Chiến sự Nga-Ukraine: Tác dụng phụ của cuộc chiến tổng lực này có thể tạo ra một làn sóng khủng hoảng kinh tế và nạn đói mới trên toàn thế giới

Từ ngày 24/2 kéo dài tới ngày hôm nay, hơn hai tháng chiến sự Nga - Ukraine bùng nổ, người dân Ukraine thất nghiệp do cả hai cơ sở trên đều bị phá hủy, và cả do sự phong tỏa của quân đội Nga hoặc các cuộc không kích bất ngờ.

Cũng như các trang trại bò sữa ở vùng Chernihiv và Kharkiv, nhà máy lọc dầu ở Kremenchuk, kho chứa ngũ cốc ở Mykolaiv, kho chứa lương thực ở Brovary, các nhà máy và trang trại trên đất nước Ukraine đều rơi vào thảm cảnh tương tự: Nền kinh tế Ukraine bị phá huỷ. 

Cho đến nay, Nga đã tạm thất bại so với kế hoạch mục tiêu ban đầu - nhưng tác dụng phụ của cuộc chiến tổng lực này có thể tạo ra một làn sóng khủng hoảng kinh tế và nạn đói mới trên toàn thế giới sẽ theo sau.

Ukraine nuôi sống hàng trăm triệu người: Chiến tranh đã ngăn chặn điều đó

Được mệnh danh là "nền tảng của châu Âu", quốc gia Ukraine có vai trò quan trọng trong thị trường thực phẩm cho các quốc gia vùng Vịnh về dầu mỏ. Tính đến năm 2019-2020, Ukraine trở thành nước xuất khẩu ngũ cốc lớn thứ hai thế giới. Năm 2021, xuất khẩu nông sản của nước này đã tăng 25%. Lúa mì, lúa mạch, ngô, các loại ngũ cốc khác và dầu thực vật là những mặt hàng chủ lực của Ukraine. Nước này cũng là nước xuất khẩu thịt gà lớn thứ 5 thế giới với giá rẻ và do đó cung cấp thịt giá cả phải chăng.

Bên cạnh đó, do việc tiếp cận các vùng biển của Ukraine, hàng hóa địa phương đã được bán trên toàn thế giới: từ EU đến Indonesia, Ai Cập, Trung Quốc và Pakistan. Ai Cập mua hơn 20% lượng lúa mì của mình từ Ukraine, đối với Lebanon con số này lên tới 80%. Tại Trung Quốc, quốc gia đông dân của thế giới, hơn 50% ngô và dầu hướng dương có nguồn gốc từ Ukraine.

Theo Viện Kinh tế Nông nghiệp Ukraine, phần lớn hàng hóa của Ukraine cũng được xuất sang châu Á, châu Phi và EU. Và vì lý do tương tự, người mua bây giờ có nguy cơ bị bỏ lại mà không có các sản phẩm thực phẩm của Ukraine. Quân đội Nga đã phong tỏa các cảng của Ukraine kể từ đầu cuộc chiến, mặc dù chúng không có ý nghĩa quân sự. Họ cũng đã phá hủy thành phố Mariupol, chiếm Berdyansk, nã pháo vào Mykolayiv và Odesa, đồng thời phong tỏa Biển Đen không cho các tàu buôn đi lại giao thương.

Theo Trung tâm Chiến lược Kinh tế Ukraine, mức độ xuất khẩu nông sản của Ukraine hiện đã giảm từ 8 - 10 lần so với trước khi nổ ra chiến sự. Vì vậy, các nhà chức trách và nhà sản xuất Ukraine đang thay đổi nỗ lực xuất khẩu bằng đường sắt, nhưng có thể mất đến ba năm để vận hành suôn mượt phương thức này.

"Chúng tôi có ngô, lúa mì và dầu", Taras Kachka, Thứ trưởng Bộ Kinh tế Ukraine nói: "Chỉ có thương mại hòa bình bình thường mới có thể cứu thế giới khỏi cuộc khủng hoảng lương thực hiện nay".

Hiện tại, quân đội Nga cũng đang cố gắng gây nguy hiểm cho vụ thu hoạch trong tương lai được gieo từ bây giờ. Trước hết, nông dân cần nhiên liệu cho máy kéo, nhưng những kẻ xâm lược đang phá hủy một cách có hệ thống các bến dầu trên khắp đất nước. Trước khi rút lui vùng chiếm đóng, quân đội Nga cũng cố gắng pháo kích vào các trang trại và đánh cắp thiết bị nông nghiệp từ người nông dân Nga.

