Khung cảnh một lễ hội của các bộ lạc thổ dân Bắc Mỹ năm 2020. (Ảnh: nativeamericanloveforever)

Thổ dân Apache tôn vinh Nữ Thần sinh sản và tái sinh trong nghi lễ dậy thì

Apache là tên gọi chung của một số nhóm bộ lạc thổ dân Bắc Mỹ có quan hệ gần gũi về văn hóa.

Trong lịch sử, các bộ lạc Apache sống trên những vùng núi cao, thung lũng, sa mạc và đồng bằng bao gồm cả những khu vực ngày nay là Đông Arizona, Bắc Mexico, Nam Colorado… được gọi chung là Apacheria.

Tranh của Henry Farny vẽ các thổ dân bộ lạc Apache trên núi năm 1900. (Ảnh: tư liệu/Facebook)

Các bộ lạc Apache thực hành nhiều nghi lễ truyền thống như một phần của "chất keo" gắn kết xã hội, truyền lại di sản và củng cố ý thức cộng đồng.

Trong đó có sức cuốn hút nhất là nghi lễ "chuyển kiếp" (ngụ ý tới sự thay đổi về địa vị xã hội) được gọi là "Na’íí’ees" - Lễ dậy thì đánh dấu giai đoạn bước vào tuổi trưởng thành mà thiếu nữ Apache nào cũng phải trải qua sau kỳ kinh nguyệt đầu tiên.

Các vũ công trong trang phục truyền thống tập trung quanh ngọn lửa tâm linh, chuẩn bị nhảy phụ họa với các thiếu nữ bộ lạc Apache thực hành nghi lễ Dậy thì. (Ảnh: Teela Shandess/susiejhc.wordpress)

Trong 4 ngày 4 đêm diễn ra nghi lễ dậy thì, các thiếu nữ nhảy múa rất nhiều và phải chạy về 4 phía bắt đầu từ hướng Đông (tượng trưng cho 4 giai đoạn trong cuộc đời).

Tuy rất mệt mỏi có khi tới kiệt sức, nhưng bù lại các thiếu nữ được nhận nhiều quà và cũng tặng quà lại cho người khác. Đồng thời họ sẽ được "Người phụ nữ Thay đổi" ban phước lành, bao gồm cả khả năng chữa trị bệnh tật.

Hình ảnh mơ ước về "Người phụ nữ Thay đổi" giống như Nữ hoàng nhảy múa. Tên gọi của Nữ Thần cho thấy khả năng thay đổi theo mùa : đầy sức sống (gắn với khả năng sinh sản) vào mùa Xuân và Hè, tới mùa Thu và Đông trở nên già nua thể hiện tuổi tác nhưng vẫn có hy vọng nhờ phép thuật "tái sinh". (Ảnh: journeyingtothegoddess.wordpress)

Theo truyền thuyết, "Người phụ nữ thay đổi" (còn được gọi là "Người phụ nữ Sơn Trắng") là vị Nữ Thần quyền năng được các bộ lạc Apache tôn thờ vì lòng nhân từ, trí sáng tạo và luôn bảo vệ cho các thần dân.

Cô gái của bộ lạc Apache này vừa được ban phước với nghi thức "xức dầu" bằng phấn hoa ngô nhồi đất sét. (Ảnh: susiejhc.wordpress)

"Người phụ nữ thay đổi" cũng được coi như Nữ Thần của khả năng sinh sản và tái sinh. Nữ Thần này đã đặt ra nghi thức dậy thì cho tất cả thiếu nữ của các bộ lạc Apache, để họ được ban phước và tái sinh (với đức tin khi về già chỉ cần đi về hướng Đông, sẽ gặp "kiếp sau" của mình trẻ trung, quyến rũ...)

Nghi lễ dậy thì tôn vinh các giá trị cơ bản của nền văn hóa thổ dân Apache

Bộ lạc Tây Apache (hiện chủ yếu sống tại các khu bảo tồn thổ dân ở phía Đông vùng trung tâm bang Arizona của nước Mỹ) tổ chức nghi lễ dậy thì với điểm nhấn là nghi thức thể hiện sức mạnh của "Người phụ nữ thay đổi" nhập vào thiếu nữ trong 4 ngày, qua đó trao cho cô món quà là sức khỏe và tuổi thọ.

Một thiếu nữ bộ lạc Apache gần như kiệt sức sau khi nhảy múa rất nhiều trong nghi lễ Dậy thì… (Ảnh: behance.net)

Với bộ lạc Jicarilla Apache, nghi lễ dậy thì diễn ra đơn giản hơn trong một "tipi" (lều hình chop) lớn, cửa hướng về phía Đông.

Trong suốt 4 ngày đêm cô gái cùng chàng trai bạn đời tương lai ngồi đó lắng nghe những bài hát ca ngợi truyền thống bộ lạc, với ý nghĩa nhắc nhở cặp đôi ghi nhớ để noi theo trong cuộc sống chung sau này.

… Sau đó cô gái được "xức dầu" bằng loại phấn hoa màu trắng để hóa thân thành Nữ Thần - "Người phụ nữ Sơn Trắng". (Ảnh: behance.net)

Lễ dậy thì của bộ lạc Chircahua Apache đặc biệt hơn, bao gồm một loạt nghi thức nhằm củng cố các giá trị cơ bản của văn hóa Apache.

Trong thời gian diễn ra nghi lễ, cô gái "được hợp nhất cả về mặt tinh thần và thể chất với "Người phụ nữ sơn trắng" trong nghi thức mặt trời mọc tái hiện lại truyền thuyết về vị Nữ Thần quyền năng này…

Các thiếu nữ được tôn vinh trong nghi lễ chọn những người chăm sóc tương lai cho bộ lạc Mescalero Apache. (Ảnh: Kate Nelson)

×