Tại phiên họp thứ 23 sáng 12/5, Ủy ban Thường vụ Quốc hội thảo luận, cho ý kiến về tờ trình xây dựng Luật Chuyển đổi giới tính do Đại biểu Quốc hội Nguyễn Anh Trí đề xuất.

Nội dung này đang được xem xét để trình Quốc hội đưa vào chương trình luật, pháp lệnh năm 2024 tại Kỳ họp thứ 5.

Thu hẹp phạm vi, đối tượng điều chỉnh

Trình bày đề nghị xây dựng Luật Chuyển đổi giới tính, Đại biểu Quốc hội Nguyễn Anh Trí cho biết, hồ sơ dự án luật thu hẹp phạm vi điều chỉnh, đối tượng điều chỉnh của dự án luật; đổi tên Luật Bản dạng giới thành Luật Chuyển đổi giới tính; làm rõ hơn căn cứ chính trị, căn cứ pháp lý; điều chỉnh tương đối nhiều về điều kiện, quy trình, thủ tục chuyển đổi giới tính.

Theo đó, thu hẹp phạm vi, đối tượng điều chỉnh, chỉ tập trung vào người đã can thiệp y học thành 2 dạng giới nam và nữ, vì nếu xét theo khái niệm bản dạng giới thì quá rộng.

Còn nhiều vấn đề chưa chín, còn tranh cãi nên khó đạt được sự đồng thuận trong xã hội ở thời điểm này và chưa phù hợp với đặc điểm văn hóa, xã hội, phong tục, tập quán của Việt Nam, cũng như hệ thống pháp luật hiện hành (trong đó có Điều 37 của Bộ luật Dân sự về chuyển đổi giới tính).

Về điều kiện để công dân được chuyển đổi giới tính được điều chỉnh theo hướng giảm số lần được công nhận giới tính mới từ 2 lần xuống 1 lần trong cuộc đời. Quy định như vậy nhằm hạn chế sự xáo trộn trong xã hội, không làm ảnh hưởng đến công tác quản lý của Nhà nước; bảo đảm phù hợp với hệ thống pháp luật hiện hành.

Bổ sung quy định phải thực hiện can thiệp y học thì mới được công nhận đã chuyển đổi giới tính.

Thực hiện can thiệp y học để chuyển đổi giới tính của công dân được điều chỉnh theo hướng thay vì công dân có quyền lựa chọn can thiệp y học để chuyển đổi giới tính sau khi đã được công nhận bản dạng giới thì công dân bắt buộc thực hiện can thiệp y học để chuyển đổi giới tính thì mới được Nhà nước thừa nhận là người chuyển giới.

Nhiều nội dung cần làm rõ

Trình bày báo cáo thẩm tra, Phó Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật Trần Hồng Nguyên cho biết, Thường trực Ủy ban Pháp luật và các cơ quan thống nhất với sự cần thiết nghiên cứu, xây dựng Luật Chuyển đổi giới tính nhằm xác lập cơ chế thực hiện quy định tại Điều 37 của Bộ luật Dân sự năm 2015 là "việc chuyển đổi giới tính được thực hiện theo quy định của luật"; đáp ứng yêu cầu thực tiễn và nhu cầu của một nhóm đối tượng trong xã hội về thực hiện chuyển đổi giới tính để được công nhận và sống với đúng giới của mình.

Cơ quan thẩm tra cơ bản thống nhất với 4 nhóm chính sách lớn trong đề nghị xây dựng luật và thấy rằng, các chính sách do đại biểu Quốc hội đề nghị đã có sự kế thừa, sắp xếp một cách hợp lý trên cơ sở tham khảo kết quả nghiên cứu, đề xuất của Bộ Y tế (đã chuyển giao cho đại biểu Quốc hội) và bảo đảm thống nhất với phạm vi điều chỉnh, tên gọi của luật đã được thay đổi.

Tuy nhiên, với nhóm chính sách về điều kiện để công dân được chuyển đổi giới tính, bà Trần Hồng Nguyên cho biết, Thường trực Ủy ban Xã hội đề nghị nghiên cứu bổ sung cả trường hợp "xác định lại giới tính của cá nhân" theo quy định tại Điều 36 của Bộ luật Dân sự cũng thuộc phạm vi của thực hiện chuyển đổi giới tính.

Hay chính sách về thực hiện can thiệp y học để chuyển đổi giới tính của công dân, cơ quan thẩm tra đề nghị thể hiện rõ hơn về mức độ can thiệp y học để chuyển đổi giới tính vì vấn đề này ảnh hưởng đến việc xác định quyền, nghĩa vụ của cá nhân sau khi chuyển đổi giới tính; đồng thời, cần nghiên cứu về một số quyền, nghĩa vụ mang tính đặc thù của cá nhân sau khi chuyển đổi giới tính.

Đại biểu Nguyễn Anh Trí lựa chọn giải pháp công nhận giới tính mới áp dụng đối với các trường hợp đã thực hiện phẫu thuật để chuyển đổi giới tính; tuy nhiên, Ủy ban Pháp luật cho rằng, chuyển đổi giới tính còn có thể được thực hiện bằng việc sử dụng hoóc-môn hoặc có mức độ can thiệp y học khác. Do đó, đề nghị nghiên cứu bổ sung giải pháp phù hợp với hình thức, mức độ can thiệp y học để chuyển đổi giới tính.

Ngoài ra, hiện nay ở Việt Nam chưa có chính sách cho phép cơ sở khám bệnh, chữa bệnh được thực hiện chuyển đổi giới tính nên việc đề xuất giải pháp công nhận kết quả đã thực hiện chuyển đổi giới tính của các cơ sở này cần được làm rõ, quy định phù hợp.

Sau khi thảo luận, Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Khắc Định cho biết, Ủy ban Thường vụ Quốc hội hoan nghênh Đại biểu Quốc hội Nguyễn Anh Trí đã tích cực, trách nhiệm chuẩn bị hồ sơ, tiếp thu ý kiến của Ủy ban Thường vụ Quốc hội. Hồ sơ đã đảm bảo đầy đủ thành phần, tiêu chuẩn trình Quốc hội.

Ủy ban Thường vụ Quốc hội nhất trí với sự cần thiết xây dựng Luật Chuyển đổi giới tính để thực hiện quy định tại Điều 37 trong Bộ luật Dân sự.

Ủy ban Thường vụ Quốc hội biểu quyết nhất trí trình Quốc hội xem xét, quyết định việc đưa dự án luật này vào Chương trình xây dựng luật, pháp lệnh.

×