Trong bối cảnh này, những người nông dân hiện đang chờ đợi các kỹ sư quân sự - người làm việc trong những chiếc áo chống đạn đến hỗ trợ- vốn là hình ảnh điển hình đang có của miền Bắc Ukraine. Dù gì, người nông dân khu vực này vẫn có cơ hội tốt hơn so với người nông dân đến từ vùng Donetsk, Kherson hoặc Kharkiv nơi giao tranh đang diễn ra khốc liệt.

Theo Văn phòng Nhân đạo Liên hợp quốc, có tới 30% diện tích đất Ukraine sẽ không được gieo trồng do chiến sự. Tuy nhiên, trừ khi người Nga xâm chiếm các khu vực khác, phần còn lại sẽ được người nông dân Ukraine gieo trồng, và người Ukraine sẽ tạm thời tự cung ứng lương thực cho mình.

Thế giới sẽ phải đối mặt với một cuộc khủng hoảng lương thực ảnh hưởng đến hơn 1/5 nhân loại rơi vào cảnh nghèo đói

Trong khi các cảng bị phong tỏa và đất nông nghiệp Ukraine bị biến thành bãi chiến trường, Tổng giám đốc WTO Ngozi Okonjo-Iweala cũng cảnh báo về những rủi ro đối với an ninh lương thực, đặc biệt là đối với các nước nghèo. Rõ ràng, ngũ cốc có thể được mua ở nơi khác, nhưng tình trạng khan hiếm và giá cao hơn có nghĩa là các nước nghèo sẽ có ít cơ hội tiếp cận với thực phẩm hơn so với một năm trước.

Công dân của Ai Cập hoặc Kenya có thể sẽ trả nhiều tiền hơn tại các cửa hàng thực phẩm của họ. Theo Tổ chức Nông lương Liên hợp quốc, tính đến tháng 3, giá ngũ cốc, dầu thực vật và thịt tại 3 quốc gia này đã tăng lên mức cao nhất trong thời kỳ quan sát với mức tăng hơn 34%. Ai Cập, Tunisia và Maroc đã cảm nhận được những ảnh hưởng và đang chuẩn bị cho một cuộc khủng hoảng nghiêm trọng hơn đang chập chờn.

Dĩ nhiên, lúc đầu nạn đói có thể không càng quét qua toàn bộ quốc gia toàn cầu ngay lập tức, nhưng đối với những công dân ít giàu có hơn, giá thực phẩm tăng có thể đồng nghĩa với việc các đĩa thức ăn trống rỗng, có thể trở thành một vấn đề toàn khu vực. Trong quá khứ, người Ai Cập và Sudan không thể mua thực phẩm cơ bản, họ đã tổ chức các cuộc bạo loạn đường phố bánh mì. Ở Lebanon bị ảnh hưởng bởi khủng hoảng, nhiều người dân đã được các tình nguyện viên cho ăn.

Tổng thư ký Liên hợp quốc Antonio Guterres nói: "Cuộc chiến ở Ukraine có thể khiến hơn 1/5 nhân loại rơi vào cảnh nghèo đói, cơ cực và đói kém chưa từng thấy trong nhiều thập kỷ qua. Các chuyên gia đánh giá Bắc Phi và Trung Đông, khu vực Sahel và Đông Phi là những khu vực có nguy cơ nhiều nhất. Còn theo nhà phân tích Andriy Yarmak, sẽ có thêm 700 triệu người sắp chết đói.

Bên cạnh đó, tình hình cũng đang phức tạp bởi Nga cũng là nhà sản xuất ngũ cốc lớn và là đối thủ cạnh tranh của Ukraine. Theo công ty thương nhân BayWa của Đức, trữ lượng xuất khẩu từ Nga "rất hạn chế" vào tháng 3.

Mỹ muốn một nước Nga 'suy yếu' sau chiến tranh Ukraine

Hôm 25/4, các đường nét của đường đua trừng phạt mới mà Washington đang theo đuổi chống lại Tổng thống Nga Vladimir Putin đã được tập trung rõ ràng hơn một chút. Sau chuyến thăm Kyiv cùng với Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelenskyy, Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ Lloyd Austin đã được hỏi về "các mục tiêu thành công của Mỹ" ở Ukraine.

