Bà giám đốc và nỗi trăn trở bảo tồn giống cam đặc sản, cam bản địa ở Vân Đồn

Nhắc đến chị Lê Thị Bảy - Giám đốc HTX cam 10/10 (xã Vạn Yên, huyện Vân Đồn), bà con trong thôn đều dành những tình cảm trìu mến. 

Bởi nếu không có chị, có lẽ nhiều người đã từ bỏ cây cam bản địa để tìm một hướng phát triển kinh tế khác, vùng cam bản địa có lẽ đã mai một.

Chúng tôi đến gặp chị Bảy cũng là lúc khi những vườn cam Vân Đồn bước vào vụ thu hoạch. Dọc con đường vào thôn 10/10 của xã Vạn Yên, đưa mắt nhìn những sườn đồi, ven suối, đâu đâu cũng thấy những vườn cam sai trĩu quả, chín vàng, đung đưa trong sắc nắng. 

Dù bận bịu với công việc chuẩn bị cho Lễ hội cam Vân Đồn năm 2024, nhưng chị Bảy vẫn dành thời gian để trò chuyện cùng chúng tôi.

Thăm vườn cam của gia đình chị Bảy, chúng tôi không khỏi choáng ngợp trước hình ảnh những cây cam Vân Đồn trồng trên đất đồi, nhưng cây nào cây nấy sai trĩu quả rủ xuống đất, vàng óng, nhiều cây phải dùng gậy chống. 

Nhiều cây cam bị siêu bão Yagi quật bung gốc, nhưng vẫn kiên cường bám đất, bám vườn và sai trĩu trịt quả.

Vườn cam Vân Đồn của gia đình chị Lê Thị Bảy - Giám đốc HTX cam 10/10 (thôn 10/10, xã Vạn Yên, huyện Vân Đồn, tỉnh Quảng Ninh). Ảnh: Bùi My.

Chị Bảy kể, chị sinh ra và lớn lên ở vùng quê lúa Hải Dương, cuộc sống vốn khó khăn. Năm 1998, chị và gia đình rời quê ra huyện Vân Đồn phát triển kinh tế mới với hy vọng có cuộc sống ấm no hơn.

Chị vẫn nhớ mãi không quên sự nghèo khó của nơi đây hơn 25 năm về trước. Thời điểm đó, toàn thôn 10/10 chỉ có mấy chục căn nhà lụp xụp, sống dựa vào nhau trong những thung lũng nhỏ. Đường sá nhỏ hẹp, lầy lội, muốn đến trung tâm huyện phải đi xa hàng chục cây số.

Tuy nhiên, xoay đủ thứ nghề, gia đình cũng vẫn chỉ đủ ăn. Cùng năm đó, chị đánh bạo thuê đất để trồng cây keo và trồng cam bản địa ở đất đồi thôn 10/10. Trồng cam vất vả như chăm con mọn, để có được những vườn cam như ngày nay, gia đình chị đã phải bỏ bao nhiêu công sức, cải tạo đất, học kỹ thuật chăm sóc, bón phân, tỉa cành...

Cam bản địa đã có từ nhiều đời nay ở Vạn Yên, nhưng thời điểm đó không nhiều người mặn mà với cây cam. Thấy gia đình chị tập trung chăm bẵm vườn cam, nhiều người còn cười chê. "Ô, nhà mày chưa ăn cơm à. Ối cha ơi, ta ăn ta đi ra ngoài đồng được 3 lần rồi mà nhà mày chưa ăn cơm" – chị Bảy kể lại.

Hơn 25 năm gắn bó với cây cam bản địa, chị Bảy đã trải qua nhiều thăng trầm, thậm chí nhiều lúc thất bát, công sức cùng tiền bạc đều đổ sông đổ bể. Với nỗ lực khôi phục vùng cam bản địa của những người như chị Bảy, diện tích trồng cam tại xã Vạn Yên nói chung và thôn 10/10 nói riêng ngày càng mở rộng, chất lượng quả cam cũng ngày càng nâng cao, giá cam cũng ngày càng tăng. 

Những năm 2006, cam Vân Đồn chỉ có giá bán khoảng 5.000 đồng/kg, nhưng đến khoảng năm 2010, giá cam đã tăng lên 13.000 - 20.000 đồng/kg. Nhiều năm gần đây, giá cam Vân Đồn dao động từ 30.000 – 40.000 đồng/kg, thậm chí lên đến 45.000 đồng/kg. 

