Giữ gìn văn hoá cộng đồng trong xây dựng nông thôn mới: 18 thôn vườn trầu nổi tiếng bây giờ ra sao?

Văn hóa nông thôn trước cơn lốc đô thị hóa

Trong nỗ lực giữ lại màu xanh 18 thôn vườn trầu ngày xưa, từ năm 2010, Khu di tích lịch sử Ngã Ba Giồng (Hóc Môn) được Thành ủy TP.HCM chọn làm nơi tái hiện vườn trầu từ nguồn ngân sách của huyện. Còn ngay tại 18 thôn vườn trầu ở xã Bà Điểm, một số hộ còn giữ lại vườn trầu hay nghề trồng trầu như giữ một nét đẹp văn hóa truyền thống.

Ông Đào Văn Cấp (ngụ xã Bà Điểm) là một trong những hộ dân ít ỏi còn giữ lại vườn trầu truyền thống của cha ông. "Diện tích đất nông nghiệp ngày càng thu hẹp. Tôi cũng không dám chắc còn giữ được đến bao lâu" - ông Cấp nói.

Gia đình ông Võ Văn Bông luôn giữ danh hiệu gia đình văn hóa suốt nhiều năm qua ở xã Long Hòa (huyện Cần Giờ). Theo ông Bông, yếu tố văn hóa trong xây dựng NMT là giữ được sự hài hòa, vừa văn minh, hiện đại và nghĩa tình.

Ông Bông cho rằng, giá trị văn hóa cộng đồng thường được xây dựng và phát triển trong một không gian gắn với truyền thống và tập quán của người dân địa phuơng. Thế nhưng, nhịp sống hối hả của đô thị hóa đang khiến nhiều giá trị văn hóa cộng đồng có nguy cơ mai một.

Ông Bông thường xuyên vận động người thân và nhân dân tham gia các lễ hội lớn như lễ hội Nghinh Ông Cần Giờ, Nghinh Bà Thủy Long như một cách để giữ gìn nét văn hóa đặc trưng của người dân vùng biển.

TS Trương Hoàng Trương - Trưởng khoa Đô thị học, Trường Đại học KHXH&NV TP.HCM cho biết, đô thị hóa là một quá trình không thể đảo ngược đối ở các huyện ngoại thành. Việc giữ gìn và phát huy giá trị văn hóa cộng đồng là điều cần thiết trong quá trình đô thị hóa hiện nay.

Phát huy tính cộng đồng

Trường Đại học KHXH&NV và Sở Văn hóa - Thể thao TP.HCM đang thực hiện đề tài Phát triển văn hóa đô thị tại các huyện ngoại thành trên địa bàn TP.HCM giai đoạn 2021-2030. Nhằm xây dựng và phát triển văn hóa đô thị, nhóm nghiên cứu đề cao giái pháp thúc đẩy các hoạt động, sự kiện cộng đồng, giao lưu văn hóa địa phương. Theo đó, tính cộng đồng được thúc đẩy thông qua các hoạt động, phong trào, lễ hội.

Huyện Cần Giờ là huyện duy nhất giáp biển của TP.HCM, có cộng đồng dân cư lâu đời và nhiều lễ hội văn hóa. Cần Giờ còn có rừng ngập mặn được công nhận là khu dự trữ sinh quyển thế giới. 

Theo TS Trương, nếu phát triển thành phố du lịch biển hoặc thành phố cảng tại đây dễ dẫn đến những tác động tiêu cực đối với tính cộng đồng của huyện. Cần Giờ cần tăng cường các hoạt động văn hóa và các hội nhóm văn hóa để duy trì giá trị cộng đồng. Các giải pháp có thể bao gồm đẩy mạnh du lịch sinh thái, tôn vinh văn hóa dân tộc, và tạo điều kiện cho người dân tham gia.

Tương tự, Hóc Môn, Nhà Bè và Bình Chánh là những huyện giáp với nội thành TP.HCM. Việc duy trì tính cộng đồng ở khu vực này gặp nhiều thách thức hơn so với các huyện nằm ở xa trung tâm do vấn đề trật tự xây dựng còn diễn biến phức tạp, an ninh và trật tự xã hội còn chưa kéo giảm. 

"Việc tổ chức các hoạt động văn hóa, xã hội, hình thành các hội nhóm văn hóa là đòi hòi cần thiết để gắn kết tính cộng đồng ở các huyện này" - TS Trương nhìn nhận.

PGS - TS Huỳnh Quốc Thắng - giảng viên cao cấp Khoa Văn hóa học, Trường Đại học KHXH&NV cho rằng, với lợi thế về tính cộng đồng, các huyện có cơ hội phát triển loại hình du lịch gắn với cộng đồng, bản sắc văn hóa riêng của từng huyện. Đây là điều mà các quận và TP.Thủ Đức không có hoặc đã phai nhạt. 

×