Ông nói: "Chúng tôi muốn thấy Nga suy yếu đến mức không thể làm những việc như đã làm ở Ukraine".

Ông nói với Đài CNN rằng, giờ đây, ngày càng có nhiều quan chức Mỹ và phương Tây nhận ra (đặc biệt là sau vụ thảm sát thường dân của quân đội Nga ở thị trấn Bucha của Ukraine) rằng, Nga cần bị tổn thương rất nhiều về kinh tế và trên chiến trường để ngăn chặn hành động của họ một cách quyết liệt nhất.

"Vì vậy, Nga đã mất rất nhiều khả năng quân sự", Austin nói.

Quan chức chính quyền Biden lạc quan rằng, đó là một mục tiêu có thể đạt được, và các nguồn tin từ Quốc hội Mỹ cho biết, họ tin rằng việc tiếp tục hỗ trợ quân sự cho Ukraine có thể dẫn đến những đòn giáng mạnh vào Nga, làm suy giảm khả năng quân sự lâu dài của họ, mang lại lợi ích chiến lược cho Ukraine.

Hiện tại, Mỹ đã bắt đầu gửi các thiết bị nặng hơn và tinh vi hơn mà họ đã hạn chế cung cấp trong quá khứ, bao gồm 72 pháo và máy bay không người lái chiến thuật Phoenix Ghost.

Còn Thư ký báo chí Nhà Trắng Jen Psaki nói với các phóng viên hôm thứ 2 tuần trước rằng, mặc dù "rõ ràng là hiện tại cuộc chiến đang diễn ra ở Ukraine", Mỹ và các đồng minh của họ "cũng đang tìm cách ngăn cản Nga mở rộng nỗ lực của họ và ngăn luôn các mục tiêu của Tổng thống Putin"

Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ Lloyd Austin còn nói tiếp: "Nga đã mất rất nhiều khả năng quân sự và rất nhiều binh lính của họ. Và chúng tôi muốn thấy họ không có khả năng tái tạo rất nhanh khả năng đó". Vì vậy, lệnh trừng phạt không phải là thay đổi chế độ, mà là khiến chế độ của Putin phải quỳ gối. Một con gấu Nga ngoan ngoãn, không có lông và không có răng, được bỏ vào lồng và nhốt".

Như một chiến lược có những tiền lệ lịch sử, nhưng cũng có những cảnh báo. Nhìn về quá khứ một chút, các thỏa thuận mang tính trừng phạt kinh tế áp đặt lên Đức sau thất bại trong Thế chiến thứ nhất và thứ hai là những ví dụ rủi ro rõ ràng về địa chính trị.

Còn nhà báo, nhà phân tích học thuật và chính trị Yuri Baranchik viết trên kênh Telegram của mình: "Nếu Nga thua, thì một thất bại quân sự sẽ tiếp sau đó là việc áp đặt các điều kiện hòa bình, chính sách trừng phạt kinh tế gói gọn đáng xấu hổ ập lên quốc gia này". Ông tuyên bố, một hiến pháp mới từ quốc tế sẽ giải phóng sự kìm kẹp chặt chẽ của Điện Kremlin đối với các vùng lãnh thổ xa xôi: "Đánh bại Nga để nước này không bao giờ gây ra mối đe dọa đối với phương Tây nữa".

Đồng thời, hiện tại, các biện pháp trừng phạt kinh tế cứng rắn của phương Tây đối với Nga đã biến quốc gia lớn nhất thế giới thành một thứ giống như một hòn đảo cô lập. Một nơi mà các thương hiệu và sản phẩm nổi tiếng nhất thế giới không thể mua được, nơi hàng xuất khẩu không thể ra ngoài và hàng nhập khẩu không thể vào được, nơi các kho hàng trống rỗng và chi phí kinh doanh ngày càng tăng cao.

Quân đội của Putin đã phải chịu những tổn thất lớn và tốn kém, trong khi nền kinh tế của nước này đang bị tác động bởi các lệnh trừng phạt và sự tháo chạy của dòng vốn và các nhà đầu tư, cũng như các công ty nước ngoài

Trong khi vào tuần trước, ông Putin thừa nhận những thách thức kinh tế mà Nga phải đối mặt, ngay cả khi ông khẳng định rằng nền kinh tế đang ổn định, tốc độ lạm phát đang chậm lại và giá hàng hóa tiêu dùng đang trở lại bình thường.

