Vì sao Hải Phòng lại là vùng đất sinh nhiều con gái đẹp?

Rất khó phân tích, lý giải vì sao Hải Phòng lại là vùng đất sinh ra nhiều "giai nhân" đến thế.

Chỉ có thể hiểu "nôm na" rằng, đất Hải Phòng là nơi "hội tụ" của nhiều dòng người di cư tới. Quá trình "cộng cư" đó không chỉ tạo nên một "tính cách rất Hải Phòng" mà còn "phát sinh" ra các thế hệ "nhận gen trội" hội tụ các vẻ đẹp của tổ tiên.

Theo tác giả Thái Hoàng (Trường Đại học Sư phạm Hà Nội) cho rằng, quá trình hình thành đất Hải Phòng cũng là quá trình tụ hội dân cư. Đất mở đến đâu, con người dựng xóm dựng làng tới đó.

Có người từ các miền trung du và đồng bằng kéo đến khai phá đất đai. Bên cạnh đó có hiện tượng những dân cư sống trên sông biển, những vạn chài hoặc từ những nơi xa xôi khác, bằng đường biển, đã lên lập nghiệp trên đất liền.

Lại có nhiều người phương Bắc và vùng đảo đã thiên di vào Việt Nam từ nhiều địa phương, bằng nhiều con đường trong thời gian khác nhau lúc ồ ạt, lúc lẻ tẻ suốt từ thời Bắc thuộc tới những năm trước giải phóng. Ở Ngải Am huyện Vĩnh Bảo (Hải Phòng) còn có đền thờ hoàng thái hậu nhà Tống.

Về địa danh có hàng loạt tên làng mang những tên làng mới khác. Từng tên riêng lẻ thì có thể là ngẫu nhiên nhưng hàng loạt tên được lặp lại thù có thể gợi nên một sự dời chuyển nào đó.

Một quy luật của địa danh học là người Việt khi dời làng đi làm ăn nơi khác thương mang theo cả tên làng và thành hoàng làng đến nơi ở mới.

Các làng Đào Lãng, Cổ Lôi (huyện Vĩnh Bảo), Cẩm Khê, xã và tổng (huyện Tiên Lãng) cùng tên với Đào Lãng, Cổ Lôi, Cẩm Khê ở Sơn Tây, Vĩnh Phú: Trách Lôi, Lang Lôi.

Chiều 13/5/2022, các Hoa hậu, Á hậu, Hoa khôi người Hải Phòng tham gia trình diễn áo dài tại Chương trình nghệ thuật “Hải Phòng – Điểm đến thành công” của Lễ hội Hoa Phượng Đỏ - Hải Phòng 2022...Ảnh: Hồng Nhung (Cổng TTĐT TP Hải Phòng).

Đó là dấu hiệu của sự di dân từ vùng sâu nội địa ra vùng ven biển mà trước đây có nhà nghiên cứu đoán định là vào thời Hán đô hộ, sau khởi ngĩa Hai Bà Trưng.

Thời điểm cụ thể còn phải bàn lại, nhưng gia phả nhiều dòng họ ở các làng trên đã nói tới quê cũ từ ở nhiều nơi khác chuyển đến (Vĩnh Phú, Hà Sơn Bình, Hải Hưng và còn ở xa hơn nữa). Họ Đào đứng đầu “lục trưởng” của các làng Am, gia phả có ghi từ Nghệ An ra.

Hải Phòng là vùng đất cổ, lại là vùng đất được bồi đắp dần về sau này nên luôn có phần đất mới. Từ trong lịch sử, Hải Phòng đã trở thành cửa ngõ quan trọng án ngữ mặt phía đông đất nước.

Hải Phòng là vùng đất có con người sinh sống từ thuở xa xưa nhưng cũng là nơi luôn được bổ sung bằng những lớp lớp cư dân từ nhiều địa phương kéo đến: trung du, đồng bằng, hải đảo.

Quá trình hội tụ cư dân là quá trình đắp đê sông, đê biển, đào kênh rạch, vừa để chinh phục thiên nhiên và tìm cách hòa đồng với thiên nhiên.

