Lợi nhuận "đại gia xăng dầu" Petrolimex lao dốc, biến động mạnh dòng tiền

Báo cáo tài chính quý I/2025 của "đại gia ngành xăng dầu" Tập đoàn Xăng Dầu Việt Nam (Petrolimex, HoSE: PLX) cho thấy tình hình kinh doanh không mấy khởi sắc.

Cụ thể, doanh thu thuần về bán hàng và cung cấp dịch vụ của Petrolimex trong kỳ này giảm 10% còn 67.861 tỷ đồng. Lợi nhuận gộp đạt 3.711 tỷ đồng, giảm 20% so với cùng kỳ năm trước trong khi biên lợi nhuận gộp giảm còn 6%.

Kỳ này, Petrolimex lãi hoạt động tài chính 128,1 tỷ đồng, tăng 71% so với cùng kỳ năm trước với doanh thu tài chính chủ yếu đến từ lãi tiền gửi, cho vay, lãi chênh lệch tỷ giá.

Trong khi đó, chi phí lãi vay giảm 15% còn 165,6 tỷ đồng nhờ lãi suất ngân hàng "hạ nhiệt" trong thời gian qua, luôn duy trì ở mức thấp. Còn ở các khoản chi phí khác hầu hết đều tăng: Chi phí bán hàng tăng 5% và chi phí quản lý doanh nghiệp cũng ghi nhận tăng 11%, lần lượt là 3.353 tỷ đồng và 263,6 tỷ đồng.

Doanh thu giảm cùng với loạt chi phí tăng "chóng mặt" khiến lợi nhuận trước thuế của Petrolimex sụt giảm 75% còn 358,4 tỷ đồng.

Nguyên nhân chủ yếu là do hoạt động kinh doanh xăng dầu gặp nhiều khó khăn từ diễn biến thị trường toàn cầu. Cụ thể, giá dầu thô WTI giảm từ mức 77,8 USD/thùng đầu quý xuống còn 67,04 USD/thùng vào cuối quý, do tác động từ các yếu tố như chính sách thuế quan, quyết định sản lượng từ OPEC+, căng thẳng địa chính trị và tình hình kinh tế của các nền kinh tế lớn.

Điều này đã ảnh hưởng trực tiếp đến giá vốn hàng bán và dẫn đến việc tăng trích lập dự phòng giảm giá hàng tồn kho tại thời điểm kết thúc quý theo đúng quy định hiện hành.

Kết quả, Petrolimex lãi ròng vỏn vẹn 133 tỷ đồng trong quý I/2025, "rơi tự do" 88% so với cùng kỳ năm 2024. So với kế hoạch được cổ đông giao tại Đại hội đồng cổ đông thường niên năm 2025 giao là 3.200 tỷ đồng lãi trước thuế, Petrolimex đạt 11% kế hoạch đại hội giao.

Tính đến ngày 31/03/2025, tổng tài sản của Petrolimex ghi nhận mức giảm nhẹ 1,5% so với đầu năm, còn 80.035 tỷ đồng. Cấu trúc tài sản thể hiện sự tập trung lớn vào các tài sản ngắn hạn (chiếm 73,7% tổng tài sản). Trong đó, chủ yếu là tài sản ngắn hạn, đạt gần 59.000 tỷ đồng. Báo cáo tài chính của Petrolimex cho thấy tiền và các khoản tương đương tiền quý này của PLX đạt 10.447 tỷ VNĐ, giảm mạnh từ mức 14.933 tỷ VNĐ đầu kỳ. Dòng tiền sụt giảm chủ yếu do sự điều chuyển các khoản tương đương tiền sang các hình thức đầu tư tài chính ngắn hạn khác có lợi suất cao hơn.

