Ngăn chặn hủy diệt thế giới của “Vua Thủy Tề”

Thực trạng nguồn lợi thủy sản ở nước ta ngày càng suy giảm, nhiều loài thủy sản vốn “đầy rẫy” khắp nơi, nay đứng trước nguy cơ tận diệt vì tình trạng khai thác huỷ diệt bởi kích điện, lưới mắt nhỏ kết hợp ánh sáng đèn công suất lớn, thậm chí là cả thuốc nổ… để khai thác theo lối hủy diệt thủy hải sản.

Hàng loạt câu hỏi được Ban Biên tập và nhóm phóng viên điều tra của Báo NTNN/Dan Việt đặt ra, như: Tại sao các hành vi bị hầu như cả thế giới nghiêm cấm, đáng lẽ phải bị kịch liệt lên án, xử phạt thật nặng (như kích điện, lưới mắt nhỏ, dùng đèn công suất lớn…) lại diễn ra công khai, tràn lan, ở hầu khắp các tỉnh thành trong suốt bao nhiêu thập niên qua? Tại sao chúng ta có đủ quy định, luật pháp để xử lý các đối tượng này; nhưng nhiều cuộc "ra quân" vẫn chưa thể ngăn chặn… hiệu quả? Công nghệ sản xuất "sát thủ" môi trường này tràn lan, bán công khai nườm nượp cả ngoài đời với trên mạng xã hội - vì sao? Đâu là lối ra cho vấn đề gây bức xúc dư luận triền miên này?

Sau hơn 2 năm tìm hiểu, ghi nhận, tài liệu của các phóng viên Báo NTNN/Dân Việt đã cho thấy: ở nước ta, "hệ sinh thái dưới nước" với đủ ao, hồ, kênh rạch, sông biển… đang vướng vào thảm cảnh "ra ngõ gặp người đeo ắc quy - kích điện", họ luôn cầm thêm cây vợt dài gắn dây dẫn điện để “huỷ diệt thế giới của Vua Thuỷ Tề”. Thậm chí, nguồn điện cực mạnh giết chết người khác và giết chết cả những người đi bắt cá kiểu này.

Rồi trăm nghìn thứ sáng tạo độc ác với môi trường trong thời buổi công nghệ tân tiến khác nữa cùng được “sáng tạo”, bán tràn lan bất chấp mọi sự lên án của dư luận. Họ bắt vài con cá, vơ đầy túi tham của họ, trong khi họ thảm sát cả hang vạn hàng triệu sinh vật nhỏ bé, cả ấu trùng, trứng, noãn của muôn loài trong “thế giới thủy cung” cực kỳ phong phú của chúng ta.

Ngay sau khi có đầy đủ tài liệu về vi phạm trên diện rộng của các đối tượng dùng kích điện, vó đèn "tận diệt" các loài thủy sinh trên cả nước, đặc biệt là trên các hồ thủy điện rộng lớn như hồ Thác Bà, hồ Tuyên Quang, hồ Hòa Bình, hồ Sơn La, hồ Lai Châu…, các phóng viên đã lập “hồ sơ” gồm báo cáo, ảnh, video gửi tới một số vị lãnh đạo đứng đầu tỉnh và lãnh đạo các sở, ngành của nhiều tỉnh thành. Khi các địa phương vào cuộc xử lý các vi phạm, Báo NTNN đã đăng tải loạt phóng sự dài kỳ phản ánh về các vi phạm trầm trọng trong lĩnh vực bảo vệ và phát triển nguồn lợi thủy hải sản trên cả nước.

Từ thông tin của Báo NTNN, lực lượng chức năng một số tỉnh (như Yên Bái) đã trắng đêm đi ngăn chặn, truy bắt sai phạm liên quan tới khai thác huỷ diệt nguồn lợi thuỷ sản. Các địa phương như: Yên Bái, Tuyên Quang, Hà Nội, Ninh Bình, Thanh Hóa, Quảng Nam, Thừa Thiên - Huế, Đồng Tháp… đã vào cuộc xử lý đồng loạt nhiều các vi phạm và có những giải pháp thật sự quyết liệt và hiệu quả, nhằm bảo vệ nguồn lợi thủy sản. Nhiều địa phương đã tiến hành thả hàng nghìn tấn cá giống xuống các khu vực lòng hồ, sông, suối để tái tạo nguồn lợi thủy sản, tạo sinh kế cho người dân, khi họ cam kết đánh bắt không theo hình thức “huỷ diệt”.

