Bình luận
0
Cuộc đời của 2 vị Chúa này có thể tóm gọn trong 6 chữ: Trẻ không chơi, già đổ đốn
Cả 2 vị chúa Trịnh Sâm và Nguyễn Phúc Khoát đều có những công lao hiển hách trong giai đoạn trị vì thời kỳ đầu của mình.
Trịnh Sâm và Nguyễn Phúc Khoát. Hình minh họa.
Với Trịnh Sâm, ông hoàn thành công cuộc " dọn rác" cho cha mình còn đang dang dở, đống rác do ông bác Trịnh Giang gây ra, hàng loạt những cuộc khởi nghĩa nông dân của Hoàng Công Chất, Nguyễn Danh Phương, và nghiêm trọng là cuộc khởi nghĩa của Lê Duy Mật- hoàng thân nhà Lê nổi loạn sau phi vụ chúa Trịnh Giang phế lập Lê Duy Phường. Lê Duy Mật đóng địa bàn ở Trấn Ninh, suốt 30 năm quấy nhiễu khiến cho chúa Trịnh Doanh không yên.
Chúa Trịnh Sâm là người cứng rắn, thông minh, quyết đoán; phần nhiều công việc đều đổi mới, không theo nếp cũ. Ông cũng đề xuất ra hàng loạt những cải cách toàn diện trên các mặt tố tụng, hộ tịch, giáo dục, như việc cử Nguyễn Nghiễm làm tư nghiệp Quốc Tử Giám, cử Ngô Thì Sĩ biên soạn Đại Việt sử ký toàn thư, cử tướng Bùi Thế Đạt dẹp bọn giặc cướp, cử Hoàng Đình Bảo trấn thủ Nghệ An cứu tế dân nghèo
Và thành tựu quan trọng nhất trong cuộc đời ông, chính là chúa Trịnh Sâm đã cử tướng Hoàng Ngũ Phúc nam tiến đánh thẳng vào kinh đô Phú Xuân, tiêu diệt chính quyền chúa Nguyễn ở Đàng Trong, điều mà suốt hơn 200 năm qua các đời chúa Trịnh không làm được.
Nguyễn Phúc Khoát
Với Võ vương Nguyễn Phúc Khoát, ông đổi mới hoàn toàn quan chế và y phục như Thân quân gọi là Vũ lâm quân, Văn chức đổi là Hàn lâm viện. Về hành chính thì chia làm 6 bộ: Lại, Hộ, Lễ, Binh, Hình và Công. Phàm văn thư vẫn dùng niên hiệu vua Lê nhưng đối với các thuộc quốc thì xưng là Thiên vương. Y phục từ quan đến dân cũng thay đổi.
Ông cũng 2 lần chinh phạt Cao Miên, dùng các tướng Nguyễn Cư Trinh, Trương Phúc Du, Mạc Thiên Tứ bảo vệ Hà Tiên, bắt sống Nặc Nguyên, ép Nặc Nguyên phải cống đất để được thả về nước. Về sau, ông cũng bảo kê cho Nặc Ông Tôn lên ngôi quốc vương Cao Miên, trực tiếp cạnh tranh với Xiêm La tại chính sự Cao Miên.
Lần đầu tiên, dưới thời Võ vương, ông đã hoàn thành công cuộc Nam Tiến mà các chúa Nguyễn đã nhọc công suốt gần 200 năm. Lãnh thổ chữ S cơ bản đã được định hình.
Chúa Trịnh Sâm đam mê nhan sắc của Đặng Thị Huệ, nghe lời gièm pha của họ Đặng mà phế trưởng lập thứ, gả con gái cho em Đặng Thị Huệ là Đặng Mậu Lân, một tên vô lại càn rỡ, phế truất con trưởng Trịnh Tông, lập con thứ Trịnh Cán mới 5 tuổi làm thế tử. Sự việc này trực tiếp gây ra hai biến động lớn đó là vụ án năm Canh Tý và loạn kiêu binh ở Bắc Hà. Bản thân chúa Trịnh Sâm mắc bệnh trĩ, hậu quả từ việc ăn uống không lành mạnh.
Ở Đàng Trong, chúa Nguyễn Phúc Khoát cũng không khá gì hơn, chúa si mê nhan sắc của cô em họ Nguyễn Phúc Ngọc Cầu (con gái của chú ruột Dận vương Nguyễn Phúc Điển). Hai người tư thông mà sinh ra Nguyễn Phúc Thuần. Nguyễn Phúc Thuần được nuôi kín trong hậu cung, vì chúa mất mặt sợ lộ chuyện loạn luân.
Chúa Trịnh Sâm tin dùng hoạn quan Phạm Huy Đĩnh và Phạm Ngô Cầu. Đĩnh cấu kết với Lê Quý Đôn làm sổ hộ tịch hạch sách dân chúng, khiến cho dân chúng kêu than không ngớt. Mùa thu năm 1776, trong nước gặp cảnh hạn hán, mất mùa, dân bị đói, giá gạo cao, mà ruộng chiêm thì khô nẻ, công việc làm ruộng không được tiện lợi.
Người sang trọng phải nhòm từng cửa để xin làm thuê hoặc vay mượn mà cũng không đắt, họ hợp nhau ăn cắp, ăn trộm, ăn cướp. Nhân dân không được yên nghiệp làm ăn. Về sau, Phạm Huy Đĩnh cũng là đạo diễn trong vụ việc sát hại thái tử Lê Duy Vỹ. Vụ việc này gây rúng động lòng dân Bắc Hà, khiến họ càng chán ghét họ Trịnh, nhiều nơi dân chúng nổi loạn dấy lên khẩu hiệu phù Lê diệt Trịnh.
Phạm Đình Hổ có ghi chép về sự sa đọa của chúa Trịnh Sâm trong Vũ Trung Tùy Bút như sau :
"Khoảng năm Giáp Ngọ, Ất Mùi (1774 – 1775), trong nước vô sự, Thịnh Vượng thích chơi đèn đuốc, thường ngự ở các ly cung trên Tây Hồ, núi Tử Trầm, núi Dũng Thúy. Việc xây dựng đình đài cứ liên miên. Mỗi tháng ba bốn lần, Vương ra cung Thụy Liên trên bờ Tây Hồ, binh linh dàn hầu vòng quanh bốn mặt hồ, các nội thần thì đều bịt khăn, mặc áo đàn bà bày bách hóa chung quanh bờ hồ để bán.
Thuyền ngự đi đến đâu thì các quan hỗ tụng đại thần tùy ý ghé vào bờ mua bán các thứ như ở cửa hàng trong chợ. Cũng có lúc cho bọn nhạc công ngồi trên gác chuông chùa Trấn Quốc, hay dưới bóng cây bến đá nào đó, hòa vài khúc nhạc. Buổi ấy bao nhiêu những loài trân cầm dị thú, cổ