Năm 2002 một mình từ Nghệ An vào Kon Tum tìm việc, Hà Văn Đại loay hoay với đủ các nghề từ làm thuê đến bào chế thủ công thuốc cho cửa hàng thuốc Bắc Thái Hòa tại thành phố Kon Tum. Trong tâm khảm, Đại luôn trăn trở trồng cây gì để làm giàu. Cộng với kinh nghiệm từ gia đình làm thuốc Nam ở quê, anh Đại nung nấu ước mơ phát triển kinh tế từ cây dược liệu. 

Anh Hà Văn Đại phấn khởi bởi mô hình ươm cây sâm dây giống, trồng sâm dây thành phẩm lấy củ của mình đã thành công. Ảnh: Hồng Điệp.

"Cứu" sâm dây khỏi nguy cơ tuyệt chủng

Vừa làm vừa học hỏi kinh nghiệm và trau dồi thêm kiến thức về cây dược liệu, năm 2009, sau khi đã tích lũy được một số vốn, anh Đại dấn sâu vào con đường kinh doanh cây dược liệu bằng việc mua đi bán lại củ sâm dây ăn chênh lệch. Trong thời gian kinh doanh anh nhận thấy nếu người dân khai thác triệt để nguồn sâm dây tự nhiên thì chỉ vài năm nữa là không còn nguồn hàng để kinh doanh. Anh Đại mạnh dạn nghĩ đến phương pháp nhân giống sâm dây, cứu nguồn sâm dây tự nhiên đang dần cạn kiệt. Anh nghĩ đây sẽ là mô hình làm giàu từ nông nghiệp ở vùng đất mới với núi non trùng điệp.

Anh Hà Văn Đại (phải) đang hướng dẫn công nhân chăm sóc vườn sâm dây. Ảnh: Hoài Tiến.

Nói là làm, anh Đại lên phía thượng nguồn vùng đất Kon Plong, tìm hiểu khí hậu, thổ nhưỡng và đầu tư mua 7ha đất rừng với giá 350 triệu đồng để thực hiện dự án nhân giống cây dược liệu của mình. Hiện nay, anh Đại đã trồng gối lứa liên tục gần 500.000 cây giống sâm dây và sâm đương quy mỗi năm. Số lượng lớn như vậy, ấy thế nhưng vẫn không có đủ cây giống cung cấp cho bạn hàng. Thời gian lúc bắt đầu nhân giống, anh Đại lên tận huyện Tu Mơ Rông thu mua sâm dây đem về, củ lớn thì vẫn bán lại kiếm lời còn củ nhỏ để lại làm giống. 

Chưa đủ kỹ thuật cộng với cây giống khi vận chuyển bị trầy xước nên tỷ lệ giống sống sót thấp. 1 kg sâm dây khoảng 60 củ khi trồng phát triển được 20 củ, tỷ lệ cây sống chỉ 20%.Thấy trồng bằng củ không hiệu quả, anh Đại chuyển hướng sang thu mua trái sâm dây về nhân bắt giống. Lợi dụng thời tiết chuyển sang mùa mưa anh gieo hạt đại trà xuống đất nhưng cây không phát triển vì trời mưa nhiều dập úng và nhiễm bệnh. Để khắc phục sai sót trong những lần nhân giống trước, anh Đại tiếp tục tập trung cải tạo, xử lý đất, gieo hạt xong anh cho phủ lá thông lên bề mặt đất để giữ đủ độ ẩm cho cây sâm giống phát triển.Thử nghiệm thành công, anh Đại nhân rộng ra 2 sào cây giống sâm dây từ hạt.

Theo mô hình khép kín nên giống sâm dây khỏe hơn và ít sâu bệnh, anh Đại đem trồng và chỉ trong 2 năm, 2 sào sâm đã cho anh được 1 tấn củ. Toàn bộ số củ anh đem ươm để lấy cây giống bán ra thị trường. Chưa có bạn hàng, anh Đại ngược xuôi các tuyến huyện của tỉnh Kon Tum tìm nơi xuất bán cây giống. Đơn hàng đầu tiên anh bán được 150.000 cây giống với giá 180 triệu đồng. Niềm hạnh phúc được tạo nên từ mô hôi, công sức bao nhiêu năm vất vả, cứ thế anh có thêm nhiều bạn hàng biết đến nhờ đảm bảo chất lượng cây giống.

Thành công với việc ươm giống sâm dây, đến năm 2014, anh Đại tiếp tục tìm hiểu và trồng thêm cây sâm đương quy. Lần này có kinh nghiệm hơn, anh Đại lặn lội ra Viện Dược liệu Trung ương để mua giống đương quy Nhật Bản về trồng. Đợt đầu, anh mua thử nghiệm 1kg hạt với giá 3 triệu đồng. Sau khi làm đất kĩ lưỡng, anh ươm thử nghiệm 1/2kg hạt giống và trồng ra 2 sào. Anh Đại cho biết trong quá trình ươm trồng, cây sâm đương quy cũng chết một ít nhưng nhìn chung hiệu quả cao. Sau 12 tháng trồng trên 2 sào đất, anh thu về 85 triệu đồng/1 tấn củ sâm đương quy, bình quân 8 củ/1kg.

Nhiều lúc tưởng đã đốt chòi

Có được ngày hôm nay, anh Đại đã phải tốn biết bao công sức, tinh thần cũng như tiền bạc cho những luống giống cây dược liệu. Anh Đại tâm sự: “Sau khi thử nghiệm thành công, tôi mạnh dạn vừa nhân rộng cây ra diện tích lớn hơn vừa trồng gối lứa. Nhớ có một đợt, khi vừa xuống giống trồng cả sâm dây và sâm đương quy, trời mưa to làm trôi và hư hết cả vườn giống. Lúc đó vừa tiếc công vừa xót của, tôi chỉ muốn đốt chòi rồi đi về cho xong. Nhưng rồi nghĩ phải có thất bại mới thành công, tôi lại động viên mình cố gắng.”Sau đợt đó, có thêm kinh nghiệm anh đã dần thành công cho đến nay.

Từ nguồn cây giống do anh Đại cung cấp, nhiều hộ dân ở tỉnh Kon Tum đã trồng đại trà các vườn sâm dây tươi tốt. Ảnh: Như Thanh.

Không còn phải đi tìm bạn hàng, “hữu xạ tự nhiên hương” chất lượng cây giống vườn sâm của anh đã lan truyền trên địa bàn các huyện trong tỉnh Kon Tum, đến tỉnh Gia Lai, Đắk Lắk. Nhiều thời điểm cháy hàng, anh phải nhân rộng thêm kịp thời để đáp ứng nguồn dược liệu giống cho khác hàng. Ngoài doanh thu cho gia đình từ tiền bán dược liệu củ khoảng 400 triệu đồng, bán cây dược liệu giống khoảng 400 triệu đồng thì anh còn tạo công ăn việc làm ổn định cho 5 nhân công thường xuyên với mức lương 4-5 triệu đồng /tháng. Hiện tại, anh Hà Văn Đại đang xây dựng đề án phát triển sản phẩm sâm dây và đương quy trên địa bàn huyện Kon Plông. Thời gian tới, anh sẽ tiếp tục mở rộng diện tích sản xuất giống và hướng sang trồng lấy củ, chế biến dược liệu khô để phân phối rộng rãi trong cả nước. Đây là cách làm giàu ở nông thôn.

×