Tuy nhiên, Ngoại trưởng Mỹ Antony Blinken, người tháp tùng Austin đến Kyiv, khẳng định rằng Putin đang dẫn Nga đến một thất bại lịch sử.

"Nga đang thất bại", Blinken nói, lưu ý rằng quân đội của Putin đã phải chịu những tổn thất lớn và tốn kém trong khi nền kinh tế của nước này đang bị tác động bởi các lệnh trừng phạt và sự tháo chạy của dòng vốn và các nhà đầu tư, cũng như các công ty nước ngoài.

"Điểm mấu chốt là thế này: Chúng tôi không biết phần còn lại của cuộc chiến này sẽ diễn ra như thế nào, nhưng chúng tôi biết rằng một Ukraine độc lập, có chủ quyền sẽ tồn tại lâu hơn rất nhiều so với những gì mà Vladimir Putin đang nắm giữ", Blinken nói.

Một 'hành động cân bằng' tinh tế

Tuy nhiên, các quan chức lưu ý rằng Mỹ và các đồng minh đang cẩn thận xâu kim chiến lược khi trừng phạt kinh tế Nga - cả vì những thiệt hại thế chấp mà các lệnh trừng phạt khắc nghiệt có thể gây ra đối với nền kinh tế toàn cầu, và vì nguy cơ Putin có thể ra tay đòn kinh tế năng lượng duy nhất nếu ông ấy bị đẩy lùi vào một góc.

Một nguồn tin quen thuộc với các đánh giá tình báo của Mỹ về Nga cho biết, "chắc chắn có một hành động cân bằng cần được xem xét" khi trừng phạt đa diện nước Nga, cho dù đó là trong không gian trừng phạt kinh tế hay trong không gian hỗ trợ quân sự và tình báo".

Nền kinh tế Nga có thể chịu thiệt hại của các lệnh trừng phạt trong bao lâu nữa?

Nếu không có chiến tranh và các lệnh trừng phạt sau đó, năm 2022 sẽ là một năm tiêu biểu cho nền kinh tế Nga. Trước khi Tổng thống Vladimir Putin ra lệnh tấn công quân đội vào ngày 24 tháng 2, Nga tiếp tục phục hồi sau những vết thương của đại dịch. Hơn nữa, giá hàng hóa xuất khẩu chủ chốt của Nga - dầu và khí đốt tự nhiên đã tăng đáng kể vào cuối năm 2021 và đầu năm nay. Giá năng lượng cao hơn một phần là do chính sách của Nga: đầu tiên là quyết định hạn chế xuất khẩu khí đốt sang châu Âu của Điện Kremlin vào mùa thu năm ngoái, sau đó là những căng thẳng trước chiến tranh khiến giá cả tăng cao hơn .

Tuy nhiên, thay vì được hưởng lợi từ một năm tăng trưởng nhanh chóng, Nga đang ở giai đoạn đầu của sự sụt giảm nghiêm trọng. Nguyên nhân là do các biện pháp trừng phạt kinh tế cả ở quy mô chính thức và tự nguyện, điều này đang hạn chế khả năng nhập khẩu hàng hóa của Nga, làm tăng chi phí tài chính, khiến các công ty rơi vào tình trạng vỡ nợ, đồng thời hạn chế tiêu dùng và đầu tư.

Các biện pháp trừng phạt kinh tế cứng rắn của phương Tây đối với Nga đã biến quốc gia lớn nhất thế giới thành một thứ giống như một hòn đảo cô lập

Sergei Guriev là Giáo sư Kinh tế tại Sciences Po. Vị giáo sư này cho biết, trong khi nền kinh tế Nga đang phải đương đầu với các lệnh trừng phạt từ phương Tây cho đến nay, họ không thể chịu thêm bất kỳ tác động nào trước khi bị sụt giảm nghiêm trọng về GDP và sự di cư ồ ạt của các nhân tài lành nghề.

Đây là lý do tại sao không có gì ngạc nhiên khi dự báo GDP năm 2022 ngay lập tức bị hạ cấp. Trước chiến tranh, GDP của Nga được cho là sẽ tăng 3% vào năm 2022 khi nước này phục hồi sau cuộc suy thoái do đại dịch gây ra.

