Nghệ sĩ Nhân dân Minh Thu là con gái của "vua hề chèo" Mạnh Tuấn

Nghệ sĩ Nhân dân Minh Thu quê gốc Bắc Ninh, là một tên tuổi của làng chèo đất Bắc. Bà là con gái ruột của Nghệ sĩ Nhân dân Mạnh Tuấn – người được mệnh danh “vua hề chèo đất Bắc”, thầy của 3 nghệ sĩ tên tuổi: Quốc Trượng, Xuân Hinh, Quốc Anh.

Theo đó, Nghệ sĩ Nhân dân Mạnh Tuấn có tất cả 7 người con, trong đó Nghệ sĩ Nhân dân Minh Thu là Trưởng nữ. Cả 7 người con của “vua hề chèo” đều có "máu" nghệ sĩ. Nghệ sĩ Nhân dân Minh Thu kế thừa được từ người cha thân yêu của mình ngọn lửa yêu thương và tâm huyết với nghề. Đó cũng chính là “sức mạnh” để nuôi dưỡng tâm hồn và giúp bà bền bỉ với chèo cho đến tận bây giờ.

Tâm sự về người cha của mình, Nghệ sĩ Nhân dân Minh Thu bày tỏ: “Cha tôi có một tuổi thơ nghèo khó. Nhưng cha tôi yêu chèo, yêu sân khấu truyền thống và làm nghề đến tận những ngày cuối đời. Khi phát hiện mình bị bệnh ung thư, cụ vẫn lạc quan lắm, vẫn đi đóng nốt những cảnh cuối trong phim Đất và người, mặc những cơn đau khiến ông toát hết mồ hôi.

Sau chuyến đó, cha tôi "gục" hẳn, phải vào bệnh viện luôn, được 1 tháng 20 ngày sau thì qua đời tại bệnh viện chứ không về được nhà lần nào nữa. Tôi nghĩ mình cũng sẽ như cha thôi, sẽ hát, diễn đến ngày cuối cùng có thể. Đời nghệ sĩ cũng như con chim sơn ca, tạo hóa đã ban cho tiếng hót thì phải hót đến khi chết...”.

Từ sân khấu chèo mà Nghệ sĩ Nhân dân Minh Thu đã bén duyên rồi nên vợ thành chồng với Nghệ sĩ Nhân dân Quốc Anh. Họ đã vượt qua rất nhiều rào cản, thử thách để đến với nhau nhưng đã không thể đi cùng nhau đến trọn con đường hạnh phúc.

Cụ thể, thời điểm công tác ở Nhà hát Chèo Việt Nam, Nghệ sĩ Nhân dân Minh Thu và Quốc Anh có nhiều cơ hội đóng chung với nhau trong nhiều vở. Khi Minh Thu vào vai Thị Kính thì Quốc Anh vào vai Lý trưởng trong Quan Âm thị Kính; khi Minh Thu vào vai Hoàng hậu thì Quốc Anh vào vai Vua trong Nàng chúa Ba hay Nàng Sơcuntơra; khi Minh Thu vào vai bà Trương Ba thì Quốc Anh vào ông hàng thịt nhưng có hồn ông Trương Ba...

Mê đắm tài sắc của cô đào Minh Thu – ái nữ của thầy mình, Nghệ sĩ Nhân dân Quốc Anh đã bất chấp mọi trở ngại để đến với người mình yêu. Câu chuyện tình yêu của hai người đến nay được nhiều nghệ sĩ ở Nhà hát Chèo Việt Nam vẫn còn nhắc nhớ. Trước khi đến với Quốc Anh, nghệ sĩ Minh Thu từng một lập gia đình và có một cô con gái.

Trong 20 năm chung sống, cả hai nghệ sĩ từng có những ngày tháng thật đẹp. Thời gian khó khăn nhất, không thể sống bằng nghề, Nghệ sĩ Nhân dân Minh Thu dứt khỏi sân khấu chèo để buôn bán cải thiện đời sống, còn Nghệ sĩ Nhân dân Quốc Anh vẫn tiếp tục làm nghề.

“Thời tôi với Quốc Anh mới lấy nhau, hai vợ chồng lại cùng đoàn, đồng lương ít ỏi chênh vênh tưởng chừng không đủ nuôi con. Vì thế hai vợ chồng bàn nhau chỉ để chồng giữ nghề, còn tôi xin ra ngoài bươn chải cải thiện đời sống gia đình.

