Sibutramine – một cái tên không mấy xa lạ trong các cảnh báo về an toàn thực phẩm – từng được sử dụng như một “cứu cánh” cho người béo phì. Tuy nhiên, sau hàng loạt nghiên cứu cho thấy những tác hại nghiêm trọng tới sức khỏe người dùng, chất này đã bị cấm lưu hành tại nhiều quốc gia.

Sự thật đằng sau các sản phẩm giảm cân

Chia sẻ với Dân Việt, TS Nguyễn Hồng Vũ – chuyên gia nghiên cứu y sinh tại Mỹ cho biết: “Với nhu cầu giảm cân tiện lợi, không cần ăn kiêng hay tập luyện thể dục, thì các sản phẩm thực phẩm như trà giảm cân, bột giảm cân, viên giảm cân,... thường được quảng bá với những lời có cánh như “giảm 1-4kg chỉ sau 14 ngày”, “không phản ứng phụ”, “không làm mệt mỏi”, “không cần tập thể dục”... Tuy nhiên, đằng sau hiệu quả tức thì đó có thể là những nguy cơ sức khỏe nghiêm trọng do chứa các chất bị cấm sử dụng trong y học”.

Ông cảnh báo rằng nếu người tiêu dùng cảm thấy hiệu quả giảm cân nhanh chóng sau khi dùng một sản phẩm mà không cần thay đổi chế độ ăn hay tập luyện, thì đó là tín hiệu đáng lo ngại.
“Rất có thể sản phẩm đó chứa chất cấm như sibutramine. Không có gì lạ khi Cục Quản lý Thực phẩm và Dược phẩm Hoa Kỳ (FDA) đã từng nhắc tên hàng trăm sản phẩm giảm cân chứa chất này trong thời gian qua”, TS Vũ nói thêm.

Theo TS Vũ, sibutramine là một hợp chất từng được sử dụng để ức chế sự thèm ăn, hỗ trợ điều trị béo phì. Tuy nhiên, vì những rủi ro nghiêm trọng đối với sức khỏe bao gồm tăng huyết áp, tăng nhịp tim, nguy cơ đau tim, đột quỵ và tương tác nguy hiểm với thuốc khác, FDA đã chính thức rút sibutramine khỏi thị trường vào tháng 10/2010.

Tại Việt Nam, từ năm 2010, Cục Quản lý dược (Bộ Y tế) đã ban hành công văn về việc ngưng cấp phép nhập khẩu nguyên liệu sibutramine. Ngày 14/4/2011, Cục Quản lý Dược cũng đã có công văn đình chỉ lưu hành trên toàn quốc các thuốc có chứa hoạt chất sibutramine và thu hồi toàn bộ các thuốc có chứa hoạt chất sibutramine, do có tác dụng không mong muốn. Cục cũng đã rút số đăng ký của tất cả thuốc có chứa hoạt chất sibutramine.

Việc sử dụng các sản phẩm chứa sibutramine tiềm ẩn rủi ro đặc biệt với những người có tiền sử bệnh tim mạch, rối loạn nhịp tim, hoặc đang sử dụng thuốc điều trị khác. Sản phẩm “lén trộn” chất này thường không được công bố rõ ràng, khiến người dùng khó có thể phòng tránh.

TS Vũ cho biết, bên cạnh sibutramine, một chất cấm khác cũng thường bị phát hiện trong các sản phẩm giảm cân là phenolphthalein. Chất này trước kia được dùng trong điều trị táo bón, nhưng đã bị cấm sử dụng trong các loại thuốc không kê đơn từ năm 1999 sau khi các nghiên cứu cho thấy nó có khả năng gây ung thư.

Theo FDA, hiện nay phenolphthalein không còn được chấp nhận là thành phần hoạt tính trong bất kỳ loại thuốc nào ở Hoa Kỳ. Việc các sản phẩm giảm cân không rõ nguồn gốc “lén” sử dụng chất này càng làm gia tăng mức độ nguy hiểm với người tiêu dùng.

