Đã đến lúc bóng đá Việt Nam cần thay đổi

Quá trình đánh mất vị thế ở khu vực của bóng đá Việt Nam, được báo trước khi làn sóng nhập tịch ồ ạt của các nền bóng đá trong khu vực diễn ra, khởi đầu là Indonesia, đã chính thức bắt đầu bằng trận thua choáng váng của ĐT Việt Nam trước ĐT Malaysia. Với đội hình gần như gồm toàn bộ các cầu thủ nhập tịch đã giúp Malaysia có chiến thắng vùi dập trước ĐT Việt Nam, trong bối cảnh 11 năm qua, họ chưa từng thắng nổi ĐT Việt Nam. Và nếu không có sự thay đổi toàn diện trong cách làm bóng đá của Việt Nam, thì gần như chắc chắn, bóng đá Việt Nam sẽ không còn nằm trong top đầu của bản đồ bóng đá khu vực như thời gian những năm vừa qua.

Với mặt bằng trình độ của các cầu thủ Việt Nam hiện nay, họ sẽ thất thế mỗi khi phải đối đầu với dàn cầu thủ chất lượng, mãnh mẽ, được tuyển về từ những nền bóng đá tiên tiến trên thế giới. Khi đó, dù tinh thần thi đấu của họ có cao tới đâu, dù có “lăn xả” hay “quả cảm” như “những chiến binh”, họ cũng sẽ rất khó để giành được chiến thắng. Và khi đó thì đừng nói đến HLV Kim Sang-sik hay HLV Park Hang-seo, mà kể cả HLV Ferguson hay Mourinho về làm HLV trưởng ĐT Việt Nam cũng thế thôi.

Đối diện với thực tế đó, bóng đá Việt Nam có 2 lựa chọn, một là làm theo xu hướng, chúng ta cũng thực hiện “nhập tịch toàn diện”, bằng các cầu thủ thi đấu ở V.League đủ điều kiện nhập tịch, cũng đi khắp thế giới tìm kiếm những cầu thủ có gốc gác Việt Nam mời về đá cho ĐTQG. Khi đó sức mạnh ĐT Việt Nam phụ thuộc vào 2 yếu tố, một là chất lượng các cầu thủ Việt kiều và nhập tịch, vốn khá thiếu chắc chắn, hai là tỷ lệ số cầu thủ đó trong đội bóng. Mà như trong trận thắng ĐT Việt Nam, ĐT Malaysia có 90% là cầu thủ “ngoại”. Thứ hai là nếu không muốn gần như toàn bộ ĐT quốc gia không biết hát quốc ca, thì bằng cách nào đó, chúng ta phải thay đổi toàn diện, không thể duy trì phương pháp làm bóng đá quốc gia như hiện nay.

Ở bài viết này, chúng ta sẽ cùng trao đổi về lựa chọn số 2, đó là giải pháp vĩ mô của bóng đá Việt Nam với mục đích hỗ trợ nâng cao chất lượng chuyên môn của các cầu thủ nội, trong bối cảnh không từ chối cầu thủ nhập tịch như một phần vốn có của xu hướng toàn cầu hóa trong bóng đá.

Không tính đến các điều kiện về chính trị, kinh tế, xã hội, thì chất lượng mặt bằng cầu thủ của một nền bóng đá phụ thuộc vào 2 yếu tố, đó là khả năng tuyển chọn, huấn luyện, đào tạo cầu thủ trẻ và chất lượng các giải đấu quốc gia, là môi trường phát triển của các cầu thủ, sản phẩm của quá trình đào tạo cầu thủ trẻ. Ta có thể thấy, yếu tố chất lượng các giải đấu quốc gia, bao gồm cả chất lượng chuyên môn lẫn số lượng các trận đấu trong các giải đấu đó là yếu tố quyết định. Nó không chỉ là môi trường phát triển của các cầu thủ, quyết định chuyên môn, nguồn tuyển chọn, cung cấp các cầu thủ cho ĐTQG, mà bằng cách sử dụng sản phẩm của quá trình đào tạo cầu thủ trẻ, các giải đấu này tạo ra nhu cầu để các trung tâm đào tạo trẻ có thể phát triển để trở thành nguồn cung đáp ứng.

Vậy các giải đấu của Việt Nam khác với các giải đấu hàng đầu thế giới ở chỗ nào?