Phóng viên Báo NTNN đã có cuộc phỏng vấn với với đại diện Bộ NNPTNT là ông Lê Trần Nguyên Hùng - Phó Cục trưởng Cục Kiểm ngư về các giải pháp tổng thể để khắc phục vấn đề khai thác tận diệt, khai thác bằng chất nổ, xiệc điện, ngư cụ bị cấm...

Từ những thông tin Báo NTNN phản ánh, ngày 17/1/2025, Bộ NNPTNT đã ban hành Văn bản số 558/BNN-KN về “Tăng cường thực hiện công tác bảo vệ và phát triển nguồn lợi thủy sản năm 2025”, gửi UBND các tỉnh, thành phố trên cả nước, nhằm đẩy mạnh công tác tuyên truyền, nâng cao nhận thức và xử lý thật nghiêm các vi phạm trong lĩnh vực này (văn bản này gửi kèm hồ sơ bài viết của Báo NTNN).

Đồng thời lãnh đạo Bộ NNPTNT (nay là Bộ NNMT) cho biết đã kiến nghị Thủ tướng Chính phủ ban hành Chỉ thị về các giải pháp cấp bách, tăng cường công tác bảo vệ phát triển nguồn lợi thủy sản. Đây sẽ là cơ sở quan trọng, là “cây gậy vàng” để ngăn chặn các hình thức khai thác tận diệt, nhằm bảo vệ, phục hồi nguồn lợi thủy sản và các hệ sinh thái thủy sinh trên cả nước. Đây là một bài toán quan trọng trong chiến lược bảo vệ môi trường sinh thái, bảo vệ cái “tay nôi”, “tấm áo giáp” quan trọng đang bảo bọc nâng niu sự sống của tất cả chúng ta.

Lập lại “trật tự” cho thiên nhiên

Sau thời gian dài điều tra, xâm nhập “ba cùng” với bà con và nhiều “quặng tặc” ở một số điểm nóng khai thác đá cảnh, đá mỹ nghệ tại huyện Văn Chấn, tỉnh Yên Bái, các phóng viên Báo NTNN/Dân Việt đã tận mắt chứng kiến và bí mật ghi hình nhiều sai phạm đau lòng.

Đá mỹ nghệ ở nơi này có giá trị đặc biệt, trải rộng trên diện tích hơn 1.000ha, đã được Bộ Tài nguyên Môi trường, UBND tỉnh Yên Bái và các ban ngành quan tâm, giữ gìn từ lâu. Thậm chí, nhiều năm qua, việc lập chốt liên ngành 24/7 án ngữ khu vực đường vào ra các khu mỏ đã được thực hiện khá bài bản.

Tuy nhiên, không ít đối tượng đã lén lút “ăn trộm” bằng nhiều thủ đoạn hết sức tinh vi. Ngoài việc dùng ô tô vận chuyển quy mô rất lớn trong thời gian “thăm dò để khai thác trong tương lai” đầy tai tiếng suốt một thời gian dài; các đối tượng còn liều lĩnh sử dụng những chiếc xe máy độ chế (gia cố) như “xe quái thú" (có thể chở những tảng đá nặng tới 600kg), sử dụng máy tự chế tời đá, cắt đá, vận chuyển đá vẫn tương đối phổ biến. Các hoạt động phi pháp trên đã biến “những ngọn núi sắc màu” nơi này tan hoang theo đúng nghĩa đen.

