UBND xã có trách nhiệm gì trong việc hòa giải tranh chấp đất đai?

Câu hỏi:

Độc giả Thanh Chương (Văn Giang, Hưng Yên) hỏi: Tôi đang gặp phải tranh chấp đất đai ở quê. Xin hỏi, UBND xã có trách nhiệm gì trong việc hòa giải tranh chấp này?

Trả lời:

Luật sư Cao Thanh Tâm, Giám đốc Công ty Luật TNHH CTT Piper Việt Nam, Đoàn Luật sư Hà Nội, cho biết: Theo khoản 2 Điều 235 Luật Đất đai 2024 và khoản 2 Điều 3 Nghị quyết 04/2017/NQ-HĐTP, khi xảy ra tranh chấp về quyền sử dụng đất mà các bên không thể tự thỏa thuận, họ phải nộp đơn yêu cầu hòa giải đến UBND cấp xã nơi có đất.

Nếu không thực hiện thủ tục hòa giải này và trực tiếp khởi kiện tại Tòa án hoặc đề nghị UBND cấp huyện, cấp tỉnh giải quyết, đơn sẽ bị trả lại. Điều này có nghĩa là hòa giải tại UBND cấp xã là bước bắt buộc trước khi vụ việc được đưa ra xét xử.

Vai trò và trách nhiệm của UBND xã trong hòa giải tranh chấp đất đai

Trước khi cơ quan nhà nước có thẩm quyền giải quyết tranh chấp đất đai theo quy định tại Điều 236 của Luật Đất đai 2024, các bên tranh chấp phải thực hiện hòa giải tại UBND cấp xã nơi có đất tranh chấp. Việc hòa giải tại UBND cấp xã được thực hiện như sau:

Sau khi tiếp nhận đơn yêu cầu hòa giải tranh chấp đất đai, Chủ tịch UBND cấp xã có trách nhiệm thành lập Hội đồng hòa giải để giải quyết tranh chấp.

Thành phần của Hội đồng hòa giải bao gồm: Chủ tịch hoặc Phó Chủ tịch UBND cấp xã làm Chủ tịch Hội đồng, đại diện Ủy ban Mặt trận Tổ quốc Việt Nam cấp xã, công chức phụ trách công tác địa chính, và những người sinh sống lâu năm, am hiểu rõ nguồn gốc cũng như quá trình sử dụng thửa đất tranh chấp (nếu có). Tùy vào từng tình huống cụ thể, có thể mời thêm đại diện của các tổ chức, cá nhân khác tham gia Hội đồng.

Việc hòa giải tranh chấp đất đai tại UBND cấp xã phải được thực hiện trong thời gian không quá 30 ngày kể từ ngày nhận đơn yêu cầu hòa giải.

Quá trình hòa giải phải được lập thành biên bản có chữ ký của các bên tham gia và có xác nhận của UBND cấp xã về việc hòa giải thành hay không thành. Biên bản hòa giải sẽ được gửi đến các bên tranh chấp và lưu tại UBND cấp xã nơi có đất tranh chấp.

Trong trường hợp hòa giải không thành và một hoặc các bên tranh chấp từ chối ký biên bản, Chủ tịch Hội đồng và các thành viên tham gia hòa giải sẽ ký vào biên bản, đóng dấu UBND cấp xã và gửi cho các bên tranh chấp.

Thủ tục mà UBND xã phải thực hiện khi hòa giải tranh chấp đất đai

Tại Điều 105, Nghị định 102/2024/NĐ-CP Quy định chi tiết các công việc UBND cấp xã sẽ phải thực hiện khi hòa giải tranh chấp đất đai như sau:

Khi nhận được đơn yêu cầu hòa giải tranh chấp đất đai, UBND cấp xã có trách nhiệm thực hiện các công việc:

Trong vòng 03 ngày làm việc kể từ ngày nhận đơn, UBND cấp xã phải thông báo bằng văn bản cho các bên tranh chấp và Văn phòng đăng ký đất đai (hoặc Chi nhánh Văn phòng đăng ký đất đai nơi có đất tranh chấp) về việc thụ lý đơn yêu cầu hòa giải. Nếu không thụ lý, UBND cấp xã phải thông báo bằng văn bản và nêu rõ lý do.

UBND cấp xã có trách nhiệm thẩm tra, xác minh nguyên nhân tranh chấp, thu thập các giấy tờ, tài liệu liên quan mà các bên cung cấp về nguồn gốc đất, quá trình sử dụng và hiện trạng đất.

Ngoài ra, UBND cấp xã phải thành lập Hội đồng hòa giải tranh chấp đất đai theo quy định tại điểm b khoản 2 Điều 235 Luật Đất đai. Tùy theo từng trường hợp cụ thể, có thể mời thêm các đại diện cộng đồng dân cư, người có uy tín trong dòng họ, người có trình độ pháp lý hoặc xã hội, già làng, chức sắc tôn giáo, người có hiểu biết về vụ việc, công chức Tư pháp - hộ tịch cấp xã, đại diện các tổ chức như Hội Nông dân, Hội Phụ nữ, Hội Cựu chiến binh, Đoàn Thanh niên, cũng như các cá nhân, tổ chức có liên quan tham gia Hội đồng hòa giải.

Cuộc họp hòa giải sẽ được tổ chức với sự tham gia của các bên tranh chấp, thành viên Hội đồng hòa giải và người có quyền lợi, nghĩa vụ liên quan.

Việc hòa giải chỉ được tiến hành khi tất cả các bên tranh chấp đều có mặt. Nếu một bên vắng mặt lần thứ hai, sẽ coi như hòa giải không thành.

Kết quả hòa giải phải được lập thành biên bản, bao gồm: thời gian, địa điểm hòa giải; thành phần tham gia; tóm tắt nội dung tranh chấp, bao gồm nguồn gốc, thời gian sử dụng đất, nguyên nhân tranh chấp theo kết quả xác minh; ý kiến của Hội đồng hòa giải; và những thỏa thuận, không thỏa thuận giữa các bên.

Trong vòng 10 ngày kể từ khi lập biên bản hòa giải thành, nếu các bên có ý kiến khác với nội dung biên bản, Chủ tịch UBND cấp xã sẽ tổ chức lại cuộc họp Hội đồng hòa giải để xem xét và lập biên bản hòa giải thành hoặc không thành.

Nếu hòa giải không thành, UBND cấp xã sẽ hướng dẫn các bên gửi đơn đến cơ quan có thẩm quyền giải quyết tiếp.

×