Ngay sau khi thông tin phía Mỹ hoãn áp thuế 90 ngày đối với Việt Nam và nhiều quốc gia khác, trao đổi với PV Dân Việt, GS Hà Tôn Vinh, nguyên Giám đốc Chương trình Đào tạo Đại học CaliFornia Miramar University (Hoa Kỳ) bày tỏ niềm tin hai nền kinh tế sẽ tìm đến tiếng nói chung, hợp tác phát triển.

90 ngày hoãn áp thuế: Hoãn áp thuế để đàm phán, mặc cả

Thưa GS Hà Tôn Vinh, rạng sáng nay 10/4 (giờ Việt Nam), Tổng thống Donald Trump tuyên bố hoãn áp thuế đối ứng trong 90 ngày đối với hơn 75 quốc gia không đánh thuế trả đũa Mỹ. Thông tin này mở ra cơ hội cho đàm phán của các nền kinh tế với Mỹ, GS có nhận định gì về thông điệp này?

- Theo tôi, đây chỉ là bước tạm hoãn áp thuế để Tổng thống Donald Trump cùng các phụ tá có thêm thời gian thảo luận, xác định hướng đi tiếp theo. Chúng ta đều thấy rằng hiện nay nhiều bang tại Mỹ đang nổ ra các cuộc biểu tình phản đối chính sách thuế quan của ông Trump, trong khi hàng chục quốc gia cũng đang bày tỏ mong muốn đơn phương đàm phán với Mỹ.

Có thể nói, chính sách của ông Trump về đối ngoại, ở một góc độ nào đó, đã đạt được thành công khi buộc các nước phải bộc lộ rõ lập trường và thái độ. Tuy nhiên, việc tạm hoãn thuế quan lần này không phải vô thời hạn, mà đơn thuần là bước đi chiến lược để chuẩn bị cho những “nước cờ” tiếp theo.

Với Trung Quốc, Mỹ hiện nay coi nước này là đối thủ cạnh tranh vị trí hàng đầu của mình chứ không còn là đối tác. Trung Quốc muốn thách thức địa vị của Mỹ nên Mỹ sẽ không để yên và thách thức chờ đón còn phía trước.

Theo tôi, việc áp hay không áp thuế sẽ phụ thuộc vào việc các bên giải quyết cán cân thương mại với Mỹ, thoả thuận có lợi cho Mỹ, hàng của Mỹ đưa vào nhiều nước hơn. Vì vậy, các nước cần xây dựng kịch bản và phương án đàm phán kỹ lưỡng, xuất phát từ việc hiểu rõ tâm lý và mục tiêu của Mỹ. Hiểu họ đến đâu, thành công trong đàm phán sẽ đến đó.

Đặt vấn đàm phán sâu rộng với phía Hoa Kỳ, sáng nay 10/4 (giờ Việt Nam), Đặc phái viên của Tổng Bí thư, Phó Thủ tướng Hồ Đức Phớc đã hội đàm với Đại diện Thương mại Hoa Kỳ Jamieson Greer, hai bên nhất trí đi đến đàm phán một thoả thuận thương mại đối ứng ngay. Nhiều nhà quan sát đánh giá cao động thái này và kỳ vọng sẽ có thoả thuận có lợi cho hai nền kinh tế, ông đánh giá sao?

- Quan hệ giữa Việt Nam và Hoa Kỳ là mối quan hệ đối tác hợp tác lớn, mang tính chiến lược, trong đó hai bên đều cần đến nhau tại khu vực châu Á – Thái Bình Dương cũng như trên Biển Đông. Chính vì vậy, cả hai nước đều không mong muốn xảy ra những tác động tiêu cực hay bất lợi cho nhau, mà luôn tìm cách dung hòa để đi đến thống nhất chung.

Việc ký kết một Hiệp định thương mại tự do (FTA), nếu được thúc đẩy, chắc chắn sẽ cần thời gian để hai bên đàm phán, trao đổi cụ thể về các vấn đề then chốt. Theo tôi, đây là một tín hiệu tích cực.

Việt Nam đề nghị Hoa Kỳ gia hạn 45 ngày, nhưng Tổng thống Donald Trump đã quyết định thời gian hoãn áp thuế lên tới 90 ngày đối với các quốc gia không có hành động đáp trả thuế quan với Mỹ. Theo tôi, đây là khoảng thời gian đủ để Việt Nam chuẩn bị kỹ lưỡng cho các nội dung đàm phán với phía Mỹ liên quan đến chính sách thuế – từ danh mục hàng hóa có thể nhập khẩu, đến việc lựa chọn sản phẩm cụ thể,...