Tại Việt Nam, các vụ việc sản phẩm giảm cân, thảo mộc có chất cấm cũng từng khiến dư luận xôn xao.

Điển hình như vụ trà thảo dược Go lean Detox, từng được quảng cáo là “giải pháp giảm cân an toàn từ thiên nhiên”, nhưng năm 2019 đã bị Cục An toàn thực phẩm (Bộ Y tế) công bố phát hiện có chứa sibutramine.

Cà phê giảm cân Hoàng Gia, một sản phẩm khá phổ biến trên mạng xã hội, cũng bị phát hiện chứa sibutramine và phenolphtalein vào năm 2022. Sản phẩm này được quảng bá rộng rãi với công dụng giảm cân nhanh chóng chỉ sau vài ngày sử dụng, không cần ăn kiêng.

Tương tự, viên uống thảo mộc Mộc Slim được không ít người nổi tiếng quảng cáo trên các nền tảng mạng xã hội cũng đã bị cơ quan chức năng phát hiện chứa sibutramine và phenolphtalein vào năm 2022.

“Đây đều là những ví dụ điển hình cho việc sử dụng chất cấm mà người tiêu dùng không hề hay biết”, TS Nguyễn Hồng Vũ nói.

Giảm cân an toàn, hiệu quả như thế nào?

TS Nguyễn Hồng Vũ nhận định, cho đến nay, không có loại thực phẩm chức năng hay trà thảo dược nào được chứng minh là có thể giúp giảm cân an toàn nếu không kết hợp với chế độ ăn uống khoa học và luyện tập thể dục đều đặn.

“Giảm cân an toàn là một hành trình cần sự kiên trì và thay đổi lối sống. Không có con đường tắt thực sự hiệu quả mà lại an toàn cho sức khỏe”, ông nhấn mạnh.

Trang Livescience dẫn lời các chuyên gia nhấn mạnh rằng cách tiếp cận giảm cân hiệu quả phải là phương pháp phù hợp với cá nhân, mang lại niềm vui và có thể duy trì lâu dài. Việc giảm cân không nên gắn liền với sự khắt khe hay ép buộc, bởi những chế độ ăn kiêng cực đoan, cấm kỵ thực phẩm yêu thích thường không bền vững.

“Nếu bạn cam kết thực hiện những thay đổi trong lối sống, thì có thể 5 năm sau bạn sẽ nhẹ hơn 4,5kg”, tiến sĩ Pieter Cohen, Phó giáo sư y khoa tại Trường Y Harvard và bác sĩ nội khoa tại Cambridge Health Alliance nói, đồng thời chia sẻ: “Ngược lại, nếu bạn chọn ăn kiêng cấp tốc, có thể 5 năm sau bạn lại tăng thêm 4,5kg".

Các chuyên gia cho biết, nên tập trung vào việc thay đổi lối sống, thậm chí chỉ cần những điều chỉnh nhỏ như giảm đường trong cà phê, để từ đó giảm lượng calo tiêu thụ tổng thể. Dù những thay đổi này không tạo ra kết quả nhanh chóng, nhưng chúng có thể mang lại hiệu quả giảm cân từ từ, bền vững và đặc biệt là chống lại xu hướng tăng cân theo tuổi tác.

Theo Cơ quan Dịch vụ Y tế Quốc gia Anh, 12 tips giúp giảm cân hiệu quả và bền vững bao gồm: không bỏ bữa sáng, ăn đều đặn, ăn nhiều rau và trái cây, tăng cường vận động, uống nhiều nước, ăn thực phẩm giàu chất xơ, đọc kỹ thành phần thực phẩm, sử dụng đĩa nhỏ hơn, kiểm soát khẩu phần ăn, thay đổi dần dần, tìm kiếm sự hỗ trợ và duy trì sự thay đổi.

×