Cũng là quá trình mở mang xóm làng, xây dựng và bảo vệ quê hương, chống áp bức và xâm lược. Từ đó mà hình thành nên cái sắc thái, cái cốt cách và bản lĩnh người Hải Phòng.

"Làng công chúa, đất sinh hoàng hậu"

Theo hai tác giả Nguyễn Thị Ngọt, Vũ Thị Hải trong một bài báo đăng trên Báo điện tử Dân Việt, mục Tâm hồn làng Việt thì, ở TP Hải Phòng, câu đồng dao "Cổ Trai Đế vương, Trà Phương Công chúa" được lưu truyền từ đời này sang đời khác.

Đây là niềm tự hào của người dân làng Trà về vị Hoàng hậu sau được tấn phong Thái Hoàng Thái Hậu Vũ Thị Ngọc Toàn- người làng Trà Phương. Người dân tự hào về vùng quê con gái nổi tiếng đẹp người đẹp nết.

Theo sử sách, tên cổ của làng Trà Phương vốn là Trà Hương, thuộc huyện Nghi Dương, xứ Hải Dương. Năm 1813, do kiêng húy nhà Nguyễn đã đổi thành Trà Phương.

Trà Phương là mảnh đất giàu giá trị văn hóa, lịch sử. Dấu ấn đậm nét nhất gắn liền với Vương triều nhà Mạc 1527- 1593. Câu đồng dao "Cổ Trai đế Vương, Trà Phương Công chúa" được lưu truyền từ đời này sang đời khác như niềm tự hào của bao thế hệ người làng Trà về vị Thái Hoàng Thái Hậu Vũ Thị Ngọc Toàn người con gái Trà Phương đẹp người đẹp nết đã trở thành hoàng hậu-vợ vua Mạc Đăng Dung.

Một góc làng Trà Phương-"làng công chúa", xã Thụy Hương, huyện Kiến Thuy, TP.Hải Phòng hôm nay. Làng Trà Phương nho nhỏ nhưng phong cảnh hữu tình, với những đồng lúa, đồng màu xanh ngát bao quanh...Ảnh: Nguyễn Thị Ngọt-Vũ Thị Hải.

Trà Phương là mảnh đất giàu giá trị văn hóa, lịch sử. Dấu ấn đậm nét nhất gắn liền với Vương triều nhà Mạc 1527- 1593.

Câu đồng dao "Cổ Trai đế Vương, Trà Phương Công chúa" được lưu truyền từ đời này sang đời khác như niềm tự hào của bao thế hệ người làng Trà về vị Thái Hoàng Thái Hậu Vũ Thị Ngọc Toàn người con gái Trà Phương đẹp người đẹp nết đã trở thành hoàng hậu-vợ vua Mạc Đăng Dung.

Qua bao biến thiên của lịch sử, người làng Trà Phương đã bảo vệ, giữ gìn, thờ cúng 2 pho tượng của vua Mạc Đăng Dung và hoàng hậu Vũ Thị Ngọc Toàn-sau này được tấn phong làm Thái Hoàng Thái hậu.

Hai pho tượng quý này nay đã được Nhà nước công nhận là bảo vật quốc gia. Hai bảo vật quốc gia này cùng có niên đại thế kỉ XVI, đang được thờ cúng tại chùa Trà Phương.

Theo sử sách, tên cổ của làng Trà Phương vốn là Trà Hương, thuộc huyện Nghi Dương, xứ Hải Dương. Năm 1813, do kiêng húy nhà Nguyễn đã đổi thành Trà Phương.

Dù đổi tên nhưng ý nghĩa đẹp đẽ của tên làng Trà Hương vẫn vẹn nguyên. Hương vị thơm ngon của những lá chè được hái từ những cây chè cổ thụ trên núi Chè còn gọi là núi Trà.

Núi Trà như bức bình phong thiên nhiên chắn phía Đông của làng đã làm nên tên làng.