Nền kinh tế Việt Nam và Hoa Kỳ có những tác động tương hỗ. Về sản phẩm hàng hoá, Việt Nam là đối tác xuất khẩu nhiều mặt hàng tiêu dùng bổ sung cho thị trường Mỹ như thuỷ sản, gỗ, dệt may, điện tử, nông sản… Trong khi Mỹ là đối tác, thị trường khoa học công nghệ, kỹ năng quản trị hàng đầu thế giới, rất phù hợp để Việt Nam kết nối, hợp tác trong giai đoạn chuyển mình, tái cấu trúc đất nước thời gian tới. Ông có đề xuất gì cho Việt Nam?

- Vấn đề của Mỹ là khi áp thuế với các nước là để giải quyết vấn đề thâm hụt thương mại, xu hướng đang bào mòn lợi thế của Mỹ và hàng hoá Mỹ là các công nghệ cao, thiết bị máy móc đang khó bán do cạnh tranh về giá. Cho nên, dễ hiểu cho phản ứng của Mỹ, của Tổng thống Trump khi ông ta đặt vấn đề đưa nước Mỹ trở lại, nước Mỹ trên hết.

Với Việt Nam, thâm hụt thương mại của Mỹ với Việt Nam đứng thứ 3 hoặc thứ 4 trong các đối tác. Chính vì vậy, muốn giải quyết được các vấn đề, điều kiện tiên quyết là Việt Nam vẫn phải giảm thâm hụt thương mại, tăng mua hàng của Mỹ bằng nhiều kênh.

Ở góc độ người tiêu dùng Việt Nam, hàng hóa từ Mỹ hiện nay có giá cả đắt đỏ, nên phần lớn người tiêu dùng vẫn ưu tiên lựa chọn các sản phẩm giá rẻ hơn, chủ yếu từ Trung Quốc. Chỉ một bộ phận nhỏ có xu hướng cân nhắc mua hàng Mỹ.

Tuy nhiên, nếu Việt Nam và Hoa Kỳ ký kết một thỏa thuận thương mại song phương và cam kết xóa bỏ thuế nhập khẩu đối với các mặt hàng tiêu dùng nhập khẩu từ Mỹ, xu hướng tiêu dùng tại Việt Nam có thể sẽ định hướng lại.

Đối với các doanh nghiệp và tập đoàn trong nước, chi phí đầu vào luôn là yếu tố then chốt trong bài toán cạnh tranh. Hàng hoá là máy móc, công nghệ của Mỹ vốn đắt đỏ, doanh nghiệp Việt có dám mua hay không?.

Nếu chúng ta bỏ thuế nhập máy móc, kỹ thuật của Mỹ, hàng hóa Mỹ sẽ có giá thành giảm, từ đó doanh nghiệp có thêm cơ sở để cân nhắc chuyển sang sử dụng hàng Mỹ. Tuy nhiên, cũng cần yếu tố tài chính, lãi suất của ngân hàng, của Chính phủ để doanh nghiệp mua hàng Mỹ.

Đối với Chính phủ thì sao?.

Rõ ràng Việt Nam đang trong quá trình hiện đại hoá, các công nghệ, máy móc hiện đại rất cần cho đất nước. Chúng ta đang bước vào thời đoạn xây dựng các công trình lớn, do đó chi tiêu của Chính phủ cho các dự án cũng là điều mà Việt Nam cân nhắc sử dụng thiết bị, công nghệ của Mỹ hay của quốc gia nào. Nếu việc liên Chính phủ hai nước thiết lập các vấn đề mua hàng Mỹ trong chi tiêu công, chi tiêu Chính phủ, đây cũng là dư địa cho thương mại hai nước.

Việt Nam cần mua gì của Mỹ để hạn chế thâm hụt, cởi mở thương mại với Mỹ?

Ông có nghĩ là Việt Nam sẽ lách qua cửa hẹp để linh hoạt trong chính sách phát triển bởi lúc này, việc giữ được thị trường thương mại và tranh thủ hợp tác với Mỹ sẽ có lợi cho Việt Nam?

- Đa phương hoá cần được hiểu theo khía cạnh thế nào?.

Chúng ta có được thị trường thì cần phải giữ vững được thị trường, có những sản phẩm thay thế và chiếm lợi thế cạnh tranh. Đa phương hoá không phải là việc chúng ta bán ra nhiều thị trường, bởi không phải tất cả các thị trường đều có sức mua như Mỹ, lợi tức như Mỹ. Nếu đa dạng hoá được, các doanh nghiệp đã chủ động từ nhiều năm.

Vấn đề đa dạng hoá thị trường xuất khẩu là vấn để mở rộng khai thác các thị trường mới, dư địa mới và luôn luôn phải song hành với vấn đề giữ vững và khai thác tốt các thị trường truyền thống. Làm thương mại khi xâm nhập thành công một thị trường, để lại dấu ấn trong người tiêu dùng, bắt tay, hợp tác với một đối tác là rất khó khăn, rất quan trọng nên phải giữ cho chặt.

