn cá đồng phải ra chợ mua. Tôi quyết định làm mô hình kết hợp vừa trồng cây ăn trái, vừa tạo môi trường cho cá đồng tự phục hồi, như vậy hiệu quả kinh tế cao hơn”.
Chia sẻ
Trong bối cảnh nền kinh tế số phát triển, chuyển đổi số là một yếu tố quan trọng nhằm nâng cao hiệu quả quản lý nhà nước và tối ưu hóa thủ tục hành chính. Phòng CSGT Công an TP.HCM (PC08) đang triển khai chương trình chuyển đổi số, hướng đến xây dựng cơ sở dữ liệu để phục vụ nhu cầu của người dân.
Chia sẻ
Nghề làm gốm Bàu Trúc của tỉnh Ninh Thuận cũ, nay là Khánh Hòa lâu nay đã không ngừng từng bước phát triển, đa dạng hóa các sản phẩm để đáp ứng nhu cầu cho người dân, du khách. Không những tạo công ăn việc làm mà còn giúp cho hàng trăm hộ đồng bào dân tộc chăm vươn lên thoát nghèo.
Chia sẻ
Tập đoàn may mặc lớn thế giới đang kinh doanh tại Việt Nam cho biết phần lớn nguồn cung nguyên phụ liệu dệt may Việt Nam hiện nay nhập từ Trung Quốc, Ấn Độ, Hàn Quốc với tỷ lệ nhập khẩu nguyên phụ liệu lớn.
Chia sẻ
CLB Becamex TP.HCM vừa đăng tải thông điệp cảm ơn và nói lời chia tay đến 4 cầu thủ trước khi mùa giải 2025/2026 khởi tranh.
Chia sẻ
Cơ quan tình báo quân sự Ukraine đã có được các tài liệu mật nêu chi tiết về tàu ngầm hạt nhân mới nhất của Nga K-555 Knyaz Pozharsky, một phần của lớp Borei-A 955A, Cục Tình báo Chính của Bộ Quốc phòng (HUR) đưa tin vào ngày 3/8.
Chia sẻ
Đến ấp Tân Bình 2, xã Lang Minh, huyện Xuân Lộc, tỉnh Đồng Nai (nay là xã Xuân Phú, tỉnh Đồng Nai mới), rất nhiều người ấn tượng với vườn rau ngót rộng 5 hécta xanh mát trồng dưới tán cây gỗ sưa quý của gia đình ông Luyến. Ngày nào gia đình ông Luyến cũng cắt rau ngót đi bỏ mối, mang lại doanh thu tiền tỷ từ nguồn bán rau.
Chia sẻ
Thị trường tài sản số hôm nay 4/8 chứng kiến sắc xanh sau 3 ngày "đỏ lửa", trong đó rất nhiều đồng tiền điện lớn tăng mạnh.
Chia sẻ
Có khả năng Khu công nghệ cao TP.HCM (SHTP) sẽ có nhà máy sản xuất pin lưu trữ điện với tổng vốn đầu tư 850 triệu USD nếu dự án năng lượng này được chấp thuận.
Chia sẻ
Tin tức 
Thế giới 
Nhà nông 
Hội và Cuộc sống 
Đại đoàn kết dân tộc 
Kinh tế 
Thể thao 
Văn hóa - Giải trí 
Xã hội 
Bạn đọc 
Nhà đất 
Media 
Chuyển động Sài Gòn 
Pháp luật 
Dân Việt trò chuyện 
Gia đình 
Đông Tây - Kim Cổ 
Hà Nội hôm nay 
Radio Nông dân 
Doanh nghiệp 
Đăng nhập
Trần Siêu 
