Cá niên là loại cá có nhiều ở các tỉnh Bình Định, Quảng Ngãi, Quảng Nam... tuy phổ biến nhưng ở mỗi vùng cá lại cho hương vị khác nhau bởi sự biến tấu của người chế biến.

Tại Gia Lai cá niên có nhiều nhất ở khu vực ngay trên đỉnh thác 50, đây là điểm đến hấp dẫn bậc nhất trong hành trình du lịch khám phá vùng đất cao nguyên. 

Thác 50 nằm trong vùng lõi của Khu bảo tồn thiên nhiên (BTTN) Kon Chư Răng, thuộc huyện Kbang từ lâu đã ghi tên trên bản đồ du lịch cả nước. 

Trong một lần đi công tác cùng đoàn khảo sát thác 50 cách đây khá lâu, được các anh kiểm lâm cũng là hướng dẫn viên cho đoàn chúng tôi chiêu đãi món cá niên nướng và cá niên nấu chua kèm với rau rừng được bắt và chế biến ngay tại đỉnh thác. 

Lần đầu được thưởng thức món cá lạ miệng này nhưng khiến chúng tôi mãi không quên được hương vị ngọt, thanh của nó. 

Là loài cá sống theo bầy đàn, tập trung nhiều ở những vùng nước sâu dọc các con sông, suối đầu nguồn, gần thác nước với dòng chảy mạnh vì vậy thịt cá rất chắc, dai, thơm đậm vị. 

Cá niên nướng chấm muối hột dầm ớt xanh, gia vị là một trong những món đặc sản thường có ở các địa phương miền núi, trong đó có tỉnh Gia Lai.

Nếu một lần được thưởng thức cá niên giữa thiên nhiên hoang dã, giữa dòng thác ầm ì, không gian núi rừng xanh mát sau hành trình vượt rừng đến với tiên cảnh chốn trần gian chắc chắn sẽ là trải nghiệm không thể nào quên dành tặng du khách.

Cá niên có màu ánh bạc, phần vây pha chút màu vàng nhạt, cá thường chỉ to từ 2 đến 3 ngón tay, dài gần bằng gang tay, là loài cá thân dẹt. 

Thịt cá niên trắng, béo, thơm, ngọt, không tanh, nhiều chất dinh dưỡng, xương rất cứng, có nhiều xương hom. 

Đặc biệt ruột cá niên rất đắng nhưng được thực khách ưa thích lựa chọn bởi họ cho rằng cá niên là loài chỉ ăn rong, rêu bám trên các tảng đá nên là loại cá sạch, rất lành và có lợi cho sức khỏe và bổ dưỡng. Có niên là một loại đặc sản được dân sành ăn săn tìm thưởng thức.

Cá niên có thể chế biến ra nhiều món như chiên giòn, làm gỏi, hấp, nấu nghệ, kho… nhưng hấp dẫn nhất phải kể đến là món cá niên nướng cho ra hương vị béo, bùi, dai của thịt, giòn và ngọt của xương và vị đắng nhân nhẫn của mật, bộ ruột của cá. 

Cá niên nướng có hương vị rất đặc trưng, lại chế biến nhanh và đơn giản. Cá nướng ngon bởi chúng được bắt trực tiếp lên, sau khi sơ chế sẽ được nẹp vào những thanh tre vót nhọn nướng trên than hồng đỏ lửa. 

Cá niên nấu canh. Cá niên là loài cá suối đặc sản ở nhiều địa phương, trong đó có Gia Lai.

Chính vì vậy mà thịt cá niên ăn rất ngọt, cho hương vị thơm lừng, da cá niên đặc sản chín vàng đẹp mắt hấp dẫn người dùng. 

Vì không cần tẩm ướp trước khi nướng nên lúc thưởng thức cá niên nướng sẽ chấm kèm với muối ớt hay muối lá é, muối kiến vàng, là những thức chấm đặc trưng vùng cao nguyên với vị mặn mà rất thơm ngon, hấp dẫn.

Món cá niên hấp cũng rất hấp dẫn và cực kỳ đơn giản khi chế biến. Cá niên rửa sạch, cho vào nồi, đổ nước vừa ngập mình cá rồi bắc đun trên lửa.

Khi nước sôi, để lửa nhỏ, cho thêm hành, gia giảm gia vị cho vừa miệng là món ăn đã hoàn thành. Cá hấp ăn nóng, chấm với ớt xanh giã muối vắt thêm chanh, ăn kèm với rau răm, húng, quế... cho vị rất thơm mềm, thanh và béo ngọt.

Món gỏi cá niên trộn với rau dớn chắc chắn sẽ làm hài lòng những thực khách khó tính nhất, bởi loại rau thường hay mọc dọc các dòng thác này lại cực kỳ hợp với loại cá này. 

Món làm này không khó, rau dớn lấy phần ngọn non, rửa sạch, thả vào nồi nước sôi, rau vừa chín tới thì vớt ra, trộn đều với gia vị. 

Cá niên sau khi được hấp chín tới, gỡ thịt ra trộn với rau dớn, rắc chút đậu phụng rang, thêm một chút chua, cay, mặn, ngọt quyện hòa cho thêm hấp dẫn và thơm ngon.

Lẩu cá niên nấu với măng chua được nhiều thực khách lựa chọn. Cá được làm sạch nhưng còn giữ nguyên ruột cá. 

Tìm loại măng nứa, măng le còn xanh non, ăn vừa giòn vừa thơm, thêm ít me chua, lá giang, vài quả cà chua, ít nắm rau ngổ, ngò gai, ớt xắt. 

Nước sôi, cho măng le, me chua vào trước, sau đó cho cá và các lọai rau vào cùng nêm thêm gia vị cho vừa ăn. Ăn nóng cùng với bún cho thêm phần đậm đà.

Ăn uống là nhu cầu tối thiểu để đảm bảo sự sống, chỉ khi được thỏa mãn trọn vẹn và đầy đủ thì các nhu cầu khác mới được quan tâm. Đối với hoạt động du lịch, dịch vụ ăn uống có vai trò quan trọng, không thể thiếu trong mỗi tour du lịch. 

Là một trong 5 tỉnh Tây Nguyên cùng với Đăk Lăk, Đăk Nông, Kon Tum, Lâm Đồng với nhiều yếu tố, sản phẩm du lịch tương đồng, trùng lặp, vì vậy xây dựng ẩm thực thành một sản phẩm du lịch đặc thù nhằm tạo ra sự khác biệt so với các tỉnh trong cùng khu vực sẽ tạo điểm nhấn cho du lịch Gia Lai.

×