Hồ sơ Pandora: Điểm mặt "ông trùm thép" Trung Quốc và những thương vụ đầy góc khuất phía sau

Hồ sơ Pandora là tập hợp gần 12 triệu hồ sơ rò rỉ từ 14 ngân hàng và công ty dịch vụ tài chính quốc tế mà những khách hàng giàu có trên khắp thế giới thuê để lập các quỹ tín thác hoặc tài sản ở nhiều thiên đường thuế như quần đảo Cayman, Panama, Monaco, Dubai hay Thụy Sĩ.

ACB News cho hay thông tin từ hồ sơ này cho thấy công ty khai thác mỏ Úc Rio Tinto đã tiếp tục các giao dịch với trị giá khoảng 200 triệu USD với công ty thép của tỷ phú Du Shuanghua thông qua một trung gian tại Singapore trong hàng chục năm qua sau bê bối hối lộ CEO Rio Tinto năm 2010. Bên cạnh Rio Tinto, nhiều công ty khai khoáng Úc như BHP Billiton cũng tham gia vào những giao dịch với tỷ phú Trung Quốc Du Shuanghua thông qua nhiều lớp trung gian. Các giao dịch bí mật giữa các công ty khai thác khổng lồ của Úc và thế giới với các công ty hiện thuộc sở hữu của ông Du đặt ra câu hỏi về tính minh bạch trong các giao dịch kinh doanh của Rio Tinto cùng hàng loạt tên tuổi lớn khác trong ngành khai khoáng.

Cụ thể, hồ sơ Pandora chỉ ra ông Du là người hưởng lợi từ công ty Bright Ruby Resources (BRR), thông qua sáu lớp ủy thác khác nhau. Một sơ đồ công ty năm 2017 cho thấy Bright Ruby Resources nằm bên dưới cùng trong một sơ đồ ủy thác được bao bọc bởi nhiều tổ chức, công ty khác, trong đó có bốn công ty có trụ sở tại Quần đảo Virgin thuộc Anh và một công ty khác có trụ sở tại Quần đảo Cayman. 

Từ hồ sơ Pandora, có thể thấy ngay giữa thời điểm bị chính phủ Trung Quốc điều tra về bê bối hối lộ một CEO của Rio Tinto năm 2009, tỷ phú Du Shuanghua đã bắt đầu tạo lập các quỹ ở nước ngoài. Qua đó, ông này thành công bảo toàn số tài sản khổng lồ tại các thiên đường thuế và khu vực pháp lý quốc tế bao gồm Singapore. 

Tỷ phú Du Shuanghua - ông trùm thép Trung Quốc là ai?

Theo ACB News, ở thành phố cảng Nhật Chiếu (Trung Quốc), Du Shuanghua là một cái tên quen thuộc.

Ông trùm thép Trung Quốc kín tiếng là người thành lập nhà sản xuất thép tư nhân lớn nhất Trung Quốc Rizhao Steel Holding. Có thời điểm, ông Du từng xếp ở vị trí thứ hai trong danh sách người giàu Hurun tại Trung Quốc với tài sản ròng 7,4 tỷ USD (35 tỷ nhân dân tệ). Theo Forbes, tính đến thời điểm hiện tại, giá trị tài sản ròng của tỷ phú Du Shuanghua ước tính 1,3 tỷ USD.

Công việc kinh doanh phất lên như diều gặp gió đã mang đến cho ông Du Shuanghua nhiều mối quan hệ với các quan chức Trung Quốc. Ông Du từng được bổ nhiệm làm đại biểu Quốc hội nhân dân thành phố Hành Thủy và sau đó là tỉnh Hà Bắc từ năm 2003 đến năm 2008, ngay trước khi bê bối hối lộ một CEO Rio Tinto nổ ra. 

Quay trở lại đầu những năm 2000, các công ty khai khoáng Úc như Rio Tinto hay BHP gần như kiểm soát thị trường thép ở Trung Quốc. Vào thời điểm đó, Rizhao Steel của ông Du không có giấy phép nhập khẩu nhưng vẫn tìm cách nhập khẩu quặng sắt từ Rio Tinto với mức giá cạnh tranh. Kết quả điều tra sau này cho thấy việc Rizhao Steel tiếp cận được với quặng sắt của Rio Tinto có liên quan lớn đến hành vi hối lộ. Năm 2010, bốn nhà lãnh đạo của Rio Tinto Trung Quốc bị buộc tội nhận hàng triệu USD từ các công ty thép Trung Quốc.