Tôi nghỉ được vài tháng, tìm mối mua sữa từ các nguồn ở nước ngoài về bán cho các cửa hàng trên phố Hàng Buồm. Ban đầu tưởng "ổn", nhưng nhà tôi lại ở sát ngay nhà hát, ban ngày đi vắng thì thôi, cứ tối về nghe tiếng trống, tiếng phách và tiếng các bạn tập hát vọng đến là lại lên cơn nhớ nghề quay quắt.

Tiếng hát lại làm lòng tôi chộn rộn, day dứt không yên. Và tôi biết rằng, một khi nghề đã ăn vào máu rồi, thì mình không dễ dàng gì từ bỏ nó vì bất cứ lý do gì...”, Nghệ sĩ Nhân dân Minh Thu từng tâm sự.

Chưa bao giờ hết mê đắm nghệ thuật chèo

Vốn là "con nhà nòi" nên Nghệ sĩ Nhân dân Minh Thu được nghe chèo từ trong bụng mẹ. Sinh ra, nữ nghệ sĩ cũng được nuôi dưỡng trong bầu không khí của chèo nên bộc lộ năng khiếu rất sớm. Nữ nghệ sĩ đi hát chèo từ năm 14 tuổi và kết duyên với chèo cho đến tận bây giờ.

Và cũng vì có cha là một “cây đa, cây đề” của làng chèo nên từ khi còn trẻ, Nghệ sĩ Nhân dân Minh Thu đã luôn ý thức về việc học. Bà cho rằng, học là học cho kỹ, cho chuyên sâu, học bất kỳ ai. Thậm chí, bà học cả hát dân ca, xẩm, quan họ và ở loại hình nào bà cũng đạt đỉnh cao.

Những năm tháng còn công tác ở Nhà hát Chèo Việt Nam, bà vừa làm diễn viên, vừa tham gia công tác giảng dạy. Nhờ tay nghề vững, nghệ sĩ Minh Thu thường xuyên được mời đi dựng vở cho nhiều đoàn chèo các tỉnh. Bà còn được mời làm cộng tác viên, biên tập viên cho chương trình dân ca của Đài Truyền hình Trung ương và Đài Truyền hình Hà Nội.

Tính đến nay, Nghệ sĩ Nhân dân Minh Thu đã có hơn 40 năm gắn bó với chèo. Tuổi trẻ của Minh Thu gắn với nhiều vai diễn nổi tiếng, trong đó có những vai đã trở thành vai "mẫu" như vai Thị Kính trong Quan âm Thị Kính; vai Đào Liên trong Hồ Xuân Hương; vai Hoàng hậu trong Nàng chúa Ba; vai mẹ Nhiên trong Nỗi đau tình mẹ, vai Thơm trong Quên lời thề xưa... Trong nghề diễn, có nhiều diễn viên chỉ vào được một dạng vai nhưng lợi thế của Minh Thu là có giọng hát chèo chuẩn mực, gương mặt đẹp sắc sảo, khả năng diễn xuất và múa khá điêu luyện nên bà có khả năng biến hóa vào các dạng vai mà không bị lẫn.

Đề cập đến sân khấu chèo hiện nay, nữ nghệ sĩ cho rằng, bà cảm thấy hơi quan ngại bởi các thế hệ nghệ nhân gạo cội của nghệ thuật chèo đã mai một gần hết, các thế hệ càng gần về sau này vẫn có nhiều điều khiến bà trăn trở.

“Nếu như trước đây, chúng tôi có nhiều thời gian để học hành, tập luyện, có khi chỉ một vở diễn chúng tôi phải tập trong nhiều ngày thì dường như hiện nay thời gian học của các em rất hạn chế, có nhiều lý do. Có thể do quỹ thời gian học eo hẹp, hay bởi các thầy bận đi diễn nhiều nơi nên thời gian giảng dạy cũng không được bao nhiêu…

Ngoài ra, tôi thấy nếu như trước đây, như bọn tôi đi diễn rất vô tư, cống hiến hết mình cho nghệ thuật, thì hiện nay dường như thế hệ các em bây giờ càng ngày nhu cầu của các em càng cao hơn. Chỉ mới bắt đầu được tuyển vào trường, một số em đã có suy nghĩ trong đầu là mượn danh nghĩa nghệ sĩ, diễn viên để đi diễn kiếm tiền”, Nghệ sĩ Nhân dân Minh Thu nói.

Nữ nghệ sĩ cũng cho biết, hiện bà vẫn đang làm công việc góp phần tìm lại “chất chèo” cho những diễn viên chèo chuyên nghiệp. Theo bà, vì nhiều lẽ mà một số diễn viên chèo vô tình “đi xa” chèo lúc nào không biết. Với tư cách một người thầy, bà đang cố gắng để “neo đậu” lại vốn chèo trong các học trò trẻ của mình.

×