Giờ đây, dự báo dự báo GDP năm 2022 của Ngân hàng Trung ương Nga là giảm 8%. Ngân hàng Tái thiết và Phát triển Châu Âu dự kiến sẽ giảm 10%. Viện Tài chính Quốc tế có trụ sở tại Washington dự báo mức giảm 15%, tiêu dùng - hàng hóa và dịch vụ mà người Nga mua sẽ giảm 14%; đầu tư - xây dựng cơ sở mới và mua thiết bị mới của các công ty tại Nga cũng sẽ giảm 20%; và nhập khẩu các sản phẩm nước ngoài sẽ giảm đáng kinh ngạc 50% so với năm ngoái.

Dù gì thì sự sụt giảm 10% (và dự báo này được nhiều ngân hàng đầu tư ủng hộ) sẽ khiến Nga lâm vào cuộc suy thoái tồi tệ nhất kể từ đầu những năm 1990. Tuy nhiên, điều tồi tệ nhất vẫn chưa đến. Mặc dù nền kinh tế Nga có thể điều chỉnh về trạng thái cân bằng mới trong một hoặc hai năm, nhưng Nga sẽ không thể sớm phục hồi về mức trước chiến tranh; Nga sẽ tiếp tục tụt hậu so với các nền kinh tế phát triển.

Việc sản xuất năng lượng trong tương lai của Nga sẽ bị hạn chế do không có khả năng mua thiết bị của phương Tây

Bởi thứ nhất, các biện pháp trừng phạt sẽ khiến họ bị cô lập khỏi thị trường vốn toàn cầu và với công nghệ tiên tiến. Các biện pháp trừng phạt tài chính của phương Tây đã có tác động ngay lập tức trong việc buộc Nga phải áp đặt các biện pháp kiểm soát vốn, nhưng các hạn chế về công nghệ sẽ được thay đổi theo thời gian. Lĩnh vực sản xuất của Nga chỉ mới bắt đầu bị ảnh hưởng bởi khó khăn trong việc mua các linh kiện của phương Tây.

Việc sản xuất năng lượng trong tương lai của Nga sẽ bị hạn chế do không có khả năng mua thiết bị của phương Tây. Ngay cả các công ty Trung Quốc như Huawei cũng đang hạn chế hoạt động của họ ở Nga đưa ra các kiểm soát xuất khẩu. Các lĩnh vực như cơ sở hạ tầng viễn thông sẽ gần như không thể để Nga nâng cấp nếu các biện pháp kiểm soát xuất khẩu hiện tại vẫn được thực thi nghiêm ngặt. Bất kỳ lĩnh vực nào dựa vào công nghệ tiên tiến, đặc biệt là vi điện tử, sẽ phải đối mặt với sự chậm trễ nghiêm trọng và sẽ phải chấp nhận các sản phẩm hạng hai. Điều này sẽ có tác động lâu dài đến khả năng kết hợp các công nghệ kỹ thuật số của Nga, trong cả lĩnh vực dân sự và quốc phòng.

Tương lai của toàn bộ nền kinh tế Nga, từ hàng không đến ô tô, đang bị nghi ngờ

Rất nhiều câu hỏi vẫn còn trong ngắn hạn. Nhưng hậu quả lâu dài của các lệnh trừng phạt là rõ ràng và nghiêm trọng. Ngành công nghiệp Nga hiện gặp khó khăn trong việc mua các công cụ và linh kiện quan trọng. Tương lai của toàn bộ nền kinh tế Nga, từ hàng không đến ô tô, đang bị nghi ngờ. Lĩnh vực công nghệ vốn đã yếu kém của Nga giờ đây đã bị cắt đứt khả năng tiếp cận với phần mềm tiên tiến và vi điện tử. Chính phủ Nga đã quản lý thành công cú sốc tài chính tức thì của các lệnh trừng phạt. Nhưng cách chèo chống này sẽ không liên quan nhiều đến việc giải quyết các hạn chế công nghiệp, và công nghệ mà cuối cùng sẽ có tác động kép và tàn phá theo thời gian.

