Nhà máy điện hạt nhân Bushehr – Biểu tượng hợp tác hạt nhân Nga-Iran đang bị đe dọa

Ngày 13/6, Israel bắt đầu chiến dịch không kích nhắm vào các cơ sở hạt nhân và hạ tầng năng lượng của Iran. Chỉ vài ngày sau, phát ngôn viên Điện Kremlin Maria Zakharova cảnh báo thế giới đang “cách thảm họa chỉ vài milimet” – một phản ứng mạnh mẽ từ Nga - quốc gia đã đưa năng lượng hạt nhân đến Iran.

“Dĩ nhiên, họ (Nga và Iran) có sự hợp tác hạt nhân rất sâu rộng – vì chính Nga là bên đã xây dựng lò phản ứng Bushehr đầu tiên”, chuyên gia Anna Borshchevskaya thuộc Viện Washington nhận định.

Bushehr là nhà máy điện hạt nhân duy nhất hiện đang hoạt động ở Iran. Ban đầu Bushehr do Siemens của Đức khởi công, nhưng dự án bị đình trệ suốt hàng thập kỷ sau khi chế độ Shah sụp đổ năm 1979. Đến năm 2007, Nga tiếp quản công trình và hoàn thiện vào năm 2010, biến Bushehr thành nhà máy điện hạt nhân đầu tiên ở Trung Đông.

Ngày 19/6, Tổng thống Nga Vladimir Putin tuyên bố đã đạt thỏa thuận với Israel nhằm đảm bảo an toàn cho hơn 200 chuyên gia Nga đang làm việc tại Bushehr. Cùng ngày, Giám đốc Tập đoàn hạt nhân quốc gia Rosatom Aleksei Likhachov cho biết cơ quan này đã “sơ tán hàng chục nhân viên” khỏi Bushehr và đang cân nhắc rút toàn bộ.

Dù Bushehr chưa bị Israel tấn công, nguy cơ xảy ra một thảm họa hạt nhân đã khiến Nga hành động khẩn cấp. Đây không chỉ là rủi ro an toàn – mà còn là cú đánh mang tính biểu tượng vào ảnh hưởng của Nga tại Trung Đông.

Nga – Iran: Đồng minh chiến lược giữa vòng xoáy trừng phạt và vũ khí

Ngoài Bushehr, mối quan hệ Nga-Iran còn gắn kết qua nhiều mặt khác: thương mại vũ khí, né tránh trừng phạt phương Tây cũng như các cuộc chiến ủy nhiệm khắp Trung Đông – đặc biệt là Syria.

Quan hệ hạt nhân là mắt xích hiếm hoi vừa mang tính kỹ thuật vừa mang giá trị chiến lược – một “dây rốn kinh tế” giữa hai quốc gia bị cô lập bởi trừng phạt.

Ngày 9/6, Iran tuyên bố ký hợp đồng với Rosatom - Tập đoàn Năng lượng hạt nhân Nhà nước của Nga để xây thêm 8 lò phản ứng, bao gồm 4 lò tại Bushehr. Nhưng chỉ 4 ngày sau, Israel bắt đầu không kích. Nhiều chuyên gia nghi ngờ khả năng các lò này sẽ được xây dựng thật sự, và cho rằng đây chỉ là cử chỉ “biểu tượng” nhằm thể hiện tình đoàn kết.

“Ngành hạt nhân là thứ mà chính quyền Nga rất coi trọng – vừa là nguồn thu còn sót lại, vừa là biểu tượng địa chính trị trong lúc phần còn lại của nền kinh tế Nga đang rơi tự do”, chuyên gia John Erath nói.

Hợp tác hạt nhân Nga-Iran từng là minh chứng cho ảnh hưởng của Moscow ở Trung Đông. Nhưng giờ đây, dưới hỏa lực của Israel và áp lực trừng phạt, mối quan hệ này đang đối mặt nguy cơ tan vỡ – mang theo nhiều hệ lụy địa chính trị sâu rộng hơn.

×