Đặc biệt, lợi dụng kẽ hở trong việc quản lý hồ sơ bán đấu giá các lô đá cảnh, đá mỹ nghệ vi phạm, tư thương ở huyện Văn Chấn, tỉnh Yên Bái đã cấu kết với một số đối tượng “có số má” khác… tìm cách tuồn đá cảnh lậu vào để “rửa nguồn gốc”. Từ đó, một thị trường khổng lồ các cơ sở chế tác, buôn bán, trưng bày đá cảnh, đá mỹ nghệ ra đời, ai cũng lấy “chiêu bài”: đá của chúng tôi có nguồn gốc xuất xứ hợp pháp, đó là hàng mua đấu giá đá tang vật… từ cơ man nào các vụ việc vi phạm.

Tất nhiên, qua phỏng vấn và ghi hình bí mật của phóng viên thì: 100% các chủ cửa hàng, cơ sở chế tác bán đá cảnh đều cho rằng họ phải “làm luật”, phải “bôi trơn” để được tồn tại. Thậm chí, họ nói về tình trạng cơ quan chức năng đến xử phạt, rồi phát mại cho chủ cơ sở mua lại chính hàng “vi phạm” của mình. Tức là các khối đá vi phạm vẫn nằm im trong cơ sở quy mô khổng lồ đó, chỉ cần cân kẹo rồi… tòi tiền ra. Nhiều dấu hiệu “bảo kê” đã được chúng tôi đưa ra, từ các cuộc ghi âm, ghi hình bí mật “người trong cuộc”…

Ngay sau khi Báo điện tử Dân Việt đăng tải loạt bài “Tan hoang những ngọn núi sắc màu ở Suối Giàng”, UBND tỉnh Yên Bái đã có công văn hỏa tốc gửi tới các sở, ngành, cơ quan chức năng, yêu cầu kiểm tra, xử lý hoạt động khai thác, vận chuyển, chế tác, kinh doanh đá cảnh, đá mỹ nghệ trái phép tại huyện Văn Chấn. Ông Trần Huy Tuấn - khi ấy là Chủ tịch UBND tỉnh Yên Bái đã thẳng thắn trả lời “chất vấn” của chúng tôi trong một bài viết quy mô, với lời hứa sẽ quyết tâm, bằng mọi giá “dẹp loạn” ở các ngọn núi sắc màu trên.

UBND tỉnh Yên Bái cũng thành lập đoàn liên ngành đến từng hộ kinh doanh, buôn bán đá cảnh để kiểm tra và nhiều lô hàng lớn, từ các “đầu nậu” tinh vi đã bị bắt giữ, công khai trên các phương tiện truyền thông. Đồng thời, tỉnh này cũng giao Công an Yên Bái điều tra quy mô về vấn đề này, nếu phát hiện sai phạm sẽ khởi tố, mở rộng điều tra, xử lý nghiêm.

Cuối tháng 5/2025, Phó Chủ tịch UBND tỉnh Yên Bái, ông Ngô Hạnh Phúc đã ký 7 quyết định xử phạt thêm 660 triệu đồng, tịch thu hơn 400 tấn đá cảnh vi phạm đối với 7 cá nhân về hành vi tàng trữ khoáng sản trái phép và không đăng ký thành lập hộ kinh doanh tại thị trấn Sơn Thịnh, huyện Văn Chấn.

Tại Giải Báo chí Quốc gia lần thứ XIX – năm 2024, Báo NTNN/Dân Việt được trao 2 Giải A và 1 Giải C. Đây là lần thứ 2 trong 2 năm liên tiếp (2023 – 2024), Báo NTNN/Điện tử Dân Việt vinh dự được Hội đồng Giải Báo chí Quốc gia trao 2 Giải A, 1 Giải C/mỗi năm.
Tính đến nay, Báo Nông thôn Ngày nay/Điện tử Dân Việt đã vinh dự nhận 06 Giải A, 05 Giải B và 08 Giải C Giải Báo chí Quốc gia. Trong 5 năm gần nhất, Báo Nông thôn Ngày nay/Điện tử Dân Việt đã đạt 05 Giải A, 03 Giải B và 05 Giải C.

×