Chiều 3/6, tiếp tục Phiên họp thứ 46, Uỷ ban Thường vụ Quốc hội cho ý kiến về việc tiếp thu, giải trình, chỉnh lý dự thảo Luật Tổ chức chính quyền địa phương (sửa đổi).

Phát huy vai trò tự chủ, tự chịu trách nhiệm của chính quyền địa phương

Trình bày báo cáo, Bộ trưởng Bộ Nội vụ Phạm Thị Thanh Trà cho biết, qua tổng hợp 160 lượt ý kiến đại biểu Quốc hội phát biểu tại Tổ và tại Hội trường và 4 đại biểu Quốc hội gửi ý kiến bằng văn bản về dự án luật. Nhìn chung, các ý kiến của đại biểu Quốc hội đều tán thành với sự cần thiết ban hành, phạm vi sửa đổi và nội dung cơ bản của dự thảo luật; đa số ý kiến đồng tình cao các nội dung của dự thảo luật.

Theo đó, dự thảo luật đã thể chế hóa kịp thời, đầy đủ chủ trương của Đảng về định hướng tổ chức mô hình chính quyền địa phương 2 cấp và đẩy mạnh phân quyền, phân cấp từ Trung ương cho địa phương và giữa các cấp chính quyền địa phương.

Bên cạnh đó, các đại biểu cũng tập trung cho ý kiến vào 5 nhóm vấn đề lớn. Chính phủ đã tiếp thu tối đa các ý kiến góp ý của đại biểu để chỉnh lý dự thảo luật, một số ý kiến đã được Chính phủ giải trình, làm rõ.

Cụ thể, về phân định đơn vị hành chính và tổ chức chính quyền địa phương ở các đơn vị hành chính, Bộ trưởng Phạm Thị Thanh Trà cho hay, Chính phủ đã tiếp thu ý kiến đại biểu Quốc hội, chỉnh lý và hoàn thiện các quy định nhằm bảo đảm xác lập rõ mô hình tổ chức chính quyền địa phương 2 cấp (cấp tỉnh và cấp xã); đồng thời bổ sung một số tiêu chí để làm rõ hơn các quy định về đơn vị hành chính - kinh tế đặc biệt để phân biệt với đặc khu.

Dự thảo luật cũng bổ sung một số nguyên tắc trong việc tổ chức và hoạt động của chính quyền địa phương tinh gọn, hiệu năng, hiệu lực, hiệu quả, gần dân, sát dân, phục vụ nhân dân, thực hiện triệt để nguyên tắc “địa phương quyết, địa phương làm và địa phương chịu trách nhiệm”, phát huy vai trò tự chủ, tự chịu trách nhiệm của chính quyền địa phương.

Về phân định thẩm quyền, phân quyền, phân cấp, ủy quyền, Bộ trưởng Bộ Nội vụ nhấn mạnh dự thảo luật phân định rõ thẩm quyền giữa HĐND và UBND; tập thể UBND và cá nhân Chủ tịch UBND cấp tỉnh, cấp xã; đồng thời thiết lập cơ chế điều hành chủ động, linh hoạt, sáng tạo trong tổ chức thực hiện của chính quyền địa phương.

Theo đó, dự thảo luật bổ sung nguyên tắc thực hiện cơ chế theo dõi, đánh giá, kiểm tra và giám sát nhằm kịp thời điều chỉnh nội dung phân cấp, phân quyền phù hợp với thực tiễn.
Chính phủ cũng quyết định trao quyền chủ động cho chính quyền địa phương trong việc giải quyết các vấn đề liên quan đến từ 2 đơn vị hành chính trở lên, nhằm giảm thiểu tình trạng đùn đẩy trách nhiệm lên cấp trên, nâng cao hiệu quả điều hành ở cấp xã.

Dự thảo luật sửa đổi còn bổ sung quy định về chủ thể HĐND cấp tỉnh được phân cấp cho UBND cùng cấp và HĐND cấp xã, nhằm bảo đảm sự phù hợp với quy định tại các luật hiện hành và thực tiễn của các địa phương hiện nay; bổ sung thẩm quyền phân cấp của Chủ tịch UBND cấp tỉnh để phù hợp với nhiệm vụ, quyền hạn đã được phân định.

Quy định này, theo Bộ trưởng Bộ Nội vụ, nhằm tăng cường vai trò và trách nhiệm của người đứng đầu UBND cấp tỉnh trong chỉ đạo, điều hành hoạt động trên toàn địa bàn cấp tỉnh.

Liên quan đến việc bổ sung thẩm quyền phân cấp của Chủ tịch UBND cấp tỉnh, Bộ trưởng Phạm Thị Thanh Trà cho biết, Chính phủ đã rà soát, chỉnh lý dự thảo Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật bảo đảm đồng bộ, thống nhất.

