Món cá có tên "độc lạ" ở Pù Luông khiến du khách say lòng, ăn hoài không chán

Cá dốc, món quà từ suối rừng Pù Luông

Xã Pù Luông, tỉnh Thanh Hóa được sáp nhập từ các xã (Lũng Niêm, xã Thành Lâm và xã Thành Sơn của huyện Bá Thước cũ). Theo người dân ở Pù Luông, cá dốc có nguồn gốc từ dòng sông ngòi chảy qua khu bảo tồn thiên nhiên Pù Luông, tỉnh Thanh Hóa. Ngày nay, loài cá này còn được nuôi và phân phối rộng rãi ở các tỉnh lân cận như Sơn La, Lào Cai và Điện Biên. Với hương vị đặc trưng và hàm lượng dinh dưỡng cao, cá dốc trở thành món ăn được nhiều người ưa chuộng.

Pù Luông không chỉ lưu giữ “linh hồn” của rừng già mà còn là nơi sinh sống và bảo tồn những nét đẹp văn hóa của cộng đồng người Thái ở xứ Thanh. Cũng như nhiều vùng cao khác, Pù Luông có nhiều món ngon đặc sắc như: Vịt Cổ Lũng, cơm lam, măng rừng, gà đồi, rượu ngô... Dưới bàn tay khéo léo của người bản địa, những sản vật giản dị, rau rừng mọc lên từ nắng gió miền sơn cước được kết hợp hài hòa để tạo nên những món ăn mộc mạc mà nồng nàn hương sắc đại ngàn.

Cá dốc Pù Luông có thân dài, mảnh, có màu xanh đen. Đầu cá hình tam giác, mắt to, đuôi nhọn. Điểm nổi bật của loài cá này là vây lưng dài có thể lên tới gần nửa mét với màu sắc phong phú như xanh lá, đỏ, vàng, tím. Vây đuôi cũng là đặc điểm quan trọng để nhận diện loài cá này.

Loài cá này sống ở các con sông, suối có dòng chảy mạnh, có khả năng thích nghi cao và sinh sản quanh năm. Sau 2 - 3 năm, cá trưởng thành có thể đạt trọng lượng từ 1 - 3kg. Cá dốc giàu đạm, chất béo và các khoáng chất như sắt, kẽm, magie là nguồn thực phẩm dinh dưỡng cao cho người dân miền núi.

Cá dốc nướng, tinh hoa ẩm thực người Thái giữa đại ngàn Pù Luông

Người Thái nổi tiếng cầu kỳ, khéo léo, đặc biệt trong ẩm thực. Từ những nguyên liệu đơn sơ của núi rừng, họ sáng tạo nên nhiều món ăn tinh tế, trong đó phải kể đến món pa pỉnh tộp cá nướng món ăn cổ truyền được xem là biểu tượng ẩm thực của người Thái.

Món pa pỉnh tộp không chỉ ngon mà còn quyến rũ cả thị giác, khứu giác lẫn vị giác. Cá nướng ăn kèm với xôi nếp, chấm chẩm chéo, uống kèm chút rượu ngô cay tê đầu lưỡi tất cả hòa quyện, tạo nên trải nghiệm khó quên ngay từ miếng đầu tiên.

Với cá dốc, người Pù Luông thường chế biến thành món cá nướng. Sau khi bắt từ suối về, cá được làm sạch, mổ dọc sống lưng thay vì dưới bụng như thông thường cách này giúp cá dễ gập lại khi nướng. Trên mình cá được khía những đường song song, dùng dao thật sắc để giữ nguyên các thớ thịt.

Gia vị tẩm ướp gồm nhiều loại rau thơm như thì là, rau húng, hành lá, sả, gừng, tỏi, ớt... được đập dập, giã nhỏ và trộn đều với mắm, muối, mì chính. Đặc biệt, không thể thiếu mắc khén loại tiêu rừng hăng hăng, cay cay, có mùi thơm đặc trưng của núi rừng Pù Luông. Đây là gia vị không thể thiếu trong các món ăn của đồng bào nơi đây.

Cá sau khi ướp được kẹp bằng các thanh tre hoặc thanh bường tươi, nướng trên than củi rừng. Lửa phải đều, nhỏ, nướng từ từ cho mỡ cá rịn ra óng ánh, da cá vàng ruộm, thịt chín tới tận xương, thơm ngọt, thấm đẫm hương khói và vị gỗ rừng. Khi cá chín, người dân thường đợi thêm một lúc để thịt cá săn lại, da tách khỏi thanh nứa thì mới dỡ cá.

Món cá nướng bốc hương thơm ngào ngạt ngay khi còn trên bếp. Mùi mắc khén quyện cùng mùi thịt cá, từng giọt nước gia vị rơi tí tách xuống than hồng, tạo nên bản hòa ca của hương và vị. Món cá dốc nướng là sự kết tinh của thiên nhiên Pù Luông và bàn tay con người một món ăn mang trọn dư vị đại ngàn.

Ai đã một lần thưởng thức món cá dốc nướng cũng đều phải bất ngờ. Thịt cá chắc, khô vừa, hương vị hòa quyện giữa chua đắng cay mặn ngọt, không làm át đi vị cá mà còn tôn lên cái ngọt béo đặc trưng của từng thớ thịt. Hương vị ấy lạ miệng, thơm ngon và dễ khiến người ta “phải lòng”.

Pù Luông - khu bảo tồn thiên nhiên của tỉnh Thanh Hóa không còn xa lạ với những ai yêu thích du lịch khám phá. Nơi đây không chỉ giàu giá trị khoa học, kinh tế xã hội và du lịch sinh thái, mà còn hấp dẫn bởi nét văn hóa ẩm thực đặc sắc của cộng đồng người Thái.

Tên gọi “Pù Luông” trong tiếng Thái nghĩa là “đỉnh núi cao nhất”. Khu bảo tồn trải rộng trên địa bàn hai (huyện Bá Thước và Quan Hóa cũ), có diện tích hơn 17.600ha, sở hữu hệ động thực vật phong phú và nhiều cảnh sắc nguyên sơ. Những cánh rừng nguyên sinh, ruộng bậc thang uốn lượn, và cuộc sống yên bình của đồng bào dân tộc tất cả tạo nên một Pù Luông vừa hoang sơ, vừa níu chân du khách.

×