Trong lịch sử nhà Thanh, Khang Hi được đánh giá là vị hoàng đế tài ba lỗi lạc nhất, là người đã thiết lập sự thịnh trị kéo dài 134 năm của nhà Thanh. Ông cũng là Hoàng đế ngồi trên ngai vàng lâu nhất trong lịch sử Trung Quốc (61 năm) và là một trong những nhà cai trị tại vị lâu nhất trong lịch sử thế giới. Nguyên nhân nào khiến thời kỳ Khang Hy được gọi là thịnh thế Vương triều?

Tầm nhìn và chiến lược cho một Trung Quốc "hiện đại"

Khác với triều đình nhà Minh và các đời vua Thanh đầu tiên luôn cảnh giác với người phương Tây, Khang Hi tỏ ra cởi mở tiếp thu những thành tựu văn hóa của họ. Nhà Minh và các vua Thanh trước chỉ lợi dụng các giáo sĩ, cho vào truyền giáo nhằm học cách soạn lịch pháp và chế súng ống, ngoài ra rất dè dặt với lớp người này.

Khang Hi tiếp cận sâu hơn với người phương Tây để tiếp nhận nhiều học thuật từ họ trong các lĩnh vực: toán học, y học, địa lý học, thiên văn học.

Trong triều đình, ông trọng dụng hai người phương Tây. Người thứ nhất là Adam Schall von Bell, quốc tịch Đức, làm giám đốc Đài thiên văn Bắc Kinh, được Khang Hi gọi là Thông Minh Giáo sư. Người thứ hai là Ferdinand Verbiest, người Bỉ, có khả năng luyện kim, đúc súng.

Cả hai đều có những đóng góp lớn lao trong công cuộc bình định Trung Quốc của Khang Hi. Johann Adam Schall von Bell bị nhóm người Dương Quang Tiên vu cáo và bị sát hại. Sau này ông ân hận, giải oan cho giáo sĩ Johann Adam Schall và công khai thừa nhận lịch pháp phương Tây chính xác hơn lịch truyền thống của Trung Quốc.

Năm 1713, ông gửi một số thanh niên Trung Quốc sang Pháp du học. Ông biết chơi violon, thích sử dụng đồng hồ phương Tây. Khang Hi chân thành học hỏi các giáo sĩ phương Tây về các ngành kỷ hà học, thiên văn học.

Ông tổ chức cho các nhà khoa học Trung Hoa và phương Tây cùng hợp tác biên soạn những bộ sách kiến thức hỗn hợp đông – tây về thiên văn học, số học, âm nhạc như Lịch Tượng khảo thành, Số lý tinh uẩn, Luật lữ chính nghĩa… Ông tiếp thu tri thức địa đồ học phương Tây để vẽ địa đồ toàn quốc; ông so sánh y học phương Tây với học thuật Trung Quốc. Ngoài ra ông còn tìm hiểu triết học phương Tây.

Đồ chơi cơ khí "Thuyền trời"

Món đồ chơi thú vị này hiện thuộc về bộ sưu tập của Bảo tàng Nhân học và Dân tộc Kunstkamera ở Liên Bang Nga.

Đây là một chiếc thuyền đồ chơi cơ khí với tạo hình của một chiếc thuyền du ngoạn truyền thống Trung Hoa, với các kích cỡ: dài 36 cm, rộng 11 cm, cao 25 cm.

Tác phẩm này cho thấy tài năng bậc thầy của các thủ công Trung Quốc, và đặc biệt, trên đồ chơi này – một chiếc thuyền máy có các nhạc công, là một mô hình của một chiếc thuyền vui chơi truyền thống, trên đó có người hầu, nhạc công và vũ công và một du khách quý tộc.

Vỏ của con tàu được làm bằng gỗ và được lót bằng ngà voi và thiếc. Các bức tượng của các nhạc sĩ và vũ công cũng được làm bằng ngà voi, và bức tượng của vị thần bảo hộ được làm bằng hổ phách.

Bên trong thân tàu có một cơ cấu giống như một chiếc đồng hồ, được lên dây cót bằng chìa khóa sẽ kích hoạt các hình người chuyển động cũng như các bánh xe nằm phía dưới – nhờ đó con thuyền có thể di chuyển.

Do đã từng bị hư hỏng nghiêm trọng, người ta không thể khôi phục hoàn toàn cơ chế độc đáo này như lúc ban đầu.

Món đồ chơi cơ khí này đã được mua ở Bắc Kinh vào khoảng năm 1719-1720 – trong nhiệm kỳ của đại sứ Nga Lev Vasilievich Izmaylov dưới quyền Pytrot Đại đế.

Vào thời đó, dưới sự trị vì của Hoàng đế Khang Hi, có một xưởng cơ khí tinh xảo của hoàng cung đang hoạt động, nơi các thợ thủ công Trung Quốc, dưới sự hướng dẫn và giám sát của các nhà truyền giáo Dòng Tên châu Âu, lần đầu tiên bắt đầu chế tạo những món đồ chơi cơ khí như vậy.

Sau khi Hoàng đế Khang Hi không còn nữa, xưởng cũng không được duy trì: các vị hoàng đế tiếp theo có vẻ không dành sự quan tâm lớn đến loại kỹ nghệ này như ông.

Số phận của con thuyền đồ chơi này cũng không hề dễ dàng: người ta không biết chắc chắn liệu món đồ chơi này có phải là được tặng cho đại sứ Lev Vasilievich Izmaylov, hay do trợ lý đại sứ quán Nga là Lorenz Lange mua được bằng các mối quan hệ của mình với các nhà truyền giáo châu Âu.

Ngoài ra sau vụ hỏa hoạn năm 1747 ở Bảo tàng Kunstkamera, người ta cho rằng đã không còn bộ sưu tập hiện vật thời Pytrot Đại đế. Nhưng thật kỳ diệu, các hiện vật thời đó đã lần lượt được tìm ra và xuất hiện trở lại.

×