Tại Nghị định 100/2015/NĐ-CP về phát triển và quản lý nhà ở xã hội quy định, chủ đầu tư dự án phát triển nhà ở thương mại, dự án đầu tư phát triển đô thị đó có trách nhiệm trực tiếp đầu tư xây dựng nhà ở xã hội trên quỹ đất 20%.

Trừ trường hợp Nhà nước thu hồi quỹ đất 20% để đầu tư xây dựng nhà ở xã hội bằng nguồn vốn ngân sách và trường hợp chủ đầu tư không có nhu cầu tham gia đầu tư xây dựng nhà ở xã hội thì chuyển giao quỹ đất này cho UBND tỉnh nơi có dự án.

Tuy nhiên, theo đánh giá của nhiều chuyên gia, các quy định trên còn một số nội dung bất cập, chưa phù hợp với quy định của Luật Nhà ở. Nhất là quy định về trách nhiệm của chủ đầu tư dự án nhà ở thương mại phải dành diện tích đất ở đã đầu tư xây dựng hạ tầng kỹ thuật trong dự án để xây dựng nhà ở xã hội.

Theo ông Lê Hoàng Châu – Chủ tịch Hiệp Hội bất động sản TP.HCM, nếu theo Khoản 2 Điều 5, quy định dự án dưới 10 ha, chủ đầu tư được lựa chọn hình thức nộp bằng tiền tương đương giá trị quỹ đất 20% theo giá đất mà chủ đầu tư thực hiện nghĩa vụ với Nhà nước nhằm bổ sung vào ngân sách địa phương dành để đầu tư xây dựng nhà ở xã hội trên phạm vi địa bàn.

Tuy nhiên, số tiền này bằng với "tiền sử dụng đất" dự án phân bổ cho quỹ đất 20% mà chủ đầu tư đã nộp. Điều này có nghĩa là chủ đầu tư không phải đóng góp thêm tài chính để phát triển nhà ở xã hội, nếu đã nộp 100% tiền sử dụng đất – ông Châu viện dẫn.

Điều này dẫn đến tình trạng "trái khoáy" là chủ đầu tư đã nộp tiền sử dụng đất trên toàn bộ đất dự án thì sẽ không phải nộp thêm đồng nào vào ngân sách nhà nước và được coi là đã hoàn thành nghĩa vụ dành quỹ đất 20% làm nhà ở xã hội và được kinh doanh toàn bộ sản phẩm nhà ở của dự án.

Theo phân tích của ông Châu, như vậy, ngân sách nhà nước không thu được đồng nào từ chủ đầu tư dự án nhà ở thương mại này để phát triển nhà ở xã hội. Còn chủ đầu tư vừa được tiếng là đã hoàn thành trách nhiệm đóng góp để xây dựng nhà ở xã hội, vừa được kinh doanh toàn bộ sản phẩm nhà ở của dự án.

Trong khi đó, người dân vẫn không có thêm nhà ở xã hội để được mua, thuê, thuê mua. Nếu tiếp tục thực hiện quy định này, "thua thiệt" sẽ nghiêng về ngân sách nhà nước và người dân.

Cho rằng, quỹ đất 20% dành để phát triển nhà ở xã hội tại nhiều dự án đang "mất hút", Phó Chủ tịch Hiệp hội Bất động sản Việt Nam Nguyễn Mạnh Hà bày tỏ sự khó hiểu: "Chính phủ đã quy định rõ, chủ đầu tư phải dành quỹ đất 20% phát triển nhà ở xã hội, nhưng tôi không thấy đâu. Nếu 100 ha thì cũng có vài chục ha làm nhà ở xã hội".

Theo ông Hà, muốn có nhà ở giá rẻ cần phải có sự vào cuộc quyết liệt từ chính các địa phương. "Địa phương có kiên quyết có thực hiện không, thì mới có nhà ở giá rẻ", ông Hà nói.

Số liệu từ Bộ Xây dựng cho biết, theo mục tiêu đề ra trong Chiến lược phát triển nhà ở quốc gia, đến 2020 cần hoàn thành xây dựng 12,5 triệu m2 sàn nhà ở xã hội. Tuy nhiên, đến nay mới chỉ thực hiện được 5,17 triệu m2 sàn, tương đương 41,4%.

Bên cạnh đó, tổng số 1.040 dự án nhà ở xã hội được triển khai, hiện mới có 248 dự án hoàn thành, 206 dự án với quy mô khoảng 168.700 căn hộ đang bị chậm tiến độ hoặc tạm dừng thi công. Các dự án còn lại chưa triển khai hoặc đang làm thủ tục đầu tư xây dựng.

Đáng nói, hiện nay giá nhà ở tại các đô thị lại liên tục tăng cao, mà nguồn cung nhà ở xã hội thì ngày càng hạn hẹp.

×