Ngay trước Tết Nhâm Dần 2022, bộ trường thiên tiểu thuyết "Cõi nhân gian" 8 tập, bản in gồm 4 quyển đã được ấn hành và chính thức ra mắt bạn đọc. Sau chỉ vỏn vẹn hơn 1 tháng, tác phẩm của nhà văn Nguyễn Phúc Lộc Thành đã nhanh chóng nhận được những phản hồi tích cực từ giới chuyên môn cũng như công chúng. 

Trên các diễn đàn, không ít độc giả đánh giá đây là "hiện tượng của văn đàn". Trong khi đó, nhà văn Nguyễn Quang Thiều đánh giá: "Cõi nhân gian" thật khủng khiếp. Nó đã gọi ra toàn bộ bản chất của cõi người. Một cuộc đi qua đại dương".

PV Dân Việt đã có cuộc trò chuyện với nhà văn Nguyễn Phúc Lộc Thành về những tâm huyết của anh dành cho tác phẩm này:

Tôi viết "Cõi nhân gian" gấp gáp và hối hả

Trên một số nhóm dành cho những người yêu sách trên mạng xã hội, nhiều người đang tìm mua hoặc khuyên người khác đọc "Cõi nhân gian" của anh. Cảm xúc của anh thế nào khi "sự trở lại" của "Cõi nhân gian" bước đầu được cả giới chuyên môn lẫn độc giả đón nhận?

- Ồ, thế ư? Cảm ơn bạn đã cho biết thông tin. Tôi rất vui khi "Cõi nhân gian" được bạn đọc và giới chuyên môn hồ hởi đón nhận. Còn gì quý giá hơn đứa con tinh thần mình mang nặng đẻ đau, sau khi sinh hạ, đã cất tiếng nói nhân thế, được người đời đón nhận, đóng góp tích cực vào đời sống văn chương, trong tiến trình phát triển chung của dân tộc.

 "Cõi nhân gian" tập 1 ra đời cách đây 28 năm đã gây tiếng vang lớn. Tại sao lúc đó anh lại không nghĩ tới việc viết tiếp, mà phải đợi tới tận hơn 20 năm sau? Liệu có phải chính dịch Covid-19 đã khiến anh trở lại với văn đàn?

- Tôi viết tiểu thuyết "Cõi nhân gian" năm 1993, trước khi vào học khoá 5 Trường Viết văn Nguyễn Du (giờ là tập 1 trong bộ tiểu thuyết "Cõi nhân gian" 8 tập xuất bản đầu 2022). "Cõi nhân gian" xuất bản sau đó một năm, đã vinh dự vào chung khảo giải thưởng Hội Nhà văn Việt Nam năm ấy. 

Phải nói thêm một điều, tôi không coi việc vào chung khảo, đạt giải hay không là quan trọng. Sau này, tập thơ "Giấc mơ sông Thương" của tôi cũng vào chung khảo giải Hội Nhà văn Việt Nam 2018 và hình như cũng đã "được" không đưa ra Ban chấp hành Hội Nhà văn để bỏ phiếu (lý do tôi cũng không nhọc công để tìm hiểu). 

"Cõi nhân gian" ra đời 1994, sau đó đã vinh dự được lưu trữ tại nhiều trường đại học lớn của Hoa Kỳ, trong đó có Harvard và Thư viện Quốc Hội Mỹ. Thời điểm ấy, tôi vẫn để mở khi kết thúc cuốn tiểu thuyết này, nhưng không hề nghĩ đến mình sẽ viết nối. Sau khi tốt nghiệp Trường Viết văn Nguyễn Du, từ 1998 đến 2016, tôi hoàn toàn buông bút, xa rời văn chương, bởi lao vào công cuộc mưu sinh, đắm mình toan lo cơm áo cho gia đình và hàng trăm người khác. 

Năm 2017, tôi mới chính thức trở lại văn đàn bằng việc sáng tác thơ, không phải văn xuôi. Lý do là bởi sáng tác thơ cần ít thời gian, có thể tranh thủ viết bất kỳ lúc nào, ở đâu, ví dụ trên máy bay, tại nhà ga, hoặc trên ô tô… chứ không đòi hỏi một quỹ thời gian đủ dài rộng, tập trung trí lực cao độ.

Nhiều lần, tôi tâm sự với PGS.TS Nguyễn Hữu Sơn rằng, ao ước được viết tiếp "Cõi nhân gian" 2, nối tiếp vào tiểu thuyết "Cõi nhân gian" đã xuất bản năm 1993. Cơ hội đã đến khi việc kinh doanh đình trệ hoàn toàn do đại dịch Covid-19. Hà Nội thực hiện triệt để giãn cách xã hội theo chỉ thị 16, tôi quyết định viết tiếp tác phẩm của mình. 

