Nghệ sĩ Nhân dân Khương Đức Thuận hóa thân Đại tướng Võ Nguyên Giáp: Diễn từ trái tim và lòng kính trọng

Mỗi dịp 30/4 – Ngày Giải phóng miền Nam, thống nhất đất nước – những bộ phim cách mạng kinh điển lại được khán giả tìm xem, như một cách để tưởng nhớ và tri ân quá khứ hào hùng của dân tộc.

Giải phóng Sài Gòn của đạo diễn Long Vân là một tác phẩm tiêu biểu, không chỉ bởi giá trị lịch sử mà còn nhờ diễn xuất của các nghệ sĩ gạo cội.

Vai Đại tướng Võ Nguyên Giáp do Nghệ sĩ Nhân dân Khương Đức Thuận thủ vai là một điểm sáng đặc biệt. Ông đã khắc họa hình ảnh vị Tổng Tư lệnh Quân đội Nhân dân Việt Nam với phong thái điềm đạm, trí tuệ, đầy bản lĩnh và tầm vóc chiến lược, tạo nên một hình tượng gần như kinh điển trong lòng công chúng. Diễn xuất của ông không chỉ chân thật mà còn truyền tải được khí chất và tinh thần của một con người đã đi vào lịch sử.

Nghệ sĩ Nhân dân Khương Đức Thuận có cảm xúc thế nào ở thời điểm được đạo diễn Long Vân tin tưởng giao vai Đại tướng Võ Nguyên Giáp trong bộ phim Giải phóng Sài Gòn?

- Mỗi năm gần đến ngày 30/4, lòng tôi lại bồi hồi nhớ về những ngày gian nan, vất vả trên trường quay Giải phóng Sài Gòn. Chuyện được chọn vào vai Đại tướng Võ Nguyên Giáp cũng rất thú vị. Hôm đó, tôi cùng đạo diễn Long Vân và ông Tôn Hùng Khôn – một chuyên gia hóa trang nổi tiếng từ Trung Quốc – đang tìm kiếm diễn viên cho vai này.

Trong lúc ngồi uống nước, ông Hùng Khôn cứ nhìn tôi chằm chằm rồi bất ngờ quay sang đạo diễn Long Vân, nói: “Đây chính là Võ Nguyên Giáp, còn tìm ai nữa!”. Thật trùng hợp, đêm trước đó, đạo diễn Long Vân cũng đã gọi điện chia sẻ ý định chọn tôi. Nghe ông Hùng Khôn khẳng định, đạo diễn reo lên: “Hay quá!”. Thế là vai diễn được quyết định ngay lập tức.

Khi bắt đầu chuẩn bị, ông Hùng Khôn tỉ mỉ đo từng đường nét trên khuôn mặt tôi. May mắn là ê-kíp đã được Thiếu tướng Nguyễn Chuông – Tư lệnh Quân khu Thủ đô – sắp xếp để gặp Đại tướng Võ Nguyên Giáp 5, 6 lần tại nhà riêng. Trong những lần trò chuyện, Đại tướng và phu nhân nhấn mạnh rằng, để thể hiện vai này, điều quan trọng nhất là phải truyền tải được thần thái và tình cảm từ bên trong, chứ không chỉ là hình thức hay động tác giống bề ngoài. Đại tướng còn lưu ý rằng, những cử chỉ của ông thường rất khoáng đạt, như giơ hai tay lên, thể hiện tầm nhìn bao quát, khái quát lớn lao. Những lời căn dặn ấy đã trở thành kim chỉ nam để tôi nhập vai.

Ông có thể chia sẻ về quá trình chuẩn bị và những khoảnh khắc đáng nhớ khi thể hiện thần thái của Đại tướng?

- Để hóa thân thành Đại tướng, tôi đã xem rất nhiều tư liệu và nhận ra ông không chỉ là người Anh ả của quân đội mà còn có tấm lòng bao dung, luôn thương yêu bộ đội. Gia đình Đại tướng và Thiếu tướng Nguyễn Chuông đều nhấn mạnh rằng, tôi cần phải “tả được thần” của ông, để thế hệ trẻ sau này có thể hình dung rõ về con người vĩ đại ấy.

Trước mỗi cảnh quay, tôi thường tĩnh tâm, hình dung mình trong bối cảnh lịch sử ấy, để cảm xúc tự nhiên tuôn trào. Có một phân đoạn mà tôi nhớ mãi, khi chiến sĩ báo cáo về tổn thất: quân ta hy sinh nhiều, lương thực thiếu thốn, khó khăn chồng chất. Lần đầu diễn, tôi cảm thấy chưa tới, thiếu một điều gì đó để chạm vào cảm xúc. Tôi xin đạo diễn quay lại. Khi bình tâm, rà soát từng chi tiết, tôi ngẩng mặt lên và diễn với tất cả cảm xúc dồn nén. Lúc đó, tôi như sống trong tâm trạng của Đại tướng, bước đi chậm rãi, như đang tìm cách giải thoát cho nỗi đau trong lòng. Khi cảnh quay kết thúc, hơn 20 vị tướng và nhiều chiến sĩ đứng ngoài trường quay đã vỗ tay rất lâu. Lúc ấy, tôi mới thở phào, biết mình đã làm được.