Từ trồng cam, giờ đây gia đình chị Bảy đã có nhà cao tầng khang trang, mua được ô tô. Gia đình chị là hộ đầu tiên của thôn 10/10 mua được xe ô tô gần tỷ đồng. Thấy gia đình chị Bảy "đổi đời" từ trồng cam, người dân trong thôn cũng bắt đầu quay trở lại trồng cam bản địa.

Những cây cam đặc sản, cam bản địa Vân Đồn (huyện Vân Đồn, tỉnh Quảng Ninh) sai trĩu quả, phải "chống gậy". Ảnh: Bùi My

"Thôn 10/10 chỉ có 75 hộ dân, nhưng có đến 6 dân tộc cùng sinh sống gồm Sán Dìu, Tày, Dao, Hoa, Thái và Kinh. Mình là cán bộ thôn, phải đi đầu đứng trước, cổ vũ phong trào làm kinh tế cho bà con. Muốn họ làm theo thì mình phải chứng minh là mô hình phát triển tốt đã. Nếu chỉ đứng chỉ tay thì không ai nghe theo đâu" - chị Bảy nói.

Cả thôn thoát nghèo nhờ trồng cam Vân Đồn

Bằng tâm huyết và trách nhiệm, chị Bảy đã góp sức vào việc phục hồi vùng trồng cam đặc sản. Đến nay thôn 10/10 có 55/75 hộ trồng cam với tổng diện tích 120ha.

Từ cây cam, người dân trong thôn ngày càng khấm khá, xây được nhà cửa khang trang, mua được xe ô tô, nhiều hộ còn trở thành triệu phú từ trồng cam. Đến thôn 10/10 bây giờ, có thể thấy những ngôi nhà tầng khang trang mọc lên san sát; những vườn cam sai trĩu quả đang kỳ thu hoạch; những trục đường bê tông thẳng tắp chạy dài...

Khi diện tích, sản lượng ổn định, năm 2016, chị Bảy thành lập HTX cam 10/10 do chị làm Giám đốc, nhằm tập hợp những hộ gia đình trồng cam trên địa bàn để trao đổi, chia sẻ kinh nghiệm phát triển thương hiệu cam Vân Đồn. 

Trải qua nhiều khó khăn, HTX cam 10/10 ngày càng đứng vững và khẳng định chỗ đứng trên thị trường. Đến nay HTX cam 10/10 đã xây dựng vùng trồng cam tập trung có diện tích 33,5ha, cho sản lượng bình quân đạt 120 tấn/năm. Cam của HTX hiện là sản phẩm OCOP đạt 3 sao, được dán tem truy xuất nguồn gốc xuất xứ, cho các xã viên thu nhập hàng trăm triệu đồng/năm.

Từ trồng cam Vân Đồn, gia đình chị Lê Thị Bảy cùng nhiều hộ gia đình ở thôn 10/10 (xã Vạn Yên, huyện Vân Đồn, tỉnh Quảng Ninh) đổi đời. Ảnh: Bùi My

Ngoài năng động phát triển kinh tế gia đình, năm 2007, được sự tín nhiệm của cấp ủy đảng, chính quyền và nhân dân địa phương, chị Bảy được bầu làm Trưởng thôn 10/10. 

Từ năm 2017, thực hiện Chỉ thị số 12-CT/TU của Ban Thường vụ Tỉnh ủy về "Thống nhất nhiệm kỳ đại hội chi bộ trực thuộc đảng bộ cơ sở với bầu Trưởng thôn, bản, khu phố, nhiệm kỳ 2017-2020", chị Bảy đảm nhiệm thêm vai trò Bí thư Chi bộ thôn.

Dù ở cương vị nào, chị Bảy cũng luôn tiên phong, gương mẫu tham gia các cuộc vận động, phong trào thi đua; tích cực tuyên truyền, vận động bà con thay đổi nếp nghĩ, cách làm để phát triển kinh tế, nâng cao thu nhập. Nhờ đó, từ một thôn đời sống người dân còn nhiều khó khăn, đến nay nhiều hộ dân trong thôn 10/10 đã xây dựng được các mô hình kinh tế hiệu quả, vươn lên làm giàu.

Chia tay chúng tôi, chị Bảy tâm sự: "Huyện Vân Đồn là một trong những địa phương chịu ảnh hưởng nặng nề nhất bởi siêu bão Yagi. Không chỉ ngành nuôi trồng thủy sản thiệt hại, mà khoảng 40% diện tích cam Vân Đồn cũng bị ảnh hưởng. Nhưng người Vân Đồn ngã đâu sẽ đứng dậy ở đấy. Chúng tôi sẽ tập trung chăm sóc hồi phục những cây bật gốc, lung lay gốc. Đồng thời chiết cành, nhân thêm cây giống, trồng thế vào diện tích đã mất". 

×