Cụ thể, đầu tư tài chính ngắn hạn tăng mạnh lên mức 20.016 tỷ VNĐ, trong đó chủ yếu là các khoản đầu tư nắm giữ đến ngày đáo hạn (tiền gửi ngân hàng và trái phiếu ngắn hạn). Khoản đầu tư này gia tăng tới gần 4.908 tỷ VNĐ, phản ánh lợi ích rõ ràng từ việc gia tăng lợi suất từ đầu tư các khoản nắm giữ đến ngày đáo hạn, giúp nâng cao hiệu quả hoạt động tài chính trong ngắn hạn. Tuy nhiên, chiến lược đầu tư này cần phải liên tục rà soát và điều chỉnh danh mục đầu tư ngắn hạn, ưu tiên các khoản đầu tư chất lượng cao với rủi ro thấp nhưng có lợi suất cạnh tranh.

Petrolimex cần phải tính toán để duy trì một tỷ lệ hợp lý giữa tiền và các khoản tương đương tiền nhằm đáp ứng nhanh chóng các biến động thanh khoản bất ngờ, tránh áp lực không đáng có lên hoạt động kinh doanh. Đặc biệt, cần tăng cường hệ thống quản trị rủi ro đối với các khoản đầu tư tài chính ngắn hạn, đặc biệt trong bối cảnh thị trường tài chính toàn cầu biến động.

Hàng tồn kho giữ ổn định quanh mức 15.677 tỷ VNĐ, tuy nhiên, đáng lưu ý là sự gia tăng mạnh dự phòng giảm giá hàng tồn kho lên 334 tỷ VNĐ từ mức 74 tỷ VNĐ đầu năm, báo hiệu những áp lực về giá dầu mỏ và biến động thị trường quốc tế.

Về tài sản dài hạn, hết quý I/2025 PLX đạt 21.049 tỷ VNĐ, giảm nhẹ so với đầu kỳ (21.731 tỷ VNĐ). Trong đó, tài sản cố định chiếm tỷ trọng lớn nhất (13.249 tỷ VNĐ), tuy nhiên có sự giảm nhẹ do khấu hao định kỳ. Giá trị hao mòn lũy kế chiếm một tỷ lệ cao so với nguyên giá, cho thấy sự già hóa của cơ sở hạ tầng Petrolimex và nhu cầu tái đầu tư trong thời gian tới.

Đầu tư tài chính dài hạn giảm nhẹ còn 2.973 tỷ VNĐ, thể hiện chiến lược tái cấu trúc danh mục đầu tư, có thể nhằm giảm thiểu rủi ro trong bối cảnh thị trường nhiều biến động.

Báo cáo tài chính của Petrolimex cũng cho thấy sự biến động mạnh của dòng tiền theo cả ba hoạt động chính. Về dòng tiền từ hoạt động kinh doanh Petrolimex ghi nhận dòng tiền thuần âm tới 2.550 tỷ VNĐ từ hoạt động kinh doanh, chủ yếu do sự sụt giảm lợi nhuận trước thuế đáng kể xuống còn 358 tỷ VNĐ so với cùng kỳ năm trước (1.441 tỷ VNĐ).

Sự suy giảm chủ yếu xuất phát từ sự biến động mạnh trong vốn lưu động, cụ thể là giảm mạnh các khoản phải trả (âm 3.845 tỷ VNĐ), phản ánh chiến lược thanh toán nhanh các nghĩa vụ ngắn hạn, làm giảm đòn bẩy hoạt động. Việc gia tăng dự phòng các khoản giảm giá và rủi ro tín dụng (369 tỷ VNĐ) cũng ảnh hưởng đáng kể tới dòng tiền hoạt động, cho thấy những áp lực đáng kể từ môi trường kinh doanh bất định.

Petrolimex cũng ghi nhận âm 4.577 tỷ VNĐ từ hoạt động đầu tư, chủ yếu do gia tăng mạnh đầu tư vào các công cụ nợ dài hạn (âm 13.130 tỷ VNĐ) và được bù đắp một phần bởi tiền thu hồi từ bán lại các công cụ này (8.475 tỷ VNĐ).

Dòng tiền từ hoạt động tài chính của Petrolimex ghi nhận dương 2.647 tỷ VNĐ, chủ yếu đến từ nguồn vay mới (19.585 tỷ VNĐ), nhưng cũng trả nợ vay lớn (16.938 tỷ VNĐ).

