Từ ngã tư xã Thống Nhất, huyện Bù Đăng rẽ trái đi khoảng 4,5km, nhìn hai bên đường ai cũng ngợp mắt bởi vườn sưa ngút ngàn. 

Ngoài cây sưa, ông Kiểm còn trồng nhiều loại cây dược liệu quý trên diện tích 3 ha. Với ông Kiểm, trồng sưa không phải tạo nguồn thu hằng ngày mà lưu giữ cho muôn đời sau.

“Trồng cây gây rừng”

Nếu không tìm hiểu kỹ chắc ít ai biết rằng ông Kiểm là nông dân chân chất, bởi thân hình cao to, quần áo bảnh bao, giọng nói khỏe khoắn, ánh mắt ngời lên niềm vui như đang “trúng số độc đắc”. 

Bởi theo ông, sau 40 năm bám trụ nghề nông với đầy gian khó, vất vả, đến nay cần được “hưởng thụ tuổi già”. Nhắc đến vườn cây, trên gương mặt người nông dân một nắng hai sương rất đỗi tự hào và tràn đầy hy vọng. 

“Được trồng, chăm sóc và thấy cây lớn lên hằng ngày là niềm hạnh phúc nhất của gia đình tôi” - ông Kiểm bộc bạch.

Ngoài trồng sưa đỏ-một loại cây gỗ quý, ông Kiểm còn trồng thêm đàn hương trắng - cây trồng có giá trị kinh tế cao. Rừng sưa đỏ quý hiếm trị giá cả trăm tỷ đồng của ông Kiểm ở xã Phước Sơn, (huyện Bù Đăng, tỉnh Bình Phước).

Gia đình ông Kiểm có căn nhà mái Thái xây dựng khang trang, bề thế nhất nhì khu dân cư nhưng đã lọt thỏm bởi vườn cây bao quanh tứ phía.

Đám cây gỗ sưa đỏ từ 7-14 năm tuổi, thân cao hơn 20m cứ nối nhau dài tít tắp. Có những cây sưa thân to gần một người ôm. Đan xen với cây sưa là cây đàn hương trắng, trà hoa vàng và đinh lăng - giống cây ưa sống dưới tán cây to và là nguồn dược liệu quý giúp gia đình ông Kiểm có thu nhập khá.

Chỉ vào cây sưa đỏ 14 năm tuổi với đường kính thân cây khoảng 30cm, lõi khoảng 18cm, ông Kiểm không giấu được niềm vui: “Trước đây khi bắt tay tạo dựng, tôi chỉ mong ước sau này có giá khoảng 20 triệu đồng đã là hạnh phúc lắm rồi, đến nay nhiều thương lái hỏi mua với giá 500 triệu đồng nhưng tôi vẫn không đồng ý bán. 

Và trong vườn có hàng trăm cây sưa giá trị tương đương như thế nhưng tôi vẫn để nguyên trạng, chưa nghĩ đến bán”. Không chỉ thế, những hộ ở quanh nhà có cây sưa đỏ trồng cùng thời cần tiền bán được ông mua lại tiếp tục chăm sóc. 

Ông Kiểm xuất thân từ vùng quê nghèo Nam Định. Sau giải phóng, gia đình ông đi làm kinh tế mới ở huyện Cát Tiên, tỉnh Lâm Đồng. Đất rộng, màu mỡ, cộng với sự cần cù, năm 1985 gia đình ông trở thành “vua” của cây lúa nước với sản lượng trên 100 tấn/năm. 

Cho thu nhập khá, tuy nhiên theo ông trồng cây ngắn ngày luôn gian truân, vất vả. Với ý chí, quyết tâm cao, khi cả nước bước vào thời kỳ hội nhập, đổi mới, gia đình ông lên vùng đất Bù Đăng mua hàng chục héc ta đất trồng điều, cao su, cà phê. 

Theo ông, cây gì có giá trị thì nên trồng để tạo sự đột phá nhưng phải nghiên cứu kỹ nếu thành công khoảng 90% mới đầu tư. 

