"Thủ phủ" sưa đỏ

Nhắc đến thôn Làng Chanh (xã Tam Quan, huyện Tam Đảo, tỉnh Vĩnh Phúc) người ta sẽ nhớ ngay đến ngôi làng của nhiều tỷ phú. Nơi đây được mệnh danh là “thủ phủ” sưa đỏ ở miền Bắc. Gần như 100% người dân nơi đây đều trồng sưa, không những vậy, đây còn là vựa ươm, mỗi năm cung cấp hàng triệu cây sưa giống đi khắp cả nước, thậm chí sang cả nước ngoài.

Ông Lăng Văn Bắc bên cây sưa mà ông coi là “sưa tổ”

Cách đây chừng 15 năm, người dân thôn Làng Chanh (xã Tam Quan, huyện Tam Đảo, tỉnh Vĩnh Phúc) chủ yếu làm nông nghiệp, đời sống còn nhiều khó khăn. Thế nhưng nhờ cây sưa, ngôi làng nằm ngay dưới chân núi Tam Đảo đã mọc lên những ngôi nhà tầng khang trang; đường làng, ngõ xóm bê tông hóa sạch đẹp, ô tô ra vào làng nhộn nhịp…

Ông Lăng Văn Bắc (SN 1963) là một trong những người đi tiên phong cho phong trào trồng và ươm sưa đỏ ở thôn Làng Chanh.

Khoảng đầu những năm 90 của thế kỷ trước, ông Bắc được một người bạn quê Hải Phòng cho mấy hạt sưa về trồng. Một lần khác, sang nhà anh họ làm trên tỉnh chơi, thấy cây sưa đỏ, ông Bắc cũng xin vài cây về trồng.

Cả 2 đợt, ông Bắc gieo hạt xuống vườn nhà được khoảng 15 cây. Gỗ sưa phát triển rất chậm, có khi hết cả đời người gỗ mới sử dụng được. Thấy ông Bắc say mê và tích cực trồng sưa trong vườn, trong xóm ngoài làng xì xào bàn tán bảo ông bị khùng, có vấn đề về thần kinh.

Bẵng đi một thời gian, khoảng những năm 2005-2006, thương lái bắt đầu tìm đến và hỏi mua những cây sưa nhà ông Bắc. Ban đầu, ông bán 2 cây đủ tiền để trả nợ số tiền thua lỗ khi nuôi hàng ngàn con vịt. Sau đó, ông bán dần những cây sưa trong vườn để sửa nhà, mua đất trồng sưa, tậu ô tô, mở công ty cây giống…

Ông Bắc và những người trong dòng họ Lăng bắt đầu mở rộng diện tích đất trồng sưa, đi thu mua hạt giống về ươm xuất bán đi khắp các tỉnh, thành, thậm chí là xuất cây giống sang cả nước ngoài.

Chân dung vị “đại gia chân đất”, người đầu tiên trồng sưa ở thôn Làng Chanh

Thấy tiềm năng phát triển của cây sưa mạnh, giá trị kinh tế cao, người dân thôn Làng Chanh bắt đầu học nhau mở các vườn ươm. Nhiều diện tích trồng nhãn, vải… cây ăn quả được chuyển đổi thành vườn trồng, ươm sưa. Đất trong vườn, bờ ao, bờ ruộng, vệ đường… cứ hở chỗ nào, người dân trồng sưa chỗ đó.

Mong muốn có biểu tượng của ngôi làng trồng sưa

Việc bán đi những cây sưa đã mang lại cho ông Lăng Văn Bắc những khoản tiền lớn. Trong số 15 cây, ông đã bán đi 14 cây để đầu tư mua, thuê đất của hơn 50 hộ dân trong làng với diện tích hơn 2ha để trồng sưa. Những cây trồng sớm đến nay có tuổi đời gần 20 năm, cây trồng muộn nhất cũng đã 5-7 năm tuổi… Cả một khối tài sản “khủng” của gia đình ông Bắc.

Đặc biệt, có một cây sưa mà ông Bắc nhất định không bán dù đã nhiều người hỏi mua. Cây sưa này hiện nay đã hơn 30 năm tuổi, đường kính thân hơn 165cm, cao khoảng hơn 10 mét và vẫn phát triển xanh tốt. Nó nằm ở ngay trước cửa nhà, được ông rào chắn cẩn thận bằng lưới B40.

Cây sưa tổ được ông Bắc quây lưới B40 để bảo vệ khỏi sự nhòm ngó của kẻ xấu

Ông bảo: “Đã rất nhiều người hỏi mua cây sưa này nhưng tôi không có nhu cầu bán, chứ nếu bán thì người ta đến nhổ đi lâu rồi. Cây sưa này hiện nay cũng là cây sưa to nhất làng nên tôi tính để lại làm cây “sưa tổ” với mong muốn nó sẽ trở thành biểu tượng của ngôi làng trồng sưa”, ông Bắc nói.

Theo ông Bắc, năm 2010, đã có thương lái đến trả ông 12 tỷ để mua cây sưa này nhưng ông không bán. Đến hiện tại, thỉnh thoảng vẫn có người gọi điện cho ông, kể cả thương lái từ Trung Quốc hỏi mua cây sưa nhưng ông vẫn kiên quyết từ chối.

Cũng vì cây sưa ấy, ông Bắc chịu không ít phiền toái. Ông chia sẻ, đã nhiều lần có những kẻ lạ mặt đến nhòm ngó cây sưa. Thậm chí, có người còn đến tận nhà ông “xin đểu”, đòi tiền nếu không sẽ bỏ thuốc đánh chết cây sưa.

“Mình không làm gì sai nên không sợ, không thỏa hiệp với người lạ. Thấy có những kẻ lạ mặt đến làng, công an rồi kiểm lâm đến thì những người này cũng bỏ đi”, ông Bắc cho hay.

Ông Bắc chia sẻ thêm, khoảng 2 năm nay, do ảnh hưởng của dịch COVID-19 nên sưa giống ế ẩm. Thị trường sưa giống hầu như tiêu thụ chính là ở phía Nam, tuy nhiên do đại dịch nên khách miền Nam không ra xem hàng được, xe Bắc – Nam hoạt động rất ít nên không gửi được hàng.

×