"Hiện tượng" Bắc Bling

Xô đổ hàng loạt kỷ lục nhờ "khoe khéo" bản sắc văn hóa

Ra mắt vào ngày 1/3, sau 3 ngày phát hành, MV "Bắc Bling" của ca sĩ Hòa Minzy đã nhanh chóng trở thành hiện tượng. Sản phẩm đã lọt Top 5 MV được xem nhiều nhất thế giới trong vòng 24h qua; Top 1 Trending Youtube tại Việt Nam với 9 triệu lượt xem (tính đến thời điểm hiện tại), xếp thứ hạng cao tại nhiều quốc gia và vùng lãnh thổ như Nhật Bản, Hàn Quốc, Đài Loan, Singapore, Australia… 

Không chỉ chiếm lĩnh bảng xếp hạng YouTube, MV còn giữ vị trí số 1 trên ZingChart Realtime, BXH nhạc mới ZingMP3, và lọt vào Top 6 iTunes... Trong khi đó, các fan của Hòa Minzy vẫn đang ngày đêm "cày view" cho ca khúc nhanh lên top, điều trước đó chỉ thấy mỗi khi "ông vua" V - Pop Sơn Tùng MTP ra ca khúc mới.

Đã lâu lắm rồi, một ca khúc thuần Việt như Bắc Bling mới tạo được hiệu ứng thực sự trên mạng xã hội, xô đổ hàng loạt kỷ lục - thể hiện ở việc được giới chuyên môn và cộng đồng hưởng ứng nồng nhiệt, thay vì đơn thuần là những "cơn sốt" nhất thời do cộng đồng fan tạo ra, hoặc một bản hit chỉ mang tính giải trí.

Trong MV Bắc Bling, Hòa Minzy giới thiệu nhiều địa danh, di tích lịch sử - văn hóa tiêu biểu của Bắc Ninh như Chùa Dâu, đền Đô, làng tranh dân gian Đông Hồ, làng gốm Phù Lãng, các nét đẹp dân gian như hát quan họ, liền chị trong trang phục khăn mỏ quạ áo tứ thân, chiếu vật đầu xuân, trầu têm cánh phượng...

Cô cũng tỏ ra vô cùng khôn ngoan khi mời "vua hài đất Bắc" Xuân Hinh và Tuấn Cry - những người đồng hương "nhập cuộc" – tạo nên sự kết nối thế hệ ăn ý, hài hòa. Với sự đồng hành của Sở Văn hóa, Thể Thao và Du lịch Bắc Ninh, chính quyền địa phương và đặc biệt là 300 người dân phố Lạc Xá, phường Quế Tân, Quế Võ nơi cô sinh ra, sản phẩm của nữ ca sĩ hội tụ tất cả những điều kiện cần để "đóng mác" một dự án quảng bá văn hóa du lịch hoành tráng và hiệu quả.

Đương nhiên thành tựu của Hòa Minzy không tự nhiên mà có, nhưng có thể khẳng định cô hưởng lợi từ loạt sản phẩm mang yếu tố văn hóa dân tộc đã thành công những năm qua. Đó là khi Hoàng Thùy Linh gây tiếng vang với Bánh trôi nước (2016), Gieo quẻ, See tình (2022)…, Phương Mỹ Chi tạo dấu ấn lớn ở Vũ trụ cò bay - album gồm 10 ca khúc mang phong cách folktronica. 

Năm 2024, tiết mục Trống cơm do NSND Tự Long, Cường Seven, SOOBIN biểu diễn tại chương trình Anh trai vượt ngàn chông gai leo lên Top 1 trending, góp phần tạo nguồn cảm hứng yêu nước, tự hào về những nét đẹp truyền thống khiến cho đích thân Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính phải ngỏ lời khen ngợi trong khuôn khổ Hội nghị Thủ tướng đối thoại với nông dân 2024 rằng, "Vẫn là bài hát Trống Cơm, Đào liễu ấy, vẫn là chèo, là tuồng, nhưng nếu đổi mới sáng tạo, có đầu tư, ứng dụng khoa học công nghệ để thổi hồn vào từng làn điệu thì sẽ khác, sẽ trở thành công nghiệp văn hóa, công nghiệp giải trí".

Nhiều năm trước, các chuyên gia đặt ra những lo ngại về sự mai một của văn hóa truyền thống, trong đó đặc biệt là các loại hình nghệ thuật dân gian, chữ viết, tiếng nói… Giờ đây, các nghệ sĩ thế hệ 9X dường như đang giải quyết vấn đề hóc búa này, thông qua phương thức biểu đạt riêng của họ.

Thành công của Bắc Bling cho thấy điều gì?

Trước hết, sáng tạo chính là yếu tố quan trọng nhất giúp làm "sống lại" văn hóa truyền thống. Không thể mong mỏi thế hệ gen Y, gen Z nghe và yêu thích tất cả những gì mà thế hệ cha ông ta để lại, khi nhịp sống đã hoàn toàn thay đổi. 