Nga phá hủy cơ hội cho các doanh nhân trong nước

Thứ hai, trong vài tuần đầu tiên của cuộc chiến, nước này đã mất hàng trăm nghìn công nhân lành nghề, những người hiểu rằng ở lại Nga không an toàn cũng không có lợi cho sự nghiệp của họ.  Đây là những chuyên gia có trình độ học vấn, chuyên gia CNTT, nhà nghiên cứu, kỹ sư và bác sĩ. Việc Nga mất đi nguồn nhân lực tốt nhất sẽ còn tiếp tục, làm suy giảm triển vọng tăng trưởng của nước này. Ở đây, Nga đã chuyển sang một chế độ hà khắc cao độ sẽ phá hủy cơ hội cho các doanh nhân trong nước.

Nga khó có khả năng phục hồi trở lại mức trước chiến tranh, chưa kể đến việc bắt kịp các nước láng giềng

Thứ ba, nhiều khả năng phương Tây sẽ áp đặt các biện pháp trừng phạt bổ sung. Khi bằng chứng về tội ác chiến tranh của Nga tiếp tục gia tăng, ngày càng có nhiều áp lực của các chính trị gia phương Tây sẽ nhằm vào mục tiêu xương sống của nền kinh tế Nga. Ngay cả khi các biện pháp kiểm soát vốn và tiền tệ của Ngân hàng Trung ương Nga đang giúp nâng giá đồng rúp và cuối cùng làm chậm lạm phát, các yếu tố cơ bản trên chắc chắn sẽ khiến Nga khó có khả năng phục hồi trở lại mức trước chiến tranh, chưa kể đến việc bắt kịp các nước láng giềng.

Chính quyền Biden đã thiết kế các biện pháp trừng phạt của mình để không "gây ra bất kỳ sự gián đoạn nào đối với dòng năng lượng hiện tại từ Nga đến thế giới", như một quan chức chính quyền nói. Chính quyền nước này mô tả sự thận trọng này đối với xuất khẩu năng lượng là do châu Âu phụ thuộc vào khí đốt của Nga, mặc dù hợp lý hơn là các cố vấn chính trị của Biden đang lo lắng về giá xăng cao trong nước. Do đó, Hoa Kỳ đã tránh xa các biện pháp trừng phạt thứ cấp theo kiểu Iran, vốn sẽ hạn chế xuất khẩu của Nga sang các nước thứ ba. Nếu Mỹ áp dụng các biện pháp như vậy, thu nhập từ xuất khẩu của Nga sẽ sụp đổ và Điện Kremlin sẽ đối mặt với tình trạng khủng hoảng nghiêm trọng và tức thì hơn nhiều.

Thứ tư, rủi ro cuối cùng đối với chiến lược kinh tế của Điện Kremlin là cho rằng việc kìm hãm mức sống là một trạng thái cân bằng chính trị ổn định. Trong một thập kỷ qua, người Nga đã kiên nhẫn chấp nhận sự "bất tử" yên bình mà không có bất kỳ cuộc phản kháng chính trị đáng kể nào. Lần này, tốc độ suy giảm mức sống sẽ nghiêm trọng hơn trước đây - và nó kéo theo một thập kỷ suy giảm kinh tế.

Dự báo đen tối về chính sách kinh tế tương lai của Nga có phải là cái giá mà giới thượng lưu và dân thường Nga phải sẵn sàng gánh lấy hay không?

Gần đây, các nhà lãnh đạo Nga đã tự thuyết phục rằng, họ đã "chứng minh được sự trừng phạt hoàn toàn vô hiệu cho nền kinh tế của họ với những lập luận đầy mâu thuẫn, so với những thực tế mà nước này đang gánh chịu. Mặc dù vậy, việc chống lại lệnh trừng phạt quan trọng không phải là nỗ lực của họ để xây dựng dự trữ tài chính hoặc chuẩn bị các cơ chế thanh toán thay thế, mà là nguy cơ của Điện Kremlin trong việc buộc người dân Nga phải chấp nhận mức giá ngày càng tăng từ chính sách đối ngoại của Nga. Câu hỏi chính trị quan trọng nằm trong tất cả các dự báo về chính sách kinh tế tương lai của Nga là liệu đây có phải là cái giá mà giới thượng lưu và dân thường Nga phải sẵn sàng gánh lấy hay không.

Bất cứ ai cũng đoán được, nhưng cuối cùng, Putin sẽ cạn kiệt nguồn lực để trả lương cho binh lính, tuyên truyền viên, lính đánh thuê và cảnh sát để duy trì ổn định trong đất nước, cũng như cổ máy chiến tranh của mình.

Huỳnh Dũng  -Theo Euromaidanpress/Thestar/ CNN/Warontherocks

×