Rủi ro từ chiến lược sử dụng đòn bẩy tài chính của Petrolimex

Điều đáng nói, lượng tiền "nhàn rỗi" của "đại gia xăng dầu" này luôn ở mức cao. Báo cáo tài chính cho thấy, trữ tiền của Petrolimex ghi nhận hơn 30.460 tỷ đồng, tương ứng tăng hơn 400 tỷ đồng sau 3 tháng và chiếm 38% tổng nguồn vốn.

Theo đó, khoản tiền gửi ngân hàng và đầu tư ngắn hạn có tổng cộng 23.544 tỷ VNĐ (bao gồm tiền gửi ngắn hạn và các khoản đầu tư tài chính ngắn hạn). Đây là con số tương đối lớn khi so sánh với tổng nợ vay ngắn và dài hạn (20.519 tỷ VNĐ). Điều này cho thấy Petrolimex có khả năng tự tài trợ thanh khoản và quản trị tốt cân đối giữa tài sản thanh khoản và nghĩa vụ trả nợ.

Việc duy trì lượng tiền gửi và đầu tư lớn hơn tổng nghĩa vụ nợ vay cho phép Petrolimex giảm rủi ro thanh khoản. Tuy nhiên, chiến lược này cũng hàm ý Petrolimex đang sử dụng đòn bẩy tài chính để tối ưu hóa lợi suất trên vốn chủ sở hữu (ROE) thông qua các chênh lệch lãi suất giữa gửi tiền dài hạn và vay nợ ngắn hạn.

Một rủi ro dễ thấy đó là sự phụ thuộc lớn vào các khoản vay ngắn hạn có thể gây áp lực lớn cho Petrolimex trong trường hợp thị trường tín dụng biến động mạnh, đặc biệt khi các khoản vay này đến hạn cùng lúc. Sự chênh lệch giữa lợi suất đầu tư từ tiền gửi và chi phí vay nợ có thể thu hẹp nhanh chóng nếu có biến động mạnh về lãi suất.

Trong khi đó, một số chỉ tiêu khác biến động nhẹ: Các khoản phản thu ngắn hạn ở mức 11.896 tỷ đồng, hàng tồn kho 15.677,5 tỷ đồng. Tuy nhiên, Petrolimex dự phòng phải thu ngắn hạn khó đòi gần 859 tỷ đồng.

Đáng chú ý, tính đến cuối quý I, chỉ tiêu hàng tồn kho của Petrolimex ở mức 16.012 tỷ đồng, tương ứng 20% tổng tài sản. Đối chiếu với một số doanh nghiệp cùng ngành, tỷ trọng hàng tồn kho/tổng tài sản của Petrolimex thuộc nhóm cao. Đặc biệt, dự phòng giảm giá hàng tồn kho tăng vọt lên 334 tỷ đồng, cao gấp hơn 4 lần so với đầu năm.

Tỷ trọng hàng tồn kho cao cũng đặt ra nhiều thách thức cho doanh nghiệp và là vấn đề cổ đông quan tâm. Tại Đại hội đồng cổ đông thường niên năm 2025, ông Trần Ngọc Năm Phó Tổng Giám đốc từng chia sẻ, sau ngày 2/4 khi ông Trump công bố thuế đối ứng, giá dầu Brent giảm sâu từ 75 usd/thùng xuống dưới 60 USD/thùng chỉ trong vài ngày, giảm rất sốc. Mức độ giảm sâu nhất là trên 20%.

"Với những quy định hiện nay yêu cầu thương nhân đầu mối dự trữ tối thiểu 20 ngày và chu kỳ điều hành giá trong 7 ngày, khi biến động giá dầu thế giới lên tới 20% chỉ trong vài ngày thì tác động đối với tập đoàn rất ghê gớm.

Ngay trong kỳ điều hành ngày 10/4, doanh thu của tập đoàn mất luôn 1.000 tỷ đồng. Ngoài ra, với lượng tồn kho chưa bán hết, được tiêu thụ trong chu kỳ điều hành giá ngày 17/4, tập đoàn tiếp tục thiệt hại thêm 300 tỷ đồng nữa", ông Báu bộc bạch.