Sự khác biệt về mặt tâm lý, tư duy, những phát triển về nhạc cụ, công nghệ khiến họ có nhu cầu tiếp cận những thứ mới mẻ hơn, nhưng không vì thế mà quên đi nguồn cội. Thực tế cho thấy nghệ sĩ trẻ vẫn tìm hiểu sâu, tìm hiểu kỹ - họ khát khao mang vẻ đẹp văn hóa truyền thống lan tỏa tới công chúng trong nước và quốc tế hơn ai hết.

Năm 2016, một kế hoạch tổng thể đã được chính phủ Hàn Quốc (quốc gia tiên phong trong công nghiệp văn hóa) đưa ra nhằm phát triển văn hóa dân gian một cách sáng tạo, có sự kết hợp với khoa học công nghệ. 

Tại một cuộc tọa đàm, ông Song Honggyu, Ban Văn hóa - Văn phòng UNESCO tại Hà Nội khẳng định: "Những người trẻ ở Hàn Quốc đã phát hiện ra văn hóa truyền thống có thể trở thành nguồn dữ liệu quan trọng trong sự phát triển. Quá trình công nghiệp hóa và sử dụng văn hóa dân gian Hàn Quốc đã tạo nên một chuỗi giá trị, trong đó văn hóa dân gian được tưởng thưởng trong ngành công nghiệp văn hóa".

Theo đó, những sân khấu lộng lẫy tái hiện huyền tích của dân gian, có sự kết hợp của nhạc cụ truyền thống và hiện đại ra đời. Các ngôi nhà Hanok được thiết kế thành không gian hiện đại, khách sạn sang trọng. Những bức ảnh, video ca nhạc, phim truyền hình lấy bối cảnh các cung điện được hồi sinh khi được đăng tải đã thu hút nhiều khách trong nước và ngoài nước tới thăm quan… Điều này góp phần giúp xứ sở kim chi nhanh chóng trở thành cường quốc về văn hóa và du lịch.

Theo chia sẻ của chính nữ ca sĩ, tên MV "Bắc Bling" mang một ý nghĩa đặc biệt, thể hiện mong muốn đưa hình ảnh Bắc Ninh tươi đẹp, lấp lánh và tỏa sáng vào âm nhạc. Từ "Bling" (lấp lánh) mang hàm ý tích cực, hiện đại. Đáng chú ý, tên gọi này đã được lãnh đạo tỉnh Bắc Ninh chấp thuận sử dụng.

Một số tranh luận về tên gọi "Bắc Ninh" và "Bắc Bling" những ngày qua, ngay sau khi Hòa Minzy giới thiệu sản phẩm - cũng cho thấy: Nên chăng, đã đến lúc chúng ta cần có cái nhìn cởi mở hơn trong việc bảo tồn và phát triển ngôn ngữ? Tại đó, những cách nói mới, từng bị cho là "lai căng", "sính ngoại" như "See tình"; "Bắc Bling"… được đặt riêng, không nên bị chỉ trích một cách gay gắt, dù đương nhiên không thể coi như một thứ ngôn ngữ chính thức, xuất hiện trong văn bản chính thống.

Theo một số nguồn tin, chi phí cho MV "Bắc Bling" của Hòa Minzy vào khoảng 3 tỷ đồng. Đây là con số rất lớn với một sản phẩm âm nhạc, nhưng lại có phần nhỏ nhoi so với nhiều sự kiện và dự án quảng bá văn hóa mà không ít địa phương tiến hành các năm qua. Sự "dập khuôn", "thiếu sáng tạo", "một màu" đã khiến không ít chương trình này nhanh chóng đi vào quên lãng, thậm chí ngay cả người dân bản địa cũng thờ ơ, không đón nhận.

Thực trạng này từng khiến TS Trần Hữu Sơn, Viện trưởng Viện Nghiên cứu Văn hóa dân gian ứng dụng buồn bã, trăn trở khi trò chuyện với tôi. Ông cho rằng: "Những sự kiện nhân danh văn hóa đang được tổ chức khắp nơi. Chúng không hề có bản sắc, dấu ấn, đơn giản chỉ là những đêm văn nghệ được truyền hình trực tiếp, tiêu tốn tới hàng ngàn tỷ đồng. Rất lãng phí và kém hiệu quả".

Từ thành công của MV "Bắc Bling" trong việc lan tỏa bản sắc, truyền thống quê hương Kinh bắc, từ sự hợp tác hiệu quả giữa cá nhân nghệ sĩ (Hòa Minzy) với cơ quan quản lý Nhà nước (Sở Văn hóa, Thể Thao và Du lịch Bắc Ninh), có thể thấy đã tới lúc chúng ta cần nhìn nhận trực diện hiệu quả của những dự án bảo tồn văn hóa, từ đó nên lan tỏa, phát huy những không gian văn hóa giàu sáng tạo, cởi mở và có tính kết nối cao giữa truyền thống và hiện tại. Chỉ khi đó, những nét đẹp của văn hóa truyền thống và  bản sắc của dân tộc mới được bảo tồn, lưu giữ và phát triển một cách bền vững, tự nhiên.

×