Đối với quy định tại khoản 3 Điều 11 dự thảo luật, một số ý kiến đề nghị cần liệt kê cụ thể “các trường hợp cần thiết”.

Dự thảo luật quy định trường hợp cần thiết, UBND, Chủ tịch UBND tỉnh trực tiếp chỉ đạo, điều hành việc giải quyết những vấn đề thuộc nhiệm vụ, quyền hạn của cơ quan chuyên môn, tổ chức hành chính khác thuộc UBND cấp mình và của UBND, Chủ tịch UBND cấp xã.

Theo Bộ trưởng Bộ Nội vụ, quy định này bảo đảm thống nhất với nguyên tắc phân định thẩm quyền của Chính phủ, Thủ tướng tại khoản 5 Điều 6 Luật Tổ chức Chính phủ năm 2025, đó là “trường hợp cần thiết, Chính phủ, Thủ tướng chỉ đạo, điều hành việc giải quyết những vấn đề thuộc nhiệm vụ, quyền hạn của bộ trưởng, thủ trưởng cơ quan ngang bộ, chính quyền địa phương”.

Chính phủ cho rằng nếu liệt kê cụ thể “các trường hợp cần thiết” tại dự thảo luật sẽ không đầy đủ, có thể làm giới hạn phạm vi điều chỉnh của quy định hoặc bỏ sót các trường hợp phát sinh trong thực tiễn. Do đó, việc áp dụng đối với từng trường hợp cụ thể sẽ do UBND cấp tỉnh, Chủ tịch UBND cấp tỉnh quyết định, bảo đảm tính linh hoạt trong chỉ đạo, điều hành công việc ở địa phương được thông suốt, hiệu quả, đặc biệt trong giai đoạn chuyển tiếp từ chính quyền 3 cấp sang 2 cấp (không tổ chức cấp huyện).

Đồng thời, để bảo đảm quy định chặt chẽ, Chính phủ đã tiếp thu ý kiến của Ủy ban Pháp luật và Tư pháp, bổ sung vào dự thảo luật nội dung “không để việc giải quyết công việc, thủ tục hành chính đối với người dân, doanh nghiệp bị đình trệ, ùn tắc, kém hiệu quả”.

Tăng nhiều hơn thẩm quyền của Chủ tịch UBND

Về nhiệm vụ, quyền hạn của chính quyền địa phương, Bộ trưởng Phạm Thị Thanh Trà thông tin, dự thảo luật đã hoàn thiện nội dung phân định giữa nhiệm vụ, quyền hạn chung của UBND và nhiệm vụ, quyền hạn riêng của Chủ tịch UBND theo hướng tăng nhiều hơn thẩm quyền của Chủ tịch UBND.

Theo đó, dự thảo luật đã chuyển nhiều nhiệm vụ, quyền hạn của UBND cho Chủ tịch UBND thực hiện để bảo đảm việc xử lý nhanh chóng, kịp thời trong chỉ đạo, điều hành các hoạt động quản lý hành chính ở địa phương.

Cụ thể, UBND cấp tỉnh có 12 nhiệm vụ, quyền hạn; Chủ tịch UBND cấp xã có 17 nhiệm vụ, quyền hạn. Trong khi đó, luật hiện hành quy định chủ tịch UBND cấp tỉnh có 15 nhiệm vụ, quyền hạn.

Để đề cao vai trò, trách nhiệm cá nhân của Chủ tịch UBND, dự thảo luật còn bổ sung quy định Chủ tịch UBND được thay mặt UBND quyết định những vấn đề thuộc thẩm quyền của UBND và báo cáo UBND tại phiên họp gần nhất, trừ những nội dung mà luật quy định UBND phải thảo luận tập thể và quyết định.

Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật và Tư pháp Hoàng Thanh Tùng cho biết, Thường trực Ủy ban tán thành với việc chỉnh lý các quy định về nhiệm vụ, quyền hạn của chính quyền địa phương các cấp theo hướng phân định rõ hơn thẩm quyền giữa Chủ tịch UBND và tập thể UBND như đề xuất của Chính phủ.

Thường trực cơ quan thẩm tra cũng tán thành đề xuất của Chính phủ về việc quy định chủ tịch UBND cấp tỉnh có thể phân cấp cho cơ quan chuyên môn, tổ chức hành chính khác thuộc UBND cấp mình, UBND, Chủ tịch UBND cấp xã… thực hiện một hoặc một số nhiệm vụ, quyền, để tạo sự linh hoạt cho chính quyền địa phương.

Tuy nhiên, ông Tùng lưu ý việc phân cấp phải được quy định trong văn bản quy phạm pháp luật của cơ quan, cá nhân phân cấp.

Vì vậy, cơ quan thẩm tra đề nghị bổ sung vào Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật thẩm quyền của Chủ tịch UBND tỉnh được ban hành văn bản quy phạm pháp luật để bảo đảm tính thống nhất và khả thi.

×