Ba tháng luyện nghề báo

Tháng 4/1949, Tổng bộ Việt Minh mở một lớp đào tạo viết báo, lớp học mang tên Huỳnh Thúc Kháng. Trên một bãi đất sát bìa rừng, cạnh suối, từ đường mòn xuyên rừng ở Tân Cương (Thái Nguyên) qua xóm Bờ Rạ ra huyện lỵ Đại Từ, lớp học được xây dựng. “Lớp học là một khu trường khang trang mới xây dựng, có hội trường, nhà họp, nhà ở, nhà ăn, sân bóng chuyền… Ban Giám đốc gồm các đồng chí Đỗ Đức Dục, Xuân Thủy, Đồ Phồn, Tú Mỡ, Như Phong” - ông Nguyễn Văn Hải - nguyên cán bộ quản lý Trường dạy làm báo Huỳnh Thúc Kháng viết trong hồi ký.

Đây là trường đào tạo báo chí “chuyên nghiệp” kể từ sau Cách mạng Tháng Tám, lớp học đón 42 học viên. Ban Giám đốc của trường đứng đầu là ông Đỗ Đức Dục - Phó Bí thư Tổng bộ Việt Minh. Nhà báo Xuân Thủy làm Phó Giám đốc. Lớp học báo chí của Trường Huỳnh Thúc Kháng đón 30 giảng viên đến đào tạo, có nhiều nhân vật hàng đầu của Tổng bộ Việt Minh lúc bấy giờ. Như đồng chí Trường Chinh - Tổng Bí thư của Đảng, chủ bút Báo Sự Thật; Đại tướng Võ Nguyên Giáp - Tổng Tư lệnh Quân đội Nhân dân Việt Nam, nguyên biên tập viên Báo Tiếng Dân, Le Travail; đồng chí Hoàng Quốc Việt - Bí thư Tổng bộ Việt Minh, biên tập Báo Cứu Quốc; đồng chí Lê Quang Đạo - Trưởng Ban Tuyên truyền Hội Nghiên cứu chủ nghĩa Mác ở Đông Dương, biên tập Báo Cứu Quốc thời kỳ bí mật; đồng chí Đỗ Đức Dục - Phó Bí thư Tổng bộ Việt Minh, nguyên chủ bút các báo Thanh Nghị, Độc Lập; đồng chí Xuân Thủy - Ủy viên Thường trực Ban Thường vụ Tổng bộ Việt Minh, Chủ nhiệm Báo Cứu Quốc…

Lớp học diễn ra trong ba tháng, khai giảng ngày 4/4/1949, bế giảng ngày 6/7/1949. Cả hai thời điểm này, Bác Hồ đều viết thư gửi lớp học. Ngày lớp học khai giảng, Chủ tịch Hồ Chí Minh gửi thư nhấn mạnh “Nhiệm vụ của tờ báo là tuyên truyền, cổ động, huấn luyện, giáo dục và tổ chức dân chúng để đưa dân chúng đến mục đích chung… Tôn chỉ của tờ báo là đoàn kết nhân dân, thi đua ái quốc”. Người cũng căn dặn “muốn viết bài khá phải gần gụi dân chúng, cứ ngồi trong phòng giấy mà viết thì không thể viết thiết thực...”. Đến ngày bế giảng lớp học, Chủ tịch Hồ Chí Minh gửi thư với “vài lời khuyên”: “Nếu các bạn viết báo mà quần chúng hiểu, quần chúng ham đọc, quần chúng khen hay, thế là các bạn tiến bộ. Trái lại, là các bạn chưa thành công”.

Sau ba tháng ở Trường dạy làm báo Huỳnh Thúc Kháng, 42 học viên đã làm báo bằng trí tuệ, nghiệp vụ, tinh thần Cách mạng. “… từ chủ trương chính trị đến bài vở, tin tức, cách trình bày, anh chị em đều tỏ ra biết làm báo, say với nghề làm báo. Những tờ báo thực tập in ra không khác lắm với nhiều tờ báo đang lưu hành ngoài lớp học” - nhà báo Xuân Thủy viết khi tổng kết lớp học.

Tìm lại mái trường...

Trường dạy làm báo Huỳnh Thúc Kháng do Chủ tịch Hồ Chí Minh sáng lập, đặt tên và chỉ thị cho Tổng bộ Việt Minh tổ chức thực hiện.

Khi còn ở Báo Bắc Thái, ông Minh ba lần được tiếp các học viên Trường dạy làm báo Huỳnh Thúc Kháng về nguồn. “Lần đầu tiên 20 người, những lần sau ít hơn. Những năm kháng chiến, từ Sóc Sơn đến đây là rừng núi bạt ngàn. Các học viên về đây học mấy tháng sống trong rừng núi, chỉ nhớ tên là xóm Bờ Rạ thôi. Nhưng khi đi thăm lại, người dân không biết xóm Bờ Rạ, xã Tân Thái chỉ có 11 xóm, không có tên ấy” -nhà báo Phan Hữu Minh cho hay.

May mắn, ông Minh biết đến học giả Andrew Hardy từ Viện Viễn Đông Bác Cổ Pháp đã viết cuốn sách “Đường tới Bờ Rạ”. Nhiều chuyện dần tỏ tường, xóm Bờ Rạ là có thật, cạnh Sông Công, nay đã ở dưới lòng hồ Núi Cốc, không còn tên xóm. Phần đất đồi núi cao thuộc địa phận Bờ Rạ xưa, dân xóm Gốc Mít nhận khoán trồng rừng, làm rẫy. “Điều đó tương đối với những tìm tòi xác minh của tôi và của nhiều người khác” - nhà báo Phan Hữu Minh cho hay.

Cùng trong khoảng thời gian này, các cán bộ của Bảo tàng Báo chí Việt Nam đi sưu tầm hiện vật của các học viên Trường dạy làm báo Huỳnh Thúc Kháng. T.Ư Hội Nhà báo Việt Nam cũng quyết tâm thực hiện việc lập hồ sơ để ngành chức năng công nhận Trường dạy làm báo Huỳnh Thúc Kháng là di tích quốc gia. Những nỗ lực không ngừng nghỉ của các cán bộ Bảo tàng Báo chí Việt Nam cũng được đền đáp. Năm 2019, Bộ VHTTDL có quyết định công nhận di tích lịch sử địa điểm Trường dạy làm báo Huỳnh Thúc Kháng (1949). Năm 2024, khu di tích địa điểm Trường dạy làm báo Huỳnh Thúc Kháng tại xã Tân Thái, huyện Đại Từ, Thái Nguyên, được khánh thành. “Đây là một địa chỉ đỏ để các nhà báo, nhất là các nhà báo trẻ hướng về nguồn, để tìm hiểu lịch sử báo chí hào hùng, nghe kể chuyện về lớp lớp đàn anh đi trước và đắp xây cho tương lai báo chí nước nhà...” - nhà báo Lê Quốc Minh - Chủ tịch Hội Nhà báo Việt Nam nói.

×