Khi vườn cao su, điều, cà phê cho thu nhập ổn định, ông khăn gói ra tận Hà Nội, Vĩnh Phúc mua hạt giống sưa đỏ về ươm trồng, chăm sóc và bán giống. Từ 400 cây sưa đỏ ban đầu, nay gia đình ông đã có 1.400 cây lớn, nhỏ trị giá cả trăm tỷ đồng.

Phải kiên trì mới gặt hái thành công

Khu vườn cây gia đình ông Kiểm ngày ngày tỏa bóng mát, mỗi cây là một dấu tích mang đậm công sức của nhà nông này.

Yêu cây, yêu đất nên ông động viên vợ con trồng thật nhiều cây và với ông trồng cây gây rừng chưa bao giờ là muộn cả. Cứ như vậy sau gần 15 năm đào hố trồng cây, giờ đây “rừng” cây đã trả ơn cho gia đình ông xứng đáng, “sờ” vào đâu cũng “hái” ra tiền triệu, tiền tỷ.

Trong các loài cây, ông Kiểm mê nhất là sưa đỏ. Vì gỗ sưa vân đẹp, không nứt, không biến dạng, không bị mối mọt nên rất quý, giá trị kinh tế cao. Gỗ sưa còn có mùi thơm tinh dầu, thơm lâu dù bị ngâm nước nhiều năm. 

Thời kỳ phong kiến, gỗ sưa người ta thường dùng để đóng đồ nội thất trong cung đình. Ngày nay, gỗ sưa dùng để làm đồ mỹ nghệ hoặc tạc tượng trong các ngôi đình, chùa. 

Sưa đỏ thuộc hàng đầu bảng trong các loài gỗ quý, có độ bền chắc, vượt trội hơn cả lim, trắc, gụ, sến, sao nên rất được ưa chuộng. Đặc biệt, thời gian gần đây nhiều người Trung Quốc sang Việt Nam săn lùng gỗ sưa, từ đó đẩy giá lên cao ngất ngưởng không khác gì “vàng đen”.

Giá trị kinh tế của cây sưa là ở lõi của nó. Vì thế, lõi càng dày, càng nhiều thì giá trị sử dụng càng cao. Và để có lõi bán thì ít nhất cũng phải trên 10 năm tuổi. Vì thế, trồng cây sưa cũng như “trồng người”, phải kiên trì và nhẫn nại, nếu nóng vội sẽ khó thành công. 

Để có nguồn thu đảm bảo cuộc sống gia đình, ông Kiểm thực hiện phương châm “lấy ngắn nuôi dài”, tận dụng khoảng trống giữa hàng cây sưa ông trồng xen đinh lăng để thu lợi ích kép. Hiện nay, gia đình ông trồng 14.000 cây đinh lăng từ 4-7 năm tuổi. 

So với nhiều loại cây khác, đinh lăng được gia đình ông Kiểm tận thu triệt để từ gốc đến ngọn. Đinh lăng 7 năm tuổi cho thu hoạch với củ nặng khoảng 5kg, giá bán khoảng 1,5 triệu đồng/củ. Củ đinh lăng được ví như sâm Việt Nam, có giá trị dinh dưỡng tốt, bồi bổ sức khỏe, vì thế dùng để ngâm rượu hoặc sao vàng, hạ thổ sắc uống. 

Thân đinh lăng dùng làm giống, lá làm thuốc, hoa nấu cao. Cao hoa đinh lăng phòng ngừa được bệnh ung thư nên giá rất cao, trên thị trường khoảng 1,7 triệu đồng/kg hoa tươi. 

Ngoài vườn đinh lăng, gia đình ông Kiểm còn có hơn 10 ha cao su đang cho thu hoạch, mỗi năm thu lời từ 400-500 triệu đồng. Nguồn thu này đảm bảo cuộc sống sung túc, đầy đủ, là điều kiện tốt để ông thỏa sức đam mê “trồng cây gây rừng”, trở thành “vua” loài cây sưa hiện tại và cả trong tương lai.