Con sam biển (Tachypleus tridentatus hoặc Carcinoscorpius rotundicauda) là một loài giáp xác sống ở vùng ven biển. Tại Quảng Ninh, con sam có mặt ở nhiều vùng biển của Quảng Yên, Móng Cái, Vân Đồn, Hạ Long,...

Loài giáp xác này có vẻ ngoài khá kì dị, trông như cua lai nhện, với lớp vỏ cứng, cạnh và đuôi nhọn. Con sam biển, có 10 chân, 4 mắt, dài tới gần 40cm khi trưởng thành. Sam sống ở đáy biển và vùng cát bồi, nhờ vào nguồn thức ăn cá, ốc, sinh vật phù du dồi dào tại cửa biển Quảng Ninh.

Người dân ở đây cho biết, trước đây ngư dân khi thả lưới mà thấy sam mắc vào thì liền gỡ vứt đi. Thậm chí là có phần bực dọc vì làm rách lưới.

Nhưng hiện với những giá trị dinh dưỡng lớn, loài sam biển được chế biến thành nhiều món ăn hấp dẫn các thực khách không chỉ với người dân bản địa mà cả với du khách.

Sam biển chứa lượng protein đáng kể, giúp hỗ trợ xây dựng cơ bắp, tăng cường miễn dịch và cung cấp năng lượng cho cơ thể. Loài này còn rất giàu khoáng chất như Sắt (Fe), Kẽm (Zn), Canxi (Ca) và Photpho (P) rất tốt cho sức khoẻ. 

Tuy chứa làm lượng dinh dưỡng cao nhưng sam biển lại có hàm lượng chất béo thấp, chủ yếu là chất béo không bão hòa, tốt cho sức khỏe tim mạch. Đặc biệt, lớp vỏ của sam chứa chitin và chitosan, có khả năng hỗ trợ tiêu hóa, tăng cường miễn dịch và giúp kiểm soát cân nặng.

Khi đến với Móng Cái - thành phố nơi địa đầu Đông Bắc của Tổ quốc, du khách không chỉ chiêm ngưỡng những cảnh sắc hùng vĩ của núi rừng, biển, hồ; tìm hiểu văn hoá, lịch sử qua các danh thắng, di tích nổi tiếng, mà còn được thưởng thức các món ngon chế biến từ sam, trong một không gian khoáng đạt, hướng tầm nhìn ra biển Trà Cổ (TP Móng Cái).

Ông Nguyễn Thế Long, đầu bếp tại Trà Cổ cho biết, người dân tại Trà Cổ thường đi xa để đánh bắt rồi chôn trên bãi cát hoặc dùng bể sục khí để giữ sam tươi lâu hơn. Dân gian có câu "dính như sam", bởi loài này thường đi thành đôi. Nếu là con đơn lẻ, đó có thể là con so - 1 loài có chất độc nhưng hình dáng khá tương đồng.

Theo ông Long, chế biến sam không khó nhưng cũng cần sự cẩn thận, tỉ mỉ. Con trưởng thành có thể nặng tới 3,5kg. Đầu bếp chỉ lấy bụng, trứng, bỏ ruột, gan và tránh không làm vỡ. Tiết sam có màu xanh lạ mắt. 

Mỗi cặp sam có thể chế biến được 5-7 món. Từ canh tiết sam, sam xào măng, đùi sam rán, chả sam, đến nộm trứng sam. Mỗi món ăn đều mang một hương vị riêng biệt, thể hiện sự sáng tạo và kinh nghiệm của người đầu bếp địa phương.

Một trong những món ăn đặc sắc từ sam biển ở Móng Cái là chân sam xào chua ngọt. Món này yêu cầu sự tỉ mỉ trong khâu chế biến, từ việc sơ chế chân sam, ngâm nước nóng để khử mùi tanh, đến việc ướp gia vị như ớt, sả, riềng và xào cùng các nguyên liệu như tỏi, lá lốt, nước me, tạo nên hương vị chua cay, mặn ngọt hài hòa.

Trong khi sam xào hấp dẫn bởi miếng thịt dày chắc nịch, măng và lá lốt hòa quyện thì chả sam lại béo ngậy, đậm đà "vị biển". Thực khách sẽ cân bằng lại vị giác bằng bát canh sam nấu từ tiết sam thanh mát, bổ dưỡng.

Gỏi từ trứng sam vừa bùi vừa béo, cuốn với các loại rau thơm, gói trong lá lốt, lá nem, chấm nước mắm chua ngọt cay nồng. Tuy nhiên, trứng sam chứa độc tố tetrodotoxin (tương tự độc cá nóc) có thể gây ngộ độc nặng, do đó không nên ăn quá nhiều trứng sam cùng một lúc.

Những người có cơ địa nhạy cảm, bị dị ứng hải sản, có tiền sử dị ứng protein động vật cũng không nên ăn sam.

Tham khảo thêm

×