Những ngày qua tại Nam bộ, đặc biệt là khu vực TP HCM đang đón những cơn mưa trái mùa. 

Theo Thạc sĩ Lê Đình Quyết - Trưởng phòng Dự báo, Đài Khí tượng Thủy văn khu vực Nam bộ, mưa trái mùa là một khái niệm nói về những trận mưa xảy ra trong mùa khô.

Tổng lượng mưa tháng 2 năm nay ở khu vực Nam bộ cao nhất trong 41 năm qua, tức là lượng mưa trong tháng 2 năm 2025 lớn nhất kể từ năm 1985 qua các dữ liệu thống kê. Ảnh: Quang Dương

Mùa khô tại các tỉnh Nam bộ thường từ tháng 12 năm trước, đến tháng 4 năm sau, những trận mưa xảy ra vào hai tháng này gọi là mưa chuyển mùa, còn những trận mưa trong các tháng 1,2,3 hay gọi là mưa trái mùa.

Các tháng 1, 2 và 3, khu vực Nam bộ chịu sự chi phối bởi hệ thống áp cao cận nhiệt đới trên tầng cao. 

Đây là hệ thống thuộc dòng giáng, không khí chuyển động từ trên đi xuống tầng thấp, do đó làm giảm quá trình bốc hơi nước, trong không khí luôn khô, độ ẩm thấp, rất khó hình thành mây. 

Nếu có cũng là những loại mây tầng cao, mỏng, khó có khả năng gây mưa.

Đồng thời ở phía Bắc chịu tác động bởi hệ thống áp cao lạnh lục địa từ phía Bắc di chuyển về phía Nam, ảnh hưởng gây rét ở các tỉnh Bắc bộ. 

Không khí lạnh cường độ mạnh sẽ khuếch tán sâu xuống phía Nam, làm các tỉnh Nam bộ nhiệt độ giảm, ban đêm và sáng sớm thường xảy ra nhiệt độ thấp.

Do là hệ thống áp cao, hướng gió thường là gió Bắc hoặc Tây Bắc, nên không khí khá khô. Trong mùa khô khó xảy ra mưa, tuy nhiên hàng năm, vẫn thỉnh thoảng xuất hiện những trận mưa, thông thường là những trận mưa có lượng nhỏ, chỉ từ 5-10m, hiếm khi >50mm.

Tại TP HCM mưa trái mùa diễn ra từ giữa tháng 2 đến nay. Ảnh: Quang Dương.

"Tháng 2 vừa qua, một số nơi Đồng Nai, Bình Dương, TP.HCM, Kiên Giang và một số tỉnh khác đã xảy ra những trận mưa 60-70mm", ông Quyết thông tin.

Từ ngày 12 - 13/2/2025, có hai trận mưa tại trạm Tân Sơn Hòa (TP.HCM). Trận mưa ngày 12/2 có tổng lượng 72,5mm, so lượng mưa ngày thì trận mưa này lớn nhất trong chuỗi 41 năm qua ghi được tại trạm này. Tính đến thời điểm này, tổng lượng mưa tháng 2 năm nay là lớn nhất từ trước tới nay.

Lý giải điều này, ông Quyết cho biết xét về nguyên nhân, hình thế gây mưa không có bất thường. Nguyên nhân do rãnh áp thấp hoạt động trên khu vực vùng biển phía Nam, đồng thời xuất hiện áp thấp nhiệt đới trên Biển Đông.

Rãnh áp thấp xích đạo có vị trí khoảng 10-12 độ vĩ Bắc nối với áp thấp nhiệt đới trên khu vực Nam Biển Đông là nơi hội tụ ẩm. Ngày 11 - 12/2/2025 rãnh áp thấp có trục khoảng 6-8 độ vĩ Bắc, nguồn ẩm từ biển được gió Đông Nam tầng thấp đẩy vào đất liền, là nhân tố gây mưa to.

Cùng thời điểm này áp cao lạnh lục địa hoạt động ổn định, sau di chuyển ra phía Đông và suy yếu. Trên cao, áp cao cận nhiệt đới vắt qua Trung bộ, các hình thế thời tiết này tác động gây nên những trận mưa trái mùa, mưa to xảy ra tại một số tỉnh miền đông nam bộ và TP.HCM.

Trận mưa đêm 13/2 ghi nhận được tại một số trạm đo tự động như: Tam Thôn Hiệp - 79,8mm, Nhà Bè - 124,4mm. Cao nhất là Long Thành (Đồng Nai) - 126,6mm.

"Mưa trái mùa phổ biến xảy ra với lượng nhỏ, phạm vi hẹp, do không có các hình thế hội tụ gió, hội tụ ẩm trên phạm vi rộng như: rãnh áp thấp, dải hội tụ nhiệt đới, gió tây nam có cường độ mạnh, nên hiếm khi gây mưa lớn, mà thỉnh thoảng xuất hiện nhiễu động từ đới gió đông trên cao, gây mưa cục bộ. 

Loại hình mưa này không thành đợt, không có ngày bắt đầu, ngày kết thúc", Trưởng phòng Dự báo, Đài Khí tượng Thủy văn khu vực Nam bộ thông tin.

Dự báo từ nay tới cuối tháng 2, trong tháng 3 và nửa đầu tháng 4, do pha La Nina vẫn còn tồn tại, nên vẫn xuất hiện một số trận mưa trái mùa. Vẫn có thể xuất hiện những trận mưa trên 50mm.

Có mưa trái mùa, nông dân Nam bộ có thể tận dụng để tích trữ nước tưới cây trồng. Ảnh: Q.D.

Ông Quyết đánh giá, mưa trái mùa làm dịu mát không khí, cung cấp nước cho cây trồng, bổ sung nước cho đồng ruộng, sông, ngòi, kênh, rạch. 

Tuy nhiên mưa trong mùa khô mang theo nhiều bụi, chất ô nhiễm từ không khí. Rác thải từ các cơ sở sản xuất, chế biến không được che đậy kỹ càng như trong mùa mưa, nên khi mưa đột ngột, sẽ cuốn theo chất ô nhiễm xuống kênh, ao hồ, làm chết cá tự nhiên,cá nuôi.

Đặc biệt mưa to cũng có thể làm thối hoa, làm rụng phấn hoa đối với một số loại cây trồng đang thời kỳ trổ bông, nở hoa trong mùa khô, làm dập, gãy lá, cành cây, rau màu, hoa cảnh.

"Không sử dụng nước mưa trong mùa khô làm nước uống, tắm rửa, cần theo dõi thông tin dự báo, cảnh báo thời tiết để chủ động trong sinh hoạt, sản xuất. Tranh thủ tích trữ nước mưa để sản xuất, tưới cây", ông Quyết khuyến cáo.

×