Con vào lớp 1: Lời khuyên của tiến sĩ giáo dục

Lại mùa tuyển sinh đầu cấp nữa sắp đến. Hiện tại, nhiều trường đang rục rịch công tác tuyển sinh vào lớp 1. Cha mẹ thì sốt sắng chuẩn bị tâm lý và các kỹ năng cho con trước khi bước sang giai đoạn quan trọng trong cuộc đời: từ mầm non lên tiểu học. 

Năm học này, trẻ 6 tuổi tiếp tục chiến đấu với chương trình mới. Một trong những khác biệt là trẻ sẽ được đánh giá năng lực chứ không chỉ kiểm tra khả năng hiểu bài. Để trẻ có thể tiếp thu được chương trình mới, chắc chắn các con cần những năng lực sẵn có. 

Theo Tiến sĩ Vũ Thu Hương - nguyên giảng viên khoa Giáo dục Tiểu học, Đại học Sư phạm Hà Nội, trước khi con vào lớp 1, các bố mẹ hãy thử kiểm tra xem con nhà mình đã đủ các năng lực dưới đây chưa.

1. Năng lực tự chăm sóc bản thân khi ở nhà

Đến giờ phút này, cha mẹ cần nghiêm túc kiểm điểm lại xem các con có khả năng tự chăm sóc bản thân hay chưa. Tự xúc ăn, đói biết lấy đồ ra ăn, biết kẹp bánh mì với bơ, pate để ăn, biết tắm, đi toilet lau rửa sạch sẽ, biết tự lấy quần áo ra mặc, thay quần áo và tự giặt sạch, ở nhà một mình biết tránh các vật dụng nguy hiểm… 

Nếu con chưa tự mình chăm sóc được bản thân, cha mẹ cần phải bổ sung ngay. Cách thức hay nhất dùng để kiểm tra là cho con ở nhà 1 mình độ 10 phút, rồi tăng lên 30 phút. Nhớ là lúc đó con cũng phải đói nữa để kiểm tra kỹ năng con tự tìm thức ăn cho mình.

2. Năng lực phòng tránh và ứng phó khi gặp hiểm nguy

Các cha mẹ chú ý dạy con thoát hiểm. Đây là nội dung vô cùng quan trọng và không thể thiếu được. Không ai biết trước tương lai mình gặp phải sự cố gì. Có khả năng phản ứng hợp lý để thoát hiểm giúp trẻ an toàn ở mọi môi trường. Dưới đây 1 loạt các tình huống khẩn cấp mà cha mẹ cần phải lưu tâm khi dạy con:

a. Bắt cóc, xâm hại
b. Hỏa hoạn
c. Đuối nước
d. Bỏng, tai nạn thương tích
e. Động đất sóng thần
f. Lũ lụt

3. Năng lực tự học

Đến giờ, không phải chuyện cha mẹ ngồi giám sát con học miễn là làm hết bài và có kết quả cao là ổn nhé. Các giáo viên sẽ đánh giá khả năng tự học của con. Nếu con không thể ngồi yên để làm việc gì đó theo kế hoạch trong một khoảng thời gian, các bố mẹ nên lập tức dạy con điều này. Nếu không có kỹ năng này, các con rất khó khăn khi vào học.

Thực hiện công việc nghiêm túc tập trung trong thời gian ngắn là cách để rèn con năng lực. Thời gian này, cha mẹ đừng bắt con tập viết hay tập đọc, con sẽ sợ học vô cùng. Nhưng nếu quy định 1 ngày ngồi yên 1 giờ "đọc sách" thì con chắc  đồng ý. Chú ý, đã yêu cầu con đọc sách thì nhớ yêu cầu con kể lại cho cha mẹ nghe. Cha mẹ mua nhiều sách tranh về cho con tưởng tượng.

Cha mẹ cũng có thể yêu cầu con 1 giờ xếp hình, hoặc 1 giờ tập đàn, 1 giờ tập thể thao chẳng hạn. Làm quen với thời khóa biểu có 1 công việc đều đặn hàng ngày giúp con quen dần với công việc căng thẳng là đi học.

4. Năng lực phòng tránh thảm họa

Phòng tránh khác thoát hiểm. Các cha mẹ cần dạy con tránh luôn khỏi điều xấu có thể đến. Con cần biết ứng xử phù hợp khi bị ai đó đe dọa, đeo bám, dồn ép… Đừng dạy con phản kháng dữ dội bằng bạo lực. Khéo léo thoát ra, không oán không thù là cách sống an toàn nhất. Đừng xui con mách cô, hãy nói con tự thể hiện sức mạnh của bản thân sao cho kẻ đó hoảng sợ là tốt nhất. 

Ví dụ: Nếu đang đi trên đường mà thấy ai đó đeo bám, con chỉ cần đi thẳng đến chú công an/người lớn gần nhất con gặp và hỏi đường hoặc kể là "Con đang thấy có chú/cô kia đi theo con, chú có thể cho con mượn điện thoại để con gọi cho mẹ được không ạ?".

5. Năng lực giao tiếp

Các bé đến tuổi đi học rất cần phải biết giao tiếp lịch sự. Cha mẹ cần kiểm điểm xem cha mẹ đã là tấm gương nghiêm túc về việc này chưa. Nếu cha mẹ còn xưng hô mày-tao, nói tục chửi bậy, nói trống không, không chào hỏi khi gặp mọi người… thì ngay lập tức cần sửa chữa. Tấm gương rõ nét đằng trước là hướng thực hiện cho con.