Xin nhấn mạnh, thời điểm 17/06/2021 khi tôi bắt đầu viết chương đầu tiên của tập 2 "Cõi nhân gian", tôi chỉ xác định cố gắng viết tiếp được "Cõi nhân gian" 2 mà thôi, đâu ngờ, sau 2 lại đến 3, rồi 4 mà thấy cảm xúc trong mình vẫn ào ạt, vốn sống vẫn ăm ắp, nên tôi quyết định viết tiếp 5,6 rồi 7, và đến tập 8. Với hơn 500 ngàn chữ, khoảng 2500 trang in khổ 14 x 20,5 thì bộ tiểu thuyết "Cõi nhân gian" 8 tập mới được kết thúc (mà có kết thúc ở tập 8 hay không, cũng không thể biết trước, vì kết của tập 8 tôi vẫn đang để mở hoàn toàn, và bối cảnh xã hội tôi đặc tả đến hết tập 8 mới ở thời điểm 2009 mà thôi!)

Cách anh viết "Cõi nhân gian" khiến nhiều người choáng ngợp, đó là viết liên tục trong 5 tháng, trung bình 10 ngày hoàn thành một tập. Năng lượng ở đâu khiến anh có thể cầm bút miệt mài trong thời gian đó? Và anh làm cách nào để tái tạo hoặc lấy cảm xúc cho mình?

- Ngày 17/06/2021, tôi bắt đầu viết tiếp chương đầu của "Cõi nhân gian" 2, khi ấy, có 3 thứ được cho là thiên thời, địa lợi và nhân hoà giúp cho tôi viết. Một, thời điểm đó tôi đã xin nghỉ chức danh điều hành doanh nghiệp, gần như không còn vướng bận nhiều trong công việc kinh doanh. 

Hai, thời điểm ấy toàn Hà Nội thực hiện giãn cách tuyệt đối theo chỉ thị 16, tôi bắt buộc phải giam mình trong bốn bức tường, nên có điều kiện tối ưu về thời gian để viết, điều kiện không tưởng mà hai mươi năm sa lầy trong kinh doanh tôi không thể có được. 

Ba, đây là điều kiện cực kỳ quan trọng, là động lực chính giúp tôi có được nghị lực, có được cảm xúc thăng hoa, chưng cất được tinh hoa nghề viết mang dồn vào tác phẩm, đấy chính là lời mời tôi gia nhập Hội Nhà văn Việt Nam, của nhà thơ Nguyễn Quang Thiều, không dưới vài lần, kể từ cuối 2020, khi ông chính thức giữ vai trò lãnh đạo cao nhất Hội Nhà văn Việt Nam. 

Và tôi viết 7 tập "Cõi nhân gian" gấp gáp, hối hả, theo cách cuồng đắm, như là để đền đáp cho tấm thẻ Hội viên Hội Nhà văn Việt Nam mà sắp tới tôi sẽ được nhận từ BCH Hội. Nói vậy, không có nghĩa tôi đánh giá quá cao vai trò tổ chức hội, trong công việc sáng tác văn chương của cá nhân nhà văn, mà vì hơn hai mươi năm tôi không bao giờ có ý định xin vào Hội Nhà văn Việt Nam, nhưng nay đã vào, thì phải chứng minh mình có đầy đủ phẩm chất văn chương để đứng trong hàng ngũ danh giá hơn 1000 hội viên chứ.

Tính dục là bản năng của con người

Xã hội trong "Cõi nhân gian" kéo dài từ những năm đầu đất nước đối mặt với mưu sinh, học làm thị trường cho đến tận thời điểm gần đây, trong đó chất chứa nhiều câu chuyện, nhiều thông điệp. Trong đó, chắc hẳn có những chuyện anh đã bắt gặp trong cuộc đời, hay có khi nào, chính anh là một nhân vật trong đó?.

- "Cõi nhân gian" phản ánh xã hội từ những năm đất nước đổi mới cho đến 2009 thôi, chứ không phải đến những năm gần đây. Không chỉ bạn mà nhiều người cũng có hỏi tôi với vai trò như một nhân vật trong "tự truyện" Cõi nhân gian", tôi đã khẳng định như sau:

Tôi xin cam kết, có đến 99% các nhân vật tôi xây dựng, các chi tiết, các sự kiện được tôi viết trong tiểu thuyết "Cõi nhân gian"…là hư cấu. Vâng, tôi khẳng định là hoàn toàn hư cấu. Sự trải nghiệm, vốn sống mà tôi tích luỹ được trong gần sáu mươi năm cuộc đời, chắc chắn đã làm cho tính hiện thực của bộ sách đáng tin cậy hơn. 