Nghe nói sau mỗi cảnh quay, ê-kíp đều mang phim đến chiếu và báo cáo với Đại tướng và phu nhân. Phản hồi của hai bác thế nào?

Đúng vậy. Sau khi xem, Đại tướng và phu nhân rất xúc động, như bị cuốn vào bối cảnh lịch sử. Đại tướng khen: “Tốt, tốt”, nhưng rồi ông hóm hỉnh nói thêm: “Hơi béo quá!”. Hai bác khuyên tôi nên tập thể dục để vào vai cho chuẩn. Đại tướng nhấn mạnh rằng, đây là niềm vinh dự lớn, bởi ông là biểu tượng không chỉ là Anh Cả của lực lượng vũ trang Việt Nam mà còn được cả thế giới biết đến. Nghe lời, tôi bắt đầu tập chạy bộ. Lúc đó, tôi nặng 84kg, thân hình to lớn do tập thể hình. Huấn luyện viên bắt tôi chạy 30 vòng từ chùa Một Cột ra đường Lê Hồng Phong. Có lúc mệt tưởng không chịu nổi, nhưng được động viên, tôi dần quen và giảm còn 76kg.

Trong những lần gặp Đại tướng để chuẩn bị cho vai diễn, điều gì ở ông khiến chú ấn tượng nhất?

- Đại tướng Võ Nguyên Giáp là thần tượng của mọi thế hệ, người mà tên tuổi đã đến mức “chấn động địa cầu”. Tôi nhớ câu chuyện khi ông được phong tướng ở tuổi 36, có phóng viên hỏi Bác Hồ về quyết định này, Bác trả lời: “Đánh thắng được trận nào thì được phong cấp ấy”. Với tôi, mọi điều liên quan đến Đại tướng đều truyền cảm hứng mạnh mẽ.

Tôi từng có 5 năm ở chiến trường, tốt nghiệp trường Sân khấu năm 19 tuổi và được tuyển vào Đoàn Văn công Quân Giải phóng. Những năm tháng gian khổ, ác liệt ấy giúp tôi hiểu sâu sắc về người lính và những khó khăn họ trải qua. Vì thế, khi được giao vai Đại tướng, tôi cảm nhận một sự linh thiêng, long trọng. Đó không chỉ là diễn xuất, mà là trọng trách với đất nước. Tôi tự nhủ phải hoàn thành vai diễn thật tốt, bởi Giải phóng Sài Gòn là bộ phim nhựa lớn nhất theo đơn đặt hàng của quốc gia thời bấy giờ.

Trong phim, cảnh Đại tướng mặc áo mỏng đi trong đêm lạnh có ý nghĩa đặc biệt. Ông có thể chia sẻ thêm về phân đoạn này?

- Đó là một trong những cảnh then chốt, tái hiện khoảnh khắc Đại tướng và đồng chí Lê Duẩn trăn trở, bàn kế hoạch đánh Buôn Mê Thuột – chìa khóa của chiến dịch Giải phóng miền Nam. Cảnh được quay tại nhà Đại tướng, với hình ảnh ông đi trong vườn, lá vàng rơi, đầy xúc động. Để chân thực, chúng tôi phải làm cũ phục trang, bởi nguyên mẫu là những ngày gian khổ, “máu trộn bùn non”. Cảnh quay ấy đã chạm đến trái tim khán giả, bởi nó thể hiện sự trăn trở, quyết tâm của các vị lãnh đạo trong thời khắc lịch sử.

Giải phóng Sài Gòn là bộ phim có kinh phí lớn thời bấy giờ. Ông có thể chia sẻ thêm về quy mô của nó?

- Hồi đó, kinh phí cụ thể không được công bố chi tiết, nhưng ước tính khoảng 2 triệu USD – một con số rất lớn. Điều này cho thấy tầm vóc của bộ phim, không chỉ về nghệ thuật mà còn về ý nghĩa lịch sử.

Có kỷ niệm nào trên trường quay mà đến nay ông vẫn nhớ mãi?

Rất nhiều kỷ niệm, nhưng tôi nhớ nhất là khi quay tại nhà Đại tướng và nhà đồng chí Lê Duẩn. Những khoảnh khắc ấy vô cùng thiêng liêng, nghiêm trang. Tôi không còn nghĩ mình đang diễn, mà chỉ cố gắng sống đúng với bối cảnh, để mọi cử chỉ, cảm xúc đều chân thực và thuyết phục nhất.

