Tại cáo trạng mới ban hành, VKSND tối cao truy tố 27 bị can trong vụ án Công ty Thái Dương về các hành vi khai thác trái phép đất hiếm, buôn lậu, vi phạm kế toán, vi phạm quy định về quản lý tài sản Nhà nước, gây ô nhiễm môi trường và tiêu thụ tài sản do người khác phạm tội mà có.

Trong đó, bị can Đoàn Văn Huấn chịu cáo buộc với vai trò lãnh đạo Công ty Thái Dương đã tổ chức, chỉ đạo khai thác trái phép quặng đất hiếm và quặng sắt tại mỏ Yên Phú (Yên Bái) trong thời gian từ 2019 – 2023. Số khoáng sản bị khai thác trái phép có tổng giá trị hơn 864 tỷ đồng và trong đó, bị can Huấn cùng đồng phạm đã tiêu thụ được số quặng trị giá hơn 763 tỷ đồng.

Một phần khoáng sản bị khai thác trái phép được Đoàn Văn Huấn bán cho 2 người Trung Quốc là Lưu Vũ (SN 1973) và Lưu Đức Hoa.

Khu vực khai thác đất hiếm của Công ty Thái Dương tại Yên Bái.

Cáo trạng thể hiện, từ tháng 10 đến tháng 11/2021, Lưu Đức Hoa mua 2.160 tấn quặng đất hiếm hàm lượng 14-17% của Đoàn Văn Huấn tại Mỏ Yên Phú. Anh ta thuê Nguyễn Thanh Đoàn, Tổng giám đốc Công ty Thương binh Trường Sơn để thực hiện xây dựng nhà xưởng, tập kết nguyên liệu, chế biến, pha trộn đất hiếm tại Hải Phòng.

Để đối phó với việc kiểm tra của các cơ quan chức năng khi vận chuyển số tinh quặng đất hiếm từ mỏ Yên Phú về Hải Phòng, theo yêu cầu của Hoa, Đoàn Văn Huấn và Nguyễn Thanh Đoàn ký hợp đồng với nội dung Công ty Trường Sơn nhận gia công làm giàu tinh quặng đất hiếm cho Công ty Thái Dương.

Lưu Đức Hoa còn thuê công nhân, chuyên gia người Trung Quốc sang Hải Phòng thực hiện chế biến, pha trộn đất hiếm. Lý do, nguồn gốc quặng đất hiếm mua của Đoàn Văn Huấn không có hóa đơn, giấy tờ hợp pháp và chưa đủ hàm lượng TREO lớn hơn 95% để xuất khẩu theo quy định.

Đồng thời, Lưu Đức Hoa thuê Khâu Vỹ Bưng, Giám đốc Công ty GUANGZHOU (trụ sở tại Trung Quốc) làm thủ tục xuất khẩu hàng hóa, khai báo là "Hỗn hợp chất Oxalate" (thực chất là đất hiểm) từ Việt Nam sang Trung Quốc.

Bằng các thủ đoạn trên, nhóm của Lưu Đức Hoa đã buôn lậu số quặng đất hiếm trị giá hơn 7,8 tỷ đồng từ Việt Nam sang Trung Quốc. Các đồng phạm của anh ta bị bắt, khởi tố về tội "Buôn lậu" nhưng Lưu Đức Hoa đã xuất cảnh khỏi Việt Nam nên cơ quan điều tra tách hồ sơ, xử lý sau.

Với Lưu Vũ, hiện bị tạm giam tại trại T16 Bộ Công an và viện kiểm sát cáo buộc người này phạm tội "Tiêu thụ tài sản do người khác phạm tội mà có".

Cáo trạng thể hiện, Lưu Vũ sang Việt Nam năm 2018 nhằm tìm mua quặng đất hiếm chuyển về Trung Quốc bán cho các cơ sở chế biến. Vũ đã gặp Đoàn Văn Huấn, Chủ tịch Công ty Thái Dương và được đưa lên mỏ Yên Phú.

Tại đây, bị can Huấn nhờ Lưu Vũ hỗ trợ về kỹ thuật tuyển luyện quặng vị thời điểm này, Công ty Thái Dương chưa xây dựng được nhà máy thủy luyện để nâng cao hàm lượng tổng oxit đất hiếm đến mức được bán ra thị trường.

Vũ đã mời chuyên gia từ Trung Quốc sang Việt Nam gặp Huấn, cùng đến mỏ Yên Phú lấy mẫu quặng nguyên khai mang về Trung Quốc đế nâng hàm lượng trong quá trình chế biến nhưng không thành công.

Cuối năm 2019, Huấn đưa cho Vũ giấy phép khai khoáng để anh ta phiên dịch, đọc. Hai bên sau đó thỏa thuận hợp tác đầu tư xây dựng nhà máy thủy luyện tại mỏ Yên Phú nhằm để Vũ được quyền ưu tiên mua sản phẩm quặng đất hiếm sau khi nâng hàm lượng.

Tuy nhiên, việc xây dựng nhà máy, lắp đặt thiết bị máy móc bị kéo dài, đến tháng 3/2023 mới cơ bản hoàn thiện.

Trước đó, từ 2020 đến 2021, Lưu Vũ bốn lần thỏa thuận với Đoàn Văn Huấn để giao dịch mua tổng số 1.953 tấn đất hiếm với số tiền hơn 70 tỷ đồng. Vũ đã thanh toán hơn 59 tỷ và còn nợ 11 tỷ đồng.

Quá trình mua bán, Huấn có nói rõ cho Vũ biết số đất hiếm bán cho Lưu Vũ chưa đủ điều kiện để khai thác nên không thể xuất hóa đơn và được Lưu Vũ đồng ý.

Lưu Vũ cho hay, số quặng đất hiếm nói trên là mua hộ đối tượng Quách Hải Ba (người Trung Quốc) nhưng không có tài liệu, dữ liệu thể hiện nội dung này. Cơ quan tố tụng xác định bị can Huấn khai thác trái phép đất hiếm còn Vũ biết nhưng vẫn mua nên phạm tội "Tiêu thụ tài sản do người khác phạm tội mà có".

×