TSMC của Đài Loan ngày đầu cũng chỉ là hãng lắp ráp chip giá rẻ. Singapore, Hàn Quốc ngày xưa cũng là nền kinh tế nhỏ bé, họ cũng linh hoạt và biết mình, biết người để có thời cơ phát triển.

Việt Nam cũng nên đặt thẳng vấn đề kết nối mua hàng công nghệ, kỹ thuật lớn, thậm chí với niềm tin chiến lược “Đối tác chiến lược toàn diện” chúng ta có thể đề cập đến việc mua các thiết bị nguồn, nghiên cứu mới, vật liệu mới từ Mỹ nhằm phục vụ cho mục tiêu hiện đại hoá đất nước.

Ở khía cạnh an ninh, Việt Nam có thể đề cập việc mua các vũ khí, điện hạt nhân, hợp tác mua máy bay dân và dịch vụ hàng không, viễn thông. Tôi cho rằng, đây là dư địa lớn trong hợp tác hai quốc gia, dù cho thách thức phía trước cũng rất lớn bởi mua vũ khí của Mỹ cũng sẽ gặp phải thách thức chính trị, đối ngoại của Việt Nam với Trung Quốc.

Hiện, có một số thông tin về việc Mỹ lấy lý do Việt Nam trở thành nơi mà hàng Trung Quốc "né" thuế khi vào Mỹ để áp mức thuế 46%. Đây là vấn đề khá nan giải và không dễ để chúng ta giải quyết được vấn đề mà Mỹ đặt ra trước khi mong mỏi có những tín hiệu tích cực phía trước?

- Như tôi đề cập ở trên, Mỹ coi Trung Quốc là đối thủ cạnh tranh trực tiếp cả về thương mại lẫn địa chính trị – điều này đã trở nên rõ ràng và được thừa nhận rộng rãi. Chính quyền của Tổng thống Trump cũng làm mọi cách để gia tăng vị thế trong chiến lược cạnh tranh với Trung Quốc, trong đó có mục tiêu thúc đẩy xuất khẩu công nghệ và hàng hóa Mỹ ra thị trường toàn cầu, đảm bảo đầu ra cho sản phẩm Mỹ và tránh tình trạng tồn kho, ế ẩm.

Rõ ràng, thời hạn 90 ngày cho các nước, cho Việt Nam là rất gấp gáp, rất khó khăn và phải giải quyết nhiều chuyện, nhiều vấn đề đặt ra. Chúng ta cần có những kịch bản, những cam kết thực chất để lòng tin được củng cố.

Phía ông Trump và các cộng sự của ông ấy cũng tận dụng thời gian 90 ngày để ổn định lại vấn đề, đánh giá phản ứng thị trường và quan sát các đối tác của mình có những hành động, cam kết thật cụ thể. Sau 90 ngày, câu chuyện sẽ trở nên tươi sáng hơn hay sẽ thách thức đều phụ thuộc vào đàm phán và cam kết song phương.

Bên cạnh đó, tôi luôn muốn nhấn mạnh là Mỹ sẽ làm mạnh các vấn đề thuế quan và phi thuế quan đối với các nước để giúp cho hàng Mỹ đi đến nhiều quốc gia hơn và tạo lợi thế cạnh tranh.

Người tiêu dùng Việt Nam, tôi nghĩ cũng rất chào đón sản phẩm Mỹ, tiêu chuẩn Mỹ, trong đó có dược phẩm và mỹ phẩm. Hiện nay, thị trường đối với hai ngành hàng này ở Việt Nam có dư địa rất lớn, chủ yếu do các nước như Ấn Độ, EU, Trung Quốc, Nhật, và doanh nghiệp trong nước chi phối.

Tình trạng thuốc không đúng thành phẩm hoặc thành phần tương tự, thuốc giả diễn ra nhiều. Do đó, khi dược phẩm Mỹ vào Việt Nam, cơ hội cho người dân tiếp cận với thuốc Mỹ tốt, giá phải chăng, sẽ khiến người dân có sự lựa chọn đa dạng hơn./.

GS Hà Tôn Vinh là người Mỹ gốc Việt, hiện ông sinh sống và đi về liên tục giữa hai quốc gia Mỹ và Việt Nam. Ông là người từng nhiều năm nghiên cứu về chính trường Mỹ, từng được nhiều Thượng nghị sĩ, dân biểu và chính khách Hoa Kỳ đề cử làm trợ lý đặc biệt của Nhà trắng trong nhiệm kỳ đầu của Tổng thống Reagan - Phó tổng thống Bush.
GS Hà Tôn Vinh là người ủng hộ, bắc cầu cho mối quan hệ tốt đẹp giữa Mỹ và Việt Nam, đặc biệt là giới doanh nhân, học giả hai nước. Ông từng là Giám đốc Chương trình Đào tạo Đại học CaliFornia Miramar University (Hoa Kỳ).

Trân trọng cảm ơn ông về cuộc trao đổi này!

×