Trong một phiên tòa kín ở Trung Quốc, Du Shuanghua đã làm chứng với tư cách nhân chứng và thừa nhận đã hối lộ 9 triệu USD cho một trong những CEO của Rio Tinto, Wang Yong, dù ông Wang Yong phủ nhận điều này. Kết thúc vụ việc, các thành viên bị cáo buộc nhận hối lộ đã chịu án tù từ 7-14 năm, riêng ông Du Shuanghua không chịu bất kỳ hình thức truy tố hay án phạt nào cho hành vi hối lộ.

Hoạt động kinh doanh nhiều góc khuất của tỷ phú Du Shuanghua

Sau vụ án hối lộ này, Singapore càng trở nên hấp dẫn hơn với tư cách một trung tâm thương mại toàn cầu, ngay cả với giao dịch quặng sắt. Thêm vào đó, việc thành lập công ty thương mại ở Singapore cũng giúp thu về nhiều lợi ích về thuế. Tuy nhiên, hành vi bất thường ở đây là tỷ phú Du Shuanghua đã lập nên một vỏ bọc ủy thác nhiều tầng lớp với cấu trúc phức tạp để che giấu các giao dịch với các công ty khai thác mỏ của Úc như Rio Tinto.

Các tài liệu từ vụ rò rỉ hồ sơ Pandora cho thấy cách tỷ phú Du Shuanghua tiếp tục giao dịch với các công ty như Rio Tinto thông qua Bright Ruby Resources (BRR).

BRR có trụ sở tại Singapore được thành lập vào tháng 12/2009, vài tháng sau khi ông Du thành lập quỹ tín thác đầu tiên ở nước ngoài - Dragon Nobel - tại Quần đảo Virgin thuộc Anh và chỉ định Credit Suisse Trust làm bên ủy thác. Dragon Nobel là một trong số các quỹ tín thác nước ngoài được tỷ phú Du thành lập để nắm giữ tài sản cũng như các công ty vận tải biển và thép mà ông này sở hữu.

Các tài liệu hợp đồng và thanh toán trong hồ sơ Pandora cho thấy một công ty con của Rio Tinto tại Singapore đã ký thỏa thuận với BRR vào đầu năm 2013 và giao dịch quặng sắt trị giá 13,5 triệu USD đến các cảng Trung Quốc vào năm 2016. Các cảng đến bao gồm Nhật Chiếu, Lam Sơn và Thanh Đảo, đều là nơi đặt trụ sở các công ty thép của tỷ phú Du Shuanghua.

Các tài liệu này cũng tiết lộ một công ty con của Rio Tinto ở Úc - Robe River Ore Sales Pty Ltd, là đơn vị đang giao dịch nhiều nhất với BRR của tỷ phú Du Shuanghua.

Vào tháng 8/2014, khoản thanh toán 17,5 triệu USD đã được chuyển đến Robe River thông qua tài khoản ngân hàng ANZ, với người bị ký phát (tức bên có trách nhiệm thanh toán) là Rizhao Steel Holding của ông Du Shuanghua.Các chứng từ thanh toán khác cũng xác nhận Rio Tinto và BRR đã liên tục tiếp tục giao dịch từ năm 2014 đến ít nhất năm 2018 với tổng giá trị giao dịch hơn 200 triệu USD. 

Ngoài Rio Tinto, hai công ty khai khoáng khác có trụ sở tại Úc bao gồm BHP Billiton và Arrium cũng được cho là có giao dịch với BRR bất chấp bê bối hối lộ của tỷ phú Du Shuanghua. 

Hồ sơ Pandora tiết lộ một hợp đồng mua bán giữa BRR với BHP Billiton Marketing AG, chi nhánh tại Singapore của BHP, đã được ký kết vào cuối năm 2014 với trị giá giao dịch quặng sắt khoảng 37 triệu USD trong những năm sau đó. BHP Billiton Mitsui Coal Pty Ltd cũng nhận được hơn 30 triệu USD để bán hàng loạt sản phẩm như than từ Queensland, Úc đến các cảng của Trung Quốc, nổi bật là cảng Nhật Chiếu.

Công ty khai thác Arrium - hiện thuộc sở hữu của ông trùm thép Sanjeev Gupta - cũng được cho là đã giao dịch bán quặng sắt cho các công ty của tỷ phú Du Shuanghua thông qua công ty OneSteel Manufacturing Pty Ltd. Theo hồ sơ Pandora, một hợp đồng mua bán bí mật đã được ký vào tháng 5/2015 giữa BRR và OneSteel Manufacturing Pty Ltd.

Tờ ABCNews đã liên hệ với tỷ phú Du Shuanghua, BRR và Rizhao Steel Holdings, nhưng các bên này đều từ chối bình luận về vụ rò rỉ hồ sơ Pandora.

×