Có rất nhiều khác biệt liên quan đến các yếu tố lịch sử, kinh tế, xã hội, khó cho việc so sánh cũng như lấy làm hình mẫu với điều kiện cụ thể của Việt Nam. Nhưng có một khác biệt mang tính quyết định, cơ bản nhất, dễ thấy nhất, đó chính là số trận đấu mà một đội bóng hay một cầu thủ có thể tham gia thi đấu trong 1 năm.

Ở Việt Nam, một đội bóng ở V. league, với 14 đội, được thi đấu chính thức 26 trận. Tệ hơn, một đội bóng ở Giải Hạng nhất quốc gia với 11 đội, mỗi đội chỉ được đá 20 trận. Ngoài ra là 1 hoặc 2 trận ở Cup Quốc gia nếu không vào tới Tứ kết. Trong khi ở đất nước có giải bóng đá nổi tiếng nhất thế giới, nước Anh, trung bình 1 đội bóng ở Giải bóng đá Ngoại hạng Anh với 20 đội, được thi đấu 38 trận. Ở các giải cấp độ dưới của Giải ngoại hạng với 24 đội, số trận đấu còn nhiều hơn, đó là 46 trận. Không tính các trận đấu ở Cup FA, Cup Liên đoàn Anh mà các đội có thể tham gia.

Việc được đá quá ít khiến các cầu thủ không có đủ cơ hội trau dồi kỹ năng thi đấu của mình, đó là với các cầu thủ chính. Với các cầu thủ dự bị hoặc cầu thủ trẻ thì còn tệ hơn, giả sử cứ 2 trận họ được ra sân 1 lần, thì việc cả tháng được thi đấu vài chục phút là không đáng kể, không đủ để họ tích lũy kỹ năng, kinh nghiệm thi đấu. Điều này lấy đi cơ hội phát triển của các cầu thủ trẻ, làm thui chột tài năng cũng như lãng phí nỗ lực của hệ thống đào tạo trẻ trong nước, làm suy giảm đam mê, động lực tham gia luyện tập môn thể thao này của các đối tượng tiềm năng trong xã hội.

Thay vì nhìn nhận việc các đội bóng trong khu vực lớn mạnh bằng con đường nhập tịch cầu thủ là mối đe dọa, uy hiếp vị thế của bóng đá Việt Nam trong khu vực, Liên đoàn bóng đá Việt Nam nên nhìn nhận đây là cơ hội để chuyển mình. Mà một trong các giải pháp cụ thể, dễ thấy nhất của chuyển mình đó là cải cách hệ thống giải đấu quốc gia theo hướng tăng đáng kể số đội bóng tham gia các giải đấu, qua đó tăng số trận đấu mà mỗi đội bóng, mỗi cầu thủ được thi đấu hàng năm, đặc biệt là ở 2 giải đấu hàng đầu quốc gia là V.League và Giải Hạng nhất quốc gia.

Ngoài ra, giải Cup Quốc gia cũng cần thay đổi. Ở Anh, Cup FA mà chúng ta vẫn thường theo dõi, giải mà trận Chung kết danh giá được tổ chức ở SVĐ Wembley, mùa 2024/2025 có 745 đội bóng tham gia. Giải đấu bao gồm 92 đội từ hệ thống giải bóng đá Anh (20 đội từ Premier League và tổng cộng 72 đội từ EFL Championship, EFL League One và EFL League Two) cùng với 32 đội vượt qua sơ loại trong tổng số 640 đội từ hệ thống National League (Cấp độ thấp hơn các giải nêu trên).

Thay vì Cup Quốc gia chỉ là một giải đấu dành riêng cho các đội bóng thuộc 2 giải đấu hàng đầu là V.League và Giải hạng Nhất Quốc gia, như năm nay là 25 đội, đối tượng tham gia thi đấu ở Cup Quốc gia nên được mở rộng hơn, tạo điều kiện cho thật nhiều các đội bóng ở cấp độ thấp hơn được tham gia. Điều này có giá trị khuyến khích bóng đá phát triển trên diện rộng, giúp cho việc xã hội hóa môn thể thao hàng đầu này dễ tiếp cận hơn, rộng rãi hơn. Giúp cho cái “đế” phát triển của môn bóng đá rộng hơn, vững chắc hơn.

Đã đến lúc Liên đoàn bóng đá Việt Nam cần thay đổi toàn diện, coi áp lực từ các đội bóng trong khu vực là động lực thay đổi, và nên nhìn nhận đây là cơ hội để “vươn mình” một cách toàn diện, hòa cùng với đà vươn mình đón kỷ nguyên mới của quốc gia.

×