Maxence Van Der Meersch (1907 – 1951) là nhà văn nổi tiếng của văn học Pháp thế kỷ XX. Tiểu thuyết "Thể xác và tâm hồn" của ông đã được giải thưởng lớn về tiểu thuyết của Viện Hàn lâm Pháp năm 1943. Trước đó năm 1936 ông đã được nhận giải Goncourt danh giá cho tác phẩm "Dấu ấn của Chúa" (L'Empreinte du Dieu).

"Thể xác và tâm hồn" là cuốn tiểu thuyết viết về ngành y. Trung tâm tác phẩm xoay quanh gia đình bác sĩ Jean Doutreval. Ông là một bác sĩ tâm thần kinh nổi tiếng với nghiên cứu về bệnh tâm thần phân liệt, người đã tiến hành thí nghiệm việc điều trị căn bệnh này bằng cách kích hoạt cho bệnh nhân co giật dữ dội để làm cho họ hết động kinh. Ba người con của ông có ba số phận khác nhau. Cô con gái đầu Mariette kết hôn với bác sĩ Vallorge, một sinh viên do bố mình hướng dẫn tập sự. Nhưng bất hạnh đã xảy đến với cô khi phải sinh con bằng phương pháp mổ lấy thai. Vị bác sĩ già Géraudin được chỉ định thực hiện ca mổ, nhưng vốn đã từng bị thất bại nên Géraudin đã không thể cầm máu bên trong khiến  cuộc mổ lấy thai trở nên tồi tệ: người mẹ và thai nhi bị chết. Người con trai thứ hai là Michel có một tương lai rộng mở trong ngành y nhờ địa vị của ông bố và gia đình. Tuy nhiên, anh đã từ chối cuộc hôn nhân với con gái một vị giáo sư danh giá, nhưng lại phải lòng Evelyne, một cô gái trẻ có xuất thân rất bình thường mà anh gặp trong một lần đến thăm viện điều dưỡng. Evelyne bị bệnh lao. Jean Doutreval yêu cầu con trai từ bỏ tình yêu này, nhưng Michel không nghe theo lời bố, vì thế mà anh bị đuổi ra khỏi nhà. Evelyne cũng bị buộc phải rời khỏi bệnh viện. Lòng thương người và tình yêu đã đưa Michel rời Paris tìm về quê của Evelyne gặp lại cô, cưới cô và vun đắp cuộc sống của mình ở đó. Đến lượt cô con gái cuối cùng của Jean Doutreval là Fabienne, một y tá tận tụy, phải lòng Guerran, một người đàn ông đã có gia đình và là bộ trưởng nông nghiệp, có mối liên hệ với một số thành viên trong giới y khoa. Một cuộc tình đầy biến động sau đó dẫn đến việc Fabienne có thai và phải đối mặt với nỗi đau của Guerran khi ông rời bỏ gia đình, quyết định chia tay. Jean Doutreval biết được việc mang thai của con gái mình và lúc đầu đã từ bỏ cô... Nhưng về sau, vì tuổi già tới, vì những sự chỉ trích nhằm vào nghiên cứu của ông về liệu pháp điều trị động kinh, vì ông đã mệt mỏi trong những cuộc đấu nhau và vì sự cô đơn đè nặng lên ông, Jean Doutreval đã hòa giải với cả hai đứa con Michel và Fabienne.

TTóm tắt câu truyện là vậy. Nhưng rộng hơn một gia đình, tác phẩm còn cho ta biết về ngành y thời tác giả sống. Trong cuốn tiểu thuyết gọi là "tiểu thuyết-dòng sông" (roman-fleuve) này, Maxence Van Der Meersch đã cho thấy một bức tranh khá đầy đủ về thế giới y học trong nửa đầu thế kỷ 20 thông qua chân dung của các bác sĩ, nhà phẫu thuật, nhà nghiên cứu, trợ lý phòng thí nghiệm, giáo sư và thậm chí cả y tá. Ông muốn cung cấp cho độc giả của mình một bức tranh toàn cảnh về thế giới y tế, về các vấn đề của nó, tại một thời điểm nhất định - giữa hai cuộc Thế chiến - và ông đã thành công. Những cách tiếp cận khác nhau đối với nghề y được đưa ra thông qua tính cách của những bác sĩ rất khác nhau, có người sai lầm, có người bị mua chuộc, nhưng thảy đều rất chú trọng vào đức tin và nghề nghiệp của họ. Ngay cả những người tham vọng nhất cũng bị ảnh hưởng khi họ thất bại, khi bệnh nhân qua đời. Điều đó nói lên rằng, sự châm biếm đối với thế giới y học khá cay độc, nhiều sắc thái và nó vẫn luôn có tính thời sự. Mọi người đều biết rằng bác sĩ đôi khi có mối liên hệ với phòng thí nghiệm, dược sĩ ... nhưng đấy chỉ là phần nổi của tảng băng chìm, trong "Thể xác và tâm hồn" còn tiết lộ nhiều thực tế mà chúng ta không hề biết nhưng chắc chắn tác giả đã không bịa ra. Thì bác sĩ cũng là những con người bình thường, đôi khi phải tìm cách kiếm sống tốt nhất có thể bằng những mánh khóe trong nghề như lựa chọn khách hàng bệnh nhân, kê đơn bắt uống nhiều loại thuốc, quan hệ với nhóm này nhóm kia để gửi bệnh nhân cho nhau… Còn ở bệnh viện và đại học y thì có những vị giáo sư cố bám giữ những chiếc ghế danh giá, không chịu để bị truất phế, những người mà tiếng nói của họ được coi là thần thánh và vẫn được tôn trọng ngay cả khi những tiếng nói khác có tính sáng tạo và tiến bộ hơn, bị bịt miệng. Lại còn những mạng lưới khác nhau đan cài giữa giới y tế, giới kinh doanh và giới chính trị!