6. Thuộc các số điện thoại khẩn cấp

Ngoài số điện thoại của mẹ/bố/ông/bà… các bạn cần học thêm các số điện thoại khẩn cấp nữa như: 114 cứu hỏa, 115 cấp cứu, 113 cảnh sát… Cha mẹ dặn con, trong những trường hợp khẩn cấp, những chiếc điện thoại hết tiền hoặc mất sóng vẫn có thể gọi cứu hộ được vì đó là số điện thoại nóng đặc biệt. 

Con đừng hoảng sợ khi thấy máy hết tiền trong thời điểm khẩn cấp, cứ bình tĩnh gọi cho các số điện thoại kia và nói rõ mình đang ở đâu, sẽ luôn có người ứng cứu con kịp thời.

7. Khả năng xác định vị trí, xem bản đồ

Con chưa biết chữ nhưng cha mẹ có thể cho con tập làm quen với bản đồ tối giản có các ký hiệu rõ nét. Đánh dấu nhà mình lại và chỉ cho con cách xác định phương hướng. Cách này vừa phát triển khả năng cảm nhận không gian vừa giúp trẻ rất nhiều trong khi tìm đường về nhà nếu bị lạc.

8. Năng lực xử lý tình huống

Đó là những việc như hỏi đường khi không biết, nhờ vả khi gặp khó khăn... Cha mẹ đừng nghĩ việc này đơn giản. Nếu hôm nào đó cha mẹ đón con muộn mà con gặp sự cố, con sẽ biết cách nhờ người lớn khác giúp đỡ thay vì thụ động đứng chờ cha mẹ đến "giải cứu". Hoặc ở lớp con bị bạn khác bắt nạt, con phải giải quyết thế nào... Nếu không có năng lực xử lý tình huống, con gặp rất nhiều khó khăn khi vào lớp 1.

9. Năng lực hoàn thành công việc được giao

Từ lớp 1 trở đi, con sẽ có bài tập về nhà hay bài tập cuối tuần. Vì thế, các cha mẹ nên tập cho con thói quen phải hoàn thành tốt công việc được giao. Lúc đầu có thể cô chưa giao bài tập nhưng cha mẹ có thể giao cho con trách nhiệm và yêu cầu hoàn thành trong 1 thời gian ngắn.

Ví dụ trong 30 phút, con phải gấp hết chỗ quần áo này, nếu không bị phạt điều gì đó. Hoặc có thể là trong 1 giờ, con phải dọn sạch sẽ nhà cửa nếu không không được đi chơi. Tuyệt đối không giúp để con quen với việc sẽ có những trách nhiệm phải tự làm một mình và sau này không mè nheo bố mẹ.

10. Năng lực xã hội thể hiện ở chỗ chơi hòa đồng với bạn bè

Vào lớp 1, con phải làm việc nhóm rất nhiều, học tập thể suốt ngày. Nếu con luôn ích kỉ, đồ chơi không chia sẻ bao giờ, tính nết hay cáu gắt, nhăn nhó, khi vào lớp chắc chắn bị các bạn tẩy chay. Trẻ con sống bản năng vì thế, hãy chuẩn bị sẵn cho con những kỹ năng chơi hòa đồng, nhường nhịn bạn bè. Vào lớp con có thế giới riêng của con và sẽ yêu lớp học.

11. Năng lực tự làm các công việc của mình

Năng lực này thể hiện ở khả năng tự thức dậy khi có tiếng chuông đồng hồ. Lớp Lá thì con đi học vẫn chưa bị ép thời gian. Tuy nhiên, cha mẹ nên đặt đồng hồ và gọi con dậy theo chuông cho con quen dần với việc phải thức dậy theo giờ quy định. Đồng thời tập cho con dậy sớm và đi ngủ sớm. Thói quen này vô cùng có lợi cho con khi con bước vào tiểu học.

12. Khả năng bảo quản đồ dùng của chính mình

Đi học, con mang theo rất nhiều đồ dùng. Cha mẹ có thể dạy con kỹ năng giữ gìn đồ bằng việc yêu cầu con tự đeo balo (không mang giúp con), tự sắp đồ trong balo, tự kiểm đồ và nếu mất đồ thì bị phạt. Sau vài lần con rút ra được kinh nghiệm và biết cách bảo quản đồ đạc tốt hơn.

13. Năng lực thực hiện những công việc bắt buộc mà mình không yêu thích

Trẻ tuổi này được chiều nên rất tùy hứng. Cha mẹ cũng cần yêu cầu con phải thực hiện những gì con phải làm chứ không phải thích làm. Sự khó chịu, bực bội do bị ép buộc làm trẻ dễ nổi cáu. Giúp trẻ bình tĩnh và kiên nhẫn thực hiện nhiệm vụ khó chịu là cách hay nhất để con chống lại cảm giác chán học sau này. Cha mẹ có thể xem con ghét gì thì yêu cầu con làm việc đó trong thời gian nhất định. Ví dụ: Con ghét rửa bát thì cha mẹ yêu cầu con rửa 1 bữa/ngày với sự trợ giúp của mẹ. Cách đó giúp con dần dần hiểu được "Đời không như là mơ".

14. Năng lực vận động

Duy trì 1 môn thể thao yêu thích cho con là cách hay nhất để con phát triển cơ thể hoàn chỉnh, khỏe mạnh. Đồng thời thể thao giúp con xả stress. Cha mẹ nhớ tập đều cho con.

Bây giờ đã hết thời gian vui chơi hạnh phúc rồi, con đối mặt với nhiều nhiệm vụ hơn. Giúp con hiểu và tiếp nhận tốt tức là giúp con bước vào lớp 1 vững vàng.

×