Tuổi xế chiều bình lặng của ca sĩ đầu tiên được phong tặng danh hiệu Nghệ sĩ Nhân dân

NSND Thanh Huyền - giọng ca nổi danh nhất của dòng nhạc cách mạng một thời

Nghệ sĩ Nhân dân là danh hiệu cao quý Nhà nước trao tặng cho những nghệ sĩ hoạt động trong lĩnh vực văn hoá - nghệ thuật. Từ năm 1984 đến nay, đã có 10 đợt trao tặng danh hiệu này, lần lượt vào các năm 1984, 1988, 1993, 1997, 2001, 2007, 2011, 2015, 2019, 2023. Trong đó, nữ ca sĩ đầu tiên được phong tặng danh hiệu Nghệ sĩ Nhân dân ở đợt đầu tiên là nghệ sĩ Thanh Huyền.

NSND Thanh Huyền tên thật là Trương Thị Thanh Huyền, sinh năm 1942 tại Hà Nội. Bà sinh ra trong gia đình có truyền thống nghệ thuật với mẹ ruột là cô đào cải lương nổi tiếng một thời. Ngay từ nhỏ, bà đã sớm bộc lộ khả năng ca hát thiên bẩm, được cha dẫn đi học ký xướng âm, thanh nhạc.

NSND Thanh Huyền từng sinh hoạt ở Đội thiếu nhi thành phố Ấu Trĩ Viên (thành Hà Nội). Với năng khiếu nổi trội, khi ấy, bà đã đạt giải cao về trong các cuộc thi ca nhạc thiếu nhi, nhiều lần được hát biểu diễn trước Bác Hồ. Năm 1963, bà tốt nghiệp khoa Thanh nhạc Trường Âm nhạc Việt Nam (nay là NVHN), sau đó về công tác tại Nhà hát Ca múa nhạc Việt Nam tới lúc nghỉ lưu. 

NSND Thanh Huyền đã cùng đoàn ca múa nhạc đi lưu diễn nhiều nơi, vào tận các chiến trường Nghệ An, Hà Tĩnh trong những năm chiến tranh, biểu diễn tại Pháp, Algérie, Italia phục vụ Hội nghị Paris. Bà được một trong những giọng ca sáng nhất của nhạc cách mạng trong suốt những năm 1960-1970 với giọng hát kết hợp nhuần nhuyễn giữa dân ca và kỹ thuật thanh nhạc cổ điển. Các ca khúc do bà thể hiện được phát trên sóng Đài Tiếng nói Việt Nam và đi sâu vào ký ức nhiều thế hệ: Bèo dạt mây trôi, Xe chỉ luồn kim, Người ở đừng về (Dân ca quan họ), Gửi anh một khúc dân ca (Dân Huyền), Lời ca dâng Bác (Trọng Loan), Khi thành phố lên đèn, Rặng trâm bầu (Thái Cơ), Mẹ yêu con (Nguyễn Văn Tý)... 

Nghệ sĩ Thanh Huyền đã đoạt 3 huy chương Vàng trong các kỳ Hội diễn chuyên nghiệp toàn quốc. Bà đã được tặng thưởng Huân chương kháng chiến chống Mỹ hạng III, Huân chương Lao động hạng II. Năm 1984, bà được phong tặng danh hiệu Nghệ sĩ Nhân dân đợt đầu tiên, trở thành ca sĩ đầu tiên vinh dự được nhận danh hiệu này.

Bên cạnh sự nghiệp vẻ vang, NSND Thanh Huyền cũng có cuộc hôn nhân gắn bó với cố đạo diễn điện ảnh Thanh An. Ông là đạo diễn của nhiều bộ phim tài liệu nổi tiếng như Ngọn đèn cửa biển, Những bài ca từ chiến hào, Bài học về một con người... Nhắc đến ông, bà từng khẳng định cuộc đời mình may mắn vì lấy được người chồng tốt. Những  năm tháng mới kết hôn, cặp vợ chồng nghệ sĩ nghèo tới nỗi không có xe đạp để đi. Tuy cuộc sống khó khăn, NSND Thanh An thường tìm thức ăn để tầm bổ, chăm sóc vợ. 

Sự ra đi của chồng khiến NSND Thanh Huyền suy sụp, bà khóc nhiều tới mức bị suy giảm thính lực. Nhiều năm nay, nghệ sĩ sống lặng lẽ và ít xuất hiện trước công chúng. 

×