Trà Phương là một ngôi làng cổ nho nhỏ hiền hòa nằm giữa hai làng Quế Lâm, Phương Đôi- trung tâm của xã Thụy Hương, huyện Kiến Thụy, TP Hải Phòng ngày nay.

Làng Trà Phương cách Thị trấn Núi Đối- trung tâm huyện Kiến Thụy gần 3 km về phía Đông bắc. Còn nếu đi về phía Đông, cũng chừng đó quãng đường là tới Khu tưởng niệm Vương triều nhà Mạc tại thôn Cổ Trai, xã Ngũ Đoan, cùng huyện Kiến Thụy.

Người làng Trà nổi tiếng với những nghệ sĩ dân gian hát đúm, hát cửa đình từ lễ hội này, truyền lại ở thế kỉ XX như nghệ nhân Ngô Duy Thẫn, Nguyễn Thị Ngữ.

Dòng nước mềm mại phía tây làng tưới mát cho ruộng đồng, tạo nên thửa ruộng hình dải yếm thật nên thơ, trên dạt dào sóng lúa, dưới đầy đặc cá tôm. 

Người làng Trà vẫn lưu truyền truyền thuyết về gương lược, dải yếm mà Bà Công chúa, sau này là Thái Hoàng Thái Hậu Vũ Thị Ngọc Toàn để lại cho cháu con.

Ngô Mai Hương, nữ sinh làng Trà Phương-"làng công chúa, đất hoàng hậu", (xã Thụy Hương, huyện Kiến Thụy, TP Hải Phòng) đã đoạt giải Á khôi 1 và Miss Thân thiện của cuộc thi Hoa khôi Sinh viên 2016, đem lại niềm hãnh diện cho quê hương. Ảnh: TL.

Khi xưa, người dân trong làng Trà Phương uống nước từ dòng chảy chắt chiu từ lòng đất núi Trà, cũng từ đó hình thành câu ca "Giếng Trà Phương vừa trong vừa mát...".

Vật đổi sao dời,"sông kia rầy đã nên đồng", nhưng dải yếm của bà Chúa, cùng với thửa ruộng mang hình gương, lược, giếng nước trong nay vẫn còn như sự giải thích cho việc con gái làng Trà thường sở hữu nhan sắc hơn người là do địa thế phong thủy, và dòng nước trời cho.

Người con gái làng Trà ngày nay vẫn giữ được vẻ đẹp lưu truyền. Gần đây, trong cuộc thi Hoa khôi Sinh viên 2016, Ngô Mai Phương, nữ sinh làng Trà Phương đã đoạt giải Á khôi 1 và Miss Thân thiện của cuộc thi, đem lại niềm hãnh diện cho quê hương.

Hải Phòng thời hiện đại, Hải Phòng thời đổi mới cũng là một trong số ít các tỉnh/thành phố luôn có đại diện trong các cuộc thi nhan sắc trong nước, quốc tế.

Đó là, Hoa hậu Việt Nam năm 2002 Phạm Thị Mai Phương; Hoa hậu Việt Nam 2010 Đặng Thị Ngọc Hân; Hoa hậu Việt Nam 2016 Đỗ Mỹ Linh; Hoa hậu Biển 2002 Diệu Thúy; Hoa khôi thể thao Việt Nam 2007 Trần Thị Quỳnh; Nữ hoàng sắc đẹp Toàn Cầu năm 2017 Hoàng Thu Thảo; Á hậu 1 của Junior Model International 2019 Trần Thị Hoàng Vân và Á hậu Hải Phòng 2006 Nguyễn Thu Nga...

Quá trình hội tụ cư dân cũng là quá trình hội tụ văn hóa. Những nét đặc sắc của văn hóa nhiều miền đã hòa trộn, đan xen với nhau tạo nên sắc thái riêng biệt và truyền thống văn hóa phong phú và đa dạng của Hải Phòng. Quá trình đó, có lẽ góp một phần tạo nên vùng đất Hải Phòng-vùng đất của con gái đẹp?

×