Theo ông Báu, nguyên nhân là vì giá bán giảm sâu trong khi giá vốn hàng hoá đã mua trước đó vẫn giá cao. Điều này ảnh hưởng trọng yếu đến kết quả kinh doanh trong quý I. Khi công bố báo cáo tài chính, cổ đông sẽ thấy được mức độ ảnh hưởng thế nào đến tập đoàn thế nào, đặc biệt đến kinh doanh xăng dầu.

Bên kia bảng cân đối, 63% nguồn vốn là nợ. Tổng nợ phải trả ghi nhận 50.515 tỷ đồng giảm nhẹ so với đầu năm nhưng chiếm gần như toàn bộ là nợ ngắn hạn, ở mức 49.731 tỷ đồng.

Riêng khoản nợ vay tài chính ngắn hạn ghi nhận 20.055 tỷ đồng, tăng 15% so với đầu năm. Nợ vay dài hạn giảm nhẹ còn 463,5 tỷ đồng. Tỷ suất thanh toán hiện hành đạt 1,18 lần còn thanh toán nhanh là 0,87 lần. Tỷ trọng nợ vay/vốn chủ sở hữu tại thời điểm cuối quý I/2025 là 70%.

Việc gia tăng mạnh các khoản vay ngắn hạn trong bối cảnh thị trường có nhiều biến động là chiến lược linh hoạt nhưng cũng đi kèm rủi ro về thanh khoản và áp lực trả nợ ngắn hạn. Petrolimex có vẻ đang sử dụng lợi thế về uy tín tín dụng để tận dụng các cơ hội vay nợ chi phí hợp lý nhằm duy trì tính linh hoạt cao trong điều hành tài chính.

Năm 2025, Petrolimex đặt mục tiêu tổng doanh thu hợp nhất là 248.000 tỷ đồng, lợi nhuận trước thuế hợp nhất 3.200 tỷ, giảm lần lượt 13% và 19% so với kết quả năm ngoái.

Ngày 28/3, đại hội đồng cổ đông (ĐHĐCĐ) bất thường năm 2025 của Petrolimex đã chính thức thông qua phương án sáp nhập Tổng Công ty Dịch vụ Xăng dầu Petrolimex (PTC) vào công ty mẹ với tỷ lệ tán thành đạt 100% số cổ phần có quyền biểu quyết tham dự đại hội. Doanh nghiệp cho biết đang hoàn tất các thủ tục tiếp theo với cơ quan nhà nước để hoàn tất thủ tục sáp nhập này.

Ngoài ra tập đoàn cũng đã thoái vốn công ty Petrolimex Lào theo đề án tái cơ cấu và đúng quy trình. Ngày 8/4, doanh nghiệp đã tổ chức đấu giá vốn góp tại Petrolimex Lào nhưng không thành công, và ngày 8/5 tới đây sẽ tổ chức lại với nguyên tắc bảo toàn vốn.

Ban lãnh đạo Petrolimex cũng lên kế hoạch thoái vốn tại PLC từ 79% xuống tối đa 51%. Mục tiêu sẽ hoàn thành trong năm 2025.

Đối với mảng xây lắp và dịch vụ Petrolimex, đây là nhóm công ty thuộc diện thoái vốn rất nhiều năm qua. Tuy nhiên năm 2024, điêu kiện thị trường tài chính không thuận lợi; quy định Nhà nước chưa rõ ràng; cộng thêm việc định giá cao và thận trọng về nên chúng tôi rất khó khăn trong thoái vốn.

Về việc tăng vốn công ty mẹ, đại diện Petrolimex cho biết, doanh nghiệp cũng đã xin ý kiến chính phủ về việc tăng vốn lên 20.000 tỷ đồng để mở rộng quy mô. Trên cơ sở ý kiến các bộ ngành, Bộ Tài chính đã báo cáo lên Chính phủ. Tuy nhiên, hiện nay Chính phủ cũng đang xem xét do một số vướng mắc về quy định hiện hành về việc tăng vốn điều lệ cho doanh ngiệp Nhà nước.

×