Với ông, Giải phóng Sài Gòn có phải là bước ngoặt lớn trong sự nghiệp?

- Đây là vai diễn để đời của tôi. Không phải nghệ sĩ nào cũng có vinh dự được hóa thân thành Đại tướng Võ Nguyên Giáp. Tôi còn may mắn được đóng vai đồng chí Trần Quốc Hoàn trong một tác phẩm khác. Những vai diễn này là niềm tự hào lớn nhất trong sự nghiệp của tôi.

Hàng năm, cứ đến dịp 30/4, Giải phóng Sài Gòn lại được chiếu lại. Theo ông, điều gì khiến bộ phim giữ được sức hút mãnh liệt?

- Một tác phẩm điện ảnh nếu nói được tiếng nói của quần chúng, đại diện cho khát vọng của nhân dân thì sẽ sống mãi. Giải phóng Sài Gòn không chỉ tái hiện lịch sử mà còn khơi dậy niềm tự hào dân tộc. Cứ đến 30/4, tôi thường ở nhà, xem lại phim và hồi tưởng những ngày quay. Không chỉ tôi, mà nhiều khán giả, đặc biệt là những người từng phục vụ trong quân đội, cũng tìm lại những thước phim này để ngẫm về những ngày gian khó và hào hùng.

Là một nghệ sĩ từng tham gia chiến đấu và đóng nhiều phim cách mạng, ông thấy vai trò của mình trong việc truyền tải lịch sử qua điện ảnh có ý nghĩa thế nào với thế hệ trẻ, đặc biệt là Gen Z?

- Điện ảnh là phương tiện truyền tải mạnh mẽ, dễ tiếp cận với mọi lứa tuổi. Những bộ phim như Giải phóng Sài Gòn không chỉ kể lại lịch sử mà còn giúp thế hệ trẻ hiểu về sự hy sinh, gian khó của cha ông. Tôi tin rằng, mỗi lần xem phim, các bạn trẻ sẽ suy ngẫm và trân trọng hơn những giá trị hòa bình hôm nay.

Để nói về nghề nghiệp, ông có bí quyết gì không?

- Trong nghề diễn xuất, tôi có vinh dự được vào vai 2 vị tướng lĩnh trong cả Quân đội và Công an, đó là vai Đại tướng Võ Nguyên Giáp trong phim truyện nhựa Giải phóng Sài Gòn và kịch sân khấu Bản giao hưởng Điện Biên. Sắp tới là vai Bộ trưởng Trần Quốc Hoàn trong phim Chiến hạm nổ tung. Tôi cho đó là may mắn hiếm có trong cuộc đời diễn xuất của mình. Mỗi vị tướng đều có phong cách, tính cách khác nhau.

Một vinh dự nữa của tôi là thường xuyên được mời vào vai Công an. Có đạo diễn đùa đùa thật thật với tôi là "Khương Đức Thuận đứng im cũng đã ra dáng Công an rồi". Có lẽ đó là điều khiến tôi luôn được tín nhiệm vào vai Công an.

Còn bí quyết của tôi đơn giản chỉ là ở mỗi một nhân vật tôi đều cố gắng tìm ra chìa khóa chính để mở cửa tính cách nhân vật. Mỗi nhân vật đều có tính cách riêng, ngôn ngữ riêng, cách thể hiện riêng. Khi làm đạo diễn, tôi cũng thường chia sẻ bí quyết này với các diễn viên để họ tìm được con đường ngắn nhất tới nhân vật.

Được biết ông từng trải qua một biến cố lớn về sức khỏe. Ông có thể chia sẻ thêm?

- Cách đây hai năm, tôi bị ung thư bóng Vater – một căn bệnh hiểm nghèo. Khối u nằm ở vị trí nguy hiểm, nếu không mổ kịp thời sẽ đe dọa tính mạng. May mắn, tôi được các bác sĩ tại Bệnh viện 198 tận tình cứu chữa. Giờ đây, tôi đã hồi phục, vẫn thường gặp gỡ bạn bè, đi cà phê, hóng chuyện cho vui. Nghĩ lại, tôi thấy mình thật may mắn khi còn ngồi đây để chia sẻ câu chuyện này.

Hiện giờ các con của ông đã trưởng thành, ông có buồn không khi cuộc sống không có các con hay ở bên?

- Tôi không buồn, niềm hạnh phúc an ủi với là các con ngoan ngoãn, trưởng thành và hiểu chuyện, là tình cảm yêu mến mà công chúng, đồng nghiệp dành cho mình. Đặc biệt các ý tưởng nghệ thuật vẫn đầy ắp chính là điểm tựa, là nguồn vui nâng giấc của tôi mỗi ngày!

×