Ngày 18/01/2024, tại Kỳ họp bất thường lần thứ 5, Quốc hội khóa XV, Quốc hội đã chính thức biểu quyết thông qua dự án Luật Đất đai sửa đổi (hay còn gọi là Luật Đất đai 2024) với kết quả biểu quyết là 87,63%.

Sau khi được tiếp thu, chỉnh lý Luật Đất đai 2024 gồm 16 chương và 260 điều; đã quán triệt đầy đủ và thể chế hóa theo đúng tinh thần Nghị quyết số 18-NQ/TW ngày 16/6/2022 của Hội nghị lần thứ 5 Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa XIII, phù hợp với Hiến pháp, đồng bộ, thống nhất với hệ thống pháp luật.

Theo nhận định của một số chuyên gia kinh tế, Luật Đất đai sửa đổi 2024 đã có nhiều điểm mới, trong đó phải kể tới quy định nghiêm khắc hơn đối với trường hợp không thực hiện nghĩa vụ tài chính sẽ bị thu hồi đất.

Liên quan tới quy định này, Luật sư Hoàng Anh Sơn, Trưởng Văn phòng luật sư Hoàng Anh Sơn, Đoàn Luật sư TP. Hồ Chí Minh phân tích:

Luật Đất đai 2013 quy định tại điểm g Khoản 1 Điều 64 về trường hợp thu hồi đất do vi phạm pháp luật đất đai "g) Người sử dụng đất không thực hiện nghĩa vụ đối với Nhà nước và đã bị xử phạt vi phạm hành chính mà không chấp hành;…".

Theo Khoản 3 Điều 170 Luật Đất đai 2013 nêu rõ thực hiện nghĩa vụ tài chính (nộp tiền sử dụng đất, các loại thuế,…) là một trong những nghĩa vụ chung của người sử dụng đất.

Tại Điều 15a Nghị định 43/2014/NĐ-CP được bổ sung bởi khoản 13, khoản 14 Điều 2 Nghị định 01/2017/NĐ-CP có quy định cụ thể như sau: "Thu hồi đất đối với trường hợp không thực hiện nghĩa vụ của người sử dụng đất.

Việc thu hồi đất đối với trường hợp người sử dụng đất không thực hiện nghĩa vụ với Nhà nước quy định tại điểm g khoản 1 Điều 64 của Luật đất đai được thực hiện trong trường hợp người sử dụng đất không thực hiện hoặc thực hiện không đầy đủ nghĩa vụ nộp tiền sử dụng đất, tiền thuê đất theo quy định của pháp luật mà đã bị cơ quan nhà nước có thẩm quyền cưỡng chế thực hiện nghĩa vụ tài chính nhưng không chấp hành".

Như vậy, theo Luật Đất đai 2013 và các văn bản hướng dẫn thi hành đã quy định người sử dụng đất không thực hiện nghĩa vụ tài chính sẽ bị cơ quan Nhà nước có thẩm quyền thu hồi đất. Cụ thể, nếu người sử dụng đất không thực hiện hoặc thực hiện không đầy đủ nghĩa vụ nộp tiền sử dụng đất, tiền thuê đất mà đã bị cơ quan nhà nước có thẩm quyền cưỡng chế thực hiện nghĩa vụ tài chính nhưng không chấp hành.

Đến Luật Đất đai sửa đổi 2024, quy định trực tiếp tại Khoản 6 Điều 81 Người sử dụng không thực hiện nghĩa vụ tài chính với Nhà nước là một trong những trường hợp bị thu hồi đất. Do Luật Đất đai sửa đổi 2024 vừa mới được thông qua nên chưa có văn bản hướng dẫn cụ thể nhưng với tinh thần đảm bảo quyền lợi hài hỏa giữa người sử dụng đất và nhà nước, những nhà làm luật sẽ có quy định cụ thể hóa điều khoản này nhằm giảm bớt tình trạng ôm găm đất được giao, gây thiệt hại lớn nguồn lực, ngân sách nhà nước, vừa đảm bảo quyền lợi của người dân. 

×