Phóng viên đã có cuộc phỏng vấn với ông Vương Hồng Thái - Phó Chủ tịch UBND huyện Nam Đàn (Nghệ An) về những kết quả, cách làm và tư duy đột phá mà địa phương đã thực hiện, lấy dân làm trung tâm, lấy văn hóa làm nền tảng cho mục tiêu giảm nghèo bền vững và xây dựng nông thôn mới.

Thưa ông, Nam Đàn được chọn làm hình mẫu nông thôn mới kiểu mẫu, giàu bản sắc. Trong bối cảnh đó, huyện đã triển khai Chương trình Mục tiêu quốc gia giảm nghèo theo hướng nào để thực sự bền vững và phù hợp với điều kiện địa phương?

- Trong những năm qua, công tác giảm nghèo gắn với xây dựng nông thôn mới tại Nam Đàn luôn nhận được sự quan tâm đặc biệt của cả hệ thống chính trị. Chúng tôi triển khai theo hướng “chắc gốc – mạnh rễ – vững thân”, không chỉ là hỗ trợ vật chất, mà còn chú trọng sinh kế, đào tạo, y tế, giáo dục và nâng cao năng lực người dân.

Nhiều mô hình sinh kế đã được xây dựng và hỗ trợ: như cấp con giống (bê cái Lai Sind), đào tạo nghề, phát triển sản xuất nông nghiệp, xây dựng dự án hỗ trợ người khuyết tật không có sinh kế. Từ năm 2021 đến nay, gần 600 hộ nghèo, cận nghèo đã được hỗ trợ trực tiếp sinh kế với tổng ngân sách hơn 10 tỷ đồng. Trong đó, nguyên tắc xuyên suốt là: công khai, dân chủ, phù hợp nhu cầu thực tế, có sự tham gia cam kết của người dân.

Song song với đó là công tác nâng cao chất lượng đời sống: cải thiện dinh dưỡng cho trẻ dưới 16 tuổi, đào tạo nghề cho 13.470 lao động, trong đó có hơn 300 lao động nghèo và cận nghèo. Chúng tôi cũng tổ chức 38 phiên giao dịch việc làm, giải quyết cho gần 22.000 lao động có công ăn việc làm bền vững. Đặc biệt, truyền thông về giảm nghèo đa chiều, nâng cao nhận thức cộng đồng cũng được triển khai sâu rộng tại 100% xã, thị trấn.

Tư tưởng “Lấy dân làm gốc” – một trong những di sản lớn của Chủ tịch Hồ Chí Minh – đang được huyện Nam Đàn cụ thể hóa như thế nào trong các chính sách giảm nghèo, xây dựng nông thôn mới?

- Tư tưởng ấy là kim chỉ nam trong mọi chủ trương của Đảng bộ huyện. Chương trình xây dựng nông thôn mới, chương trình giảm nghèo được thực hiện ở Nam Đàn là vì dân, do dân, chúng tôi không áp đặt mô hình mà xuất phát từ nhu cầu thực tiễn.

Mọi hỗ trợ đều có điều kiện và mang tính khơi gợi nội lực. Người dân được tham gia từ khâu xây dựng, giám sát đến hưởng lợi. Nhiều mô hình có vốn đối ứng – tức là người dân cũng góp phần cùng Nhà nước – để tránh tâm lý ỷ lại. Đồng thời, chúng tôi phát động phong trào “Người nghèo giúp người nghèo”, tôn vinh những tấm gương thoát nghèo bằng ý chí và nghị lực, tạo sự lan tỏa trong cộng đồng.

Nam Đàn có cách làm nào để đưa văn hóa trở thành “nguồn lực mềm” trong công cuộc giảm nghèo và phát triển bền vững?

- Nam Đàn không tách biệt giảm nghèo với văn hóa, mà gắn chặt hai yếu tố này như mạch nguồn chung.

Một mặt, chúng tôi bảo tồn và phát huy giá trị di sản: 44 di tích lịch sử đã được xếp hạng, trong đó có Khu di tích Kim Liên, quê hương Chủ tịch Hồ Chí Minh. Chúng tôi lồng ghép bảo tồn với phát triển du lịch cộng đồng, du lịch sinh thái – tạo sinh kế tại chỗ cho người dân.

Mặt khác, chúng tôi xây dựng đề án “Xây dựng con người Nam Đàn văn minh, nghĩa tình, lịch thiệp” – coi đây là động lực để phát triển kinh tế - xã hội, văn hóa – du lịch. Đến nay, huyện đã hình thành nhiều mô hình du lịch trải nghiệm gắn với sản phẩm OCOP. 81 sản phẩm OCOP đã được công nhận từ 3 sao trở lên, phục vụ cả tiêu dùng lẫn du lịch.

Trong công cuộc giảm nghèo đa chiều, chúng ta cũng đối mặt với tình trạng tái nghèo, hoặc người dân trông chờ, ỷ lại vào chính sách. Huyện Nam Đàn có giải pháp gì để ngăn chặn điều này?

- Chúng tôi nhận thức rõ: nghèo không chỉ là thiếu tiền, mà còn là thiếu động lực. Vì thế, giảm nghèo phải khơi dậy được ý chí.

Một là, mọi hỗ trợ đều có điều kiện: hoặc là vốn đối ứng, hoặc trích lợi nhuận quay vòng. Hai là, đi kèm hỗ trợ luôn là đào tạo nghề, tập huấn kỹ thuật, hướng dẫn sản xuất, khởi sự kinh doanh. Ba là, công tác truyền thông mạnh mẽ, nêu gương người dân tự lực vươn lên, không chờ đợi.

Ngoài ra, công tác rà soát hộ nghèo được tổ chức minh bạch, dân chủ. Những hộ có dấu hiệu trục lợi, không hợp tác sẽ bị đưa khỏi danh sách thụ hưởng. Mục tiêu cuối cùng là giảm nghèo thực chất, không hình thức.

Từ thực tiễn chỉ đạo ở địa phương, ông có chia sẻ gì về vai trò của các giá trị đạo đức truyền thống – như tinh thần tương thân, tương ái – trong giảm nghèo bền vững, nhất là trong giai đoạn kinh tế nông thôn đang chuyển đổi mạnh?

- Tinh thần “lá lành đùm lá rách” là sức mạnh mềm nhưng có sức lan tỏa lớn. Chúng tôi lồng ghép các chương trình giảm nghèo với xây dựng nông thôn mới, nâng cao vai trò cộng đồng. Chính người dân giúp nhau thoát nghèo, chính cộng đồng giám sát và tiếp sức.

Từ cán bộ đến người dân đều xác định: giúp người nghèo không chỉ là trách nhiệm, mà còn là danh dự. Vì thế, ở Nam Đàn có rất nhiều mô hình tự quản, tổ tiết kiệm vay vốn, nhóm sản xuất cộng đồng… hoạt động hiệu quả. Nhờ vậy, tỷ lệ hộ nghèo toàn huyện đến nay chỉ còn 0,56%, thấp nhất nhì tỉnh Nghệ An.

Trân trọng cảm ơn ông!

×