Tôi không phải người viết chỉ ngồi một chỗ để đọc tài liệu, xem qua truyền hình, báo chí, hoặc cóp nhặt từ các tác phẩm văn chương, mục đích để lấy tư liệu viết. Nếu làm như thế, độc giả chắc chắn đọc tác phẩm sẽ thấy rất giả, trong tác phẩm sẽ thiếu đi chất liệu thật, thiếu đi hơi thở của cuộc sống.

Tôi nghĩ, vì vậy, đọc xong "Cõi nhân gian", chắc chắn ai cũng như thấy có một phần mình ở trong ấy. Và xin cam kết, đây không phải một tiểu thuyết tự truyện, mà tiểu thuyết được hư cấu hoàn toàn từ những chất liệu rất thật ngoài đời mà tôi đã trải nghiệm và tích luỹ được, những sự kiện, những chi tiết đã xảy ra trong cuộc sống, trong hơn hai thập kỷ đất nước sau đổi mới, kể từ năm 1986.

Trong "Cõi nhân gian", tình yêu và tình dục, những câu chuyện ngoại tình cũng được nhắc tới một cách khéo léo, vừa lôi cuốn, vừa không dung tục. Một số nhận định cho rằng, việc anh cho các nhân vật nữ chủ động bày tỏ tình cảm với Hương (nhân vật chính) là một thông điệp khẳng định: "Trong xã hội đương đại, phụ nữ cũng bình đẳng với nam giới trong mọi lĩnh vực, kể cả tình dục. Và đàn ông, thường không thể vượt qua nổi cái bẫy ái tình?". Điều này có đúng?

- Trong quá trình viết bản thảo, tôi thường tâm sự với PGS.TS Nguyễn Hữu Sơn và thi sĩ Trần Hùng là hai người hàng ngày đồng hành đọc từng chương bản thảo tôi mới viết xong nóng hổi rằng, trong "Cõi nhân gian", chủ định của tác giả được xác định rất rõ ràng: Không dùng các yếu tố sex, không mô tả sâu các hành vi tình dục của các nhân vật, không coi tình dục như thứ thính, thứ mồi để dẫn dụ, câu kéo độc giả, mà tôi đưa các quan hệ tình dục, các quan hệ nam nữ ngoài luồng (hay còn gọi là quan hệ nam nữ bất chính) vào tác phẩm chỉ để khẳng định hai điều:

- Tính dục là bản năng của con người. Người ta ứng xử với dục tính phụ thuộc rất nhiều ở mỗi người: sự hiểu biết, trình độ văn hoá, nhận thức. Tính dục không xấu, mà xưa nay ngàn đời nó rất thiện lành, quan trọng là cách ứng xử với nó trong cuộc sống của mỗi cá thể, giữa cõi nhân gian, mới là điều đáng bàn đến. Theo tôi, trình độ văn hoá của mỗi cá nhân thể hiện các cấp độ khác nhau thông qua hành vi tình dục.

- Trong tình dục, không chỉ nam giới giữ vai trò chủ động, mà sự chủ động còn thể hiện ở cả phái yếu. Theo tôi, cần khẳng định sự bình đẳng giữa phái yếu và phái mạnh, trong cách nhìn nhận và ứng xử với dục tính.

Trên trang cá nhân anh viết: "Tôi là nhà văn đầy tự trọng, nhân cách ngời rạng, luôn biết tài hay bất tài nó chình ình trên trang viết, sao giấu thiên hạ được?". Vậy nếu được tự đánh giá, anh cho rằng "Cõi nhân gian" là một tác phẩm tầm khá hay xuất sắc? 

- Tôi viết nối thêm 7 tập tiểu thuyết vào tập một là một tiểu thuyết hoàn chỉnh, sau thời gian 28 năm - một thời gian rất dài, cũng là sự kiện chưa có tiền lệ trong lịch sử văn chương Việt. Tôi viết 7 tập tiểu thuyết trong thời gian rất nhanh, chỉ với hơn 5 tháng là một kỷ lục có lẽ chưa từng được xác lập trong tiến trình phát triển văn học Việt Nam. "Cõi nhân gian" là một bộ tiểu thuyết dài 8 tập, khoảng 2500 trang viết khổ thường 14 x 20,5, chắc chắn sẽ là một trong những bộ tiểu thuyết dài nhất của nền văn chương nước nhà.

Xin bỏ qua ba điều đặc biệt trên, vấn đề quan trọng nhất là chất lượng của bộ tiểu thuyết đến đâu, chắc chắn sẽ được độc giả và các bạn hữu văn chương minh định trong thời gian tới. Tôi tin tưởng như vậy.

Cảm ơn những chia sẻ của anh!

×