Vì vậy, "Thể xác và tâm hồn" là một cuốn tiểu thuyết có chủ đề độc đáo và hiện đại, vừa xúc động say mê vừa phê phán chỉ trích. Tác phẩm này của Maxence Van der Meersch, mặc dù có những điểm về y học và ngành y đã lỗi thời so với hiện nay nhưng nó vẫn còn thời sự trên phần lớn các điểm mà ông đề cập. Hơn nữa, ý tưởng về một loại "thuốc" dựa trên một chế độ ăn uống lành mạnh và cân bằng nói trong tác phẩm có thể được tìm thấy ngày nay ở khắp mọi nơi trên các tạp chí hàng ngày. Một thực tế đã được chứng minh là một chế độ ăn uống tốt, không quá phong phú, dựa trên các loại thực phẩm chất lượng sẽ đảm bảo sức khỏe tốt hơn, tránh được các vấn đề về cholesterol, các bệnh tim mạch, kéo dài tuổi thọ…

Trong thế giới xã hội và ngành y như vậy, nhân vật Michel Doutreval nổi lên là một điểm sáng đẹp đẽ. Anh là một bác sĩ đa khoa nhỏ bé, liêm khiết, tận tụy, người tìm kiếm sự thật chứ không phải vinh quang và nói như một nhà phê bình Pháp thì Michel là "một vị thánh trong cái thế giới y học đầy kiêu căng và tranh giành!" Ở nơi mà các bác sĩ khác tiếp xúc với dược sĩ, bác sĩ phẫu thuật, phòng thí nghiệm để biến người bệnh thành một con bò vắt sữa, Michel tìm cách chữa trị thực sự cho người bệnh dù anh phải chịu nhiều mất mát. Đi theo lý thuyết của Domberlé, bác sĩ đã điều trị bệnh lao cho Evelyne vợ anh bằng cách áp dụng một chế độ ăn kiêng giảm cân cho cô, anh muốn trước hết thay đổi tinh thần người bệnh trong phép vệ sinh lý tưởng của cuộc sống – đó là bước đầu tiên để chữa lành nhanh chóng nhiều loại bệnh. Nhưng các bệnh nhân lại không thích cách chữa bệnh này của anh, họ không thích rời đi mà không có thuốc và vẫn cứ mắc vào những thói hư tật xấu của mình. Michel cố hết sức kiếm sống, cố tìm kiếm những khách hàng trung thành để chữa trị cho họ theo những nguyên tắc như thế. Maxence Van der Meersch đã xây dựng Michel theo hình ảnh vị bác sĩ Paul Carton mà ông vô cùng khâm phục với cách chữa bệnh theo phương pháp tự nhiên, coi việc "sửa chữa những sai lầm trong sinh hoạt vật chất và đời sống tinh thần là biện pháp tốt nhất, căn bản nhất để tạo nên sự miễn dịch tự nhiên trong việc phòng bệnh và chữa bệnh cho con người." (Lời giới thiệu).

Tiểu thuyết "Thể xác và tâm hồn" được viết theo phong cách cổ điển và truyền thống: số lượng nhân vật nhiều, được tạo nên với tính nhân ái và tinh tế, có nhiều ràng buộc và quan hệ với nhau. Họ được Maxence Van der Meersch dẫn dắt theo lối viết tiểu thuyết kiểu Balzac: một khởi đầu tĩnh, nhằm phơi bày những tình huống mà về sau sẽ bị đảo lộn trong động thái phát triển của câu truyện. Ngay cái đầu đề của tiểu thuyết tác giả đã có ý bộc lộ tư tưởng về sự liên quan giữa thể xác và tâm hồn của những người làm trong ngành y. Và tác phẩm kết thúc bằng phát ngôn này của tác giả: "Chỉ có hai thứ tình yêu: tình yêu chính bản thân ta và tình yêu những người khác. Đằng sau tình yêu chính bản thân ta là đau khổ và tội ác; đằng sau tình yêu những người khác là điều thiện." (tr. 687). Những người thầy thuốc Việt Nam nói riêng, và trên thế giới nói chung, đã không quản ngại khó khăn, vất vả, thậm chí cả tính mạng mình, để cứu chữa con người trong đại dịch Covid-19 suốt hơn một năm qua chính là đã thực hiện điều thiện đó – tình yêu những người khác. Và công ty Phúc Minh Books cho ra mắt cuốn tiểu thuyết "Thể xác và tâm hồn" đúng vào ngày Thầy thuốc Việt Nam (27/2) cũng là muốn để bạn đọc hiểu thêm về nghề y và tri ân những người làm nghề y vì sự cống hiến hy sinh cao đẹp của họ cho con người và nhân loại. Ngoài các bản in thường, tác phẩm còn được in theo hình thức 'vi quyển" (miniature book) rất công phu trên các chất liệu tốt cho bạn đọc dễ mang theo để đọc.

Hẹn bạn lần tới với một cuốn sách mới khác.

Mộc Châu 1.3.2021

×