Đại tướng nông dân

Tại cuộc hội thảo tròn 100 năm Ngày sinh Đại tướng Nguyễn Chí Thanh diễn ra năm 2014 do Tổng cục Chính trị tổ chức mà tôi may mắn được tham dự, tôi vẫn còn nhớ rất rõ nhiều nhân chứng bày tỏ sự xúc động khi kể lại những kỷ niệm sâu sắc về Đại tướng Nguyễn Chí Thanh.

Đại tướng Võ Nguyên Giáp và Đại tướng Nguyễn Chí Thanh nghiên cứu bản đồ tác chiến năm 1967.     

Với họ, ông là một vị tướng quân hết sức bình dị, gần gũi và đặc biệt là có sự gắn bó máu thịt với nông dân. Ông tên thật là Nguyễn Vịnh, sinh ngày 1.1.1941 tại làng Niêm Phò, huyện Quảng Điền, tỉnh Thừa Thiên. Năm 1959, ông được phong hàm Đại tướng. Năm 1961, ông được giao nhiệm vụ phụ trách Ban Nông nghiệp của Đảng.

Cố nhà báo Hữu Thọ khi đó đã chia sẻ câu chuyện về Đại tướng mà ông biết khi còn làm PV Báo Nhân Dân. Khi được giao phụ trách nông nghiệp, Đại tướng nói với mọi người: “Các cậu cứ tranh luận thoải mái, mình xuất thân nông dân, suốt đời trận mạc, nay được giao phụ trách nông nghiệp nhiều điều chưa biết nên sẽ cùng tham gia. Tranh luận có ý đúng, ý chưa đúng là chuyện bình thường, nếu cậu nào nói đúng một nửa thì cũng đã giữ 50% chân lý, rất oách rồi còn gì”.

Trong không khí thoải mái đó, cấp dưới của Đại tướng nhiều lúc quá mạnh bạo, nói xong mới thấy run.

Ngày đó, đoàn cố vấn về thủy lợi của Trung Quốc do bà Bộ trưởng Tiền Chính Anh dẫn đầu sang tư vấn phương châm “ba chính” trong công tác thủy lợi: Giữ nước là chính; thủy lợi nhỏ là chính; nhân dân làm là chính. Ý kiến của các đoàn cố vấn Trung Quốc thường có sức nặng ghê gớm.

Nghe phổ biến “ba chính”, một số cán bộ của ta băn khoăn nhưng chỉ xầm xì với nhau. Nhà báo Hữu Thọ đã mạnh dạn thưa Đại tướng: “Ở ta có vùng hạn, vùng úng mà chống úng xem ra khó hơn, nhưng nhất loạt “giữ nước là chính” để chống hạn thì không bao quát tình hình; cần làm nhiều thủy lợi nhỏ nhưng phải làm thủy lợi vừa và lớn mới có nguồn để chủ động cấp nước và tiêu nước thì chống úng, chống hạn mới hiệu quả”.

Động chạm tới ý kiến của cố vấn là chuyện to, buột miệng nói ra rồi nên ông chờ nghe phê phán. Thế nhưng Đại tướng chỉ ôn tồn: “Ta cứ khiêm tốn lắng nghe ý kiến cố vấn, khi làm thì điều chỉnh cho phù hợp với tình hình cụ thể của cả nước và từng vùng”.

Trong lần đi công tác miền Trung, đến Khe Nước Lạnh ở vùng nam Thanh, bắc Nghệ đã quá trưa, Đại tướng và mọi người ngồi dưới gốc cây gạo giở cơm nắm ra ăn rồi nghỉ ngơi. Nhà báo Hữu Thọ tranh thủ hỏi Đại tướng về câu ca dao nhớ nhất, người thư ký nghiêm mặt hàm ý "hãy để Đại tướng nghỉ ngơi". Nhưng Tướng Thanh suy nghĩ một lúc rồi nói: “Mình nhớ nhất câu “Rồi mùa, toóc rã, rơm khô/Bạn về quê bạn, biết mô mà tìm”, tức là gặt xong thì thóc của nhà chủ vào bồ, rơm len đống rạ (toóc) ngoài đồng đã mục, mình mất luôn tình bạn của những kẻ làm thuê theo mùa”.

“Cái máu đậm tình nghĩa bạn bè thuở hàn vi cứ đeo đẳng cái tính cách người lãnh đạo, nên ở anh luôn nặng lòng với những người nghèo khổ. Anh là người lãnh đạo thích đi cơ sở, thích nói chuyện tâm tình với dân và không bao giờ “sáng đi tối về”, không có chuyện thao thao diễn thuyết, chỉ thị suồng sã”.

Chị Ba Liên - người từng phụ trách nấu ăn cho Đại tướng ở Bộ Chỉ huy miền,  không thể nào quên được những bài học đầu đời mà Đại tướng đã chỉ bảo. Nhỏ tuổi nhất nên lúc ấy chị thường gọi các thủ trưởng là chú, xưng cháu, nhưng Đại tướng thì lúc nào cũng xưng "đồng chí". Có lần dọn cơm cho Đại tướng, chị rót nước mắm hơi đầy. Sau bữa cơm, Đại tướng gọi lên, chỉ vào chén nước mắm nói: "Đồng chí thấy chưa, anh em tụi tôi ăn đâu phải tiền bạc của gia đình mà của nhân dân, của đồng bào đóng góp. Đồng chí rót như vậy, ăn hết thì không sao nhưng thừa bỏ thì lãng phí. Nói như vậy để đồng chí rút kinh nghiệm. Anh em bộ đội giờ còn ăn nước muối, không có nước mắm mà ăn, đồng chí có đau lòng không?".

"Nghe chú Sáu nói vậy, tôi thấm thía vô cùng. Sau đó tôi chuẩn bị một chiếc lọ nhỏ rót nước mắm vào, đến bữa ăn mang cả lọ nước mắm ra cho chú, ăn bao nhiêu chú tự rót", chị kể và cho hay, chưa khi nào Đại tướng phàn nàn về việc ăn uống cực khổ, luôn dặn dò nấu cho chú ăn thì nhớ tiết kiệm, làm nhiều bỏ thì lãng phí.

Mỗi khi đi làm về, Đại tướng hay ghé vào nhà bếp xem tình hình ăn uống của anh em. Ông thường hỏi vui: "Thế nào, hôm nay nhà bếp có gì cải tiến, tươi tươi cho anh em không?". Sau đó đi một vòng, mở hết các nồi ra xem. Ngày đó, sinh hoạt trong căn cứ khó khăn, đồ ăn tươi rất hiếm. Mọi người chăm lo sức khỏe của Đại tướng nên thường có cơm trắng và thức ăn tươi, nhưng đến bữa, Đại tướng lại chia phần cơm của mình cho cán bộ, chiến sĩ đang bệnh và đổi lấy cơm ngô và cá khô. Bác sĩ Thuận rất lo lắng vì như vậy Đại tướng sẽ không đảm bảo sức khỏe, nhưng nói thế nào ông cũng không nghe.

"Trong công việc chú Sáu rất nghiêm khắc, nên lúc đầu tụi tôi ai cũng sợ. Tiếp xúc rồi tôi thấy chú rất vui và quan tâm mọi người. Có khi lên rẫy, chú gọi mấy anh chị văn công đi cùng, vừa làm vừa hát hò rất vui. Chú kể chuyện cho tụi tôi nghe, căn dặn từ cách ăn ở, nói năng đến công việc hàng ngày. Với tôi, chú như một người cha"- chị tâm sự.

Ra đi trên đường vào chiến trường

Bà Nguyễn Thanh Hà - con gái Đại tướng Nguyễn Chí Thanh - luôn nhớ về ba với những kỷ niệm sâu sắc. Khi mới chuyển về sống ở ngôi nhà số 34 Lý Nam Đế, một ngôi biệt thự rộng rãi có vườn hoa đẹp thì Chủ tịch Hồ Chí Minh đến thăm. Bác bảo "nhà chú Thao đẹp, gọn gàng vậy là tốt. Nhưng nhiều vườn hoa quá, lãng phí, nên trồng rau tăng gia tốt hơn".

Thế là ngày hôm sau, cả nhà cùng nhau đào vườn hoa, cuốc đất trồng rau, cây ăn quả. Đại tướng còn tìm vài cây dừa miền Nam trồng ở trước và sau nhà. Đến năm 1967, khi chuẩn bị vào Nam lần thứ 2 thì cây dừa bói lứa quả đầu. Ông cho hái mấy quả, quả đầu tiên đưa lên cho mẹ, còn lại bổ lấy nước cho mấy cha con uống.

Uống xong, ông khà lên một tiếng sảng khoái rồi nói: "Chà, nước dừa ngon quá, uống một hớp thế này chết cũng sướng". Vài hôm sau thì ông mất thật. Cũng lạ, hai cây dừa trước cửa cũng chết vài tháng sau đó. Còn vườn dừa sau nhà năm nào cũng sai quả, cả nhà không ai ăn, được bao nhiêu bán đi, dành tiền làm giỗ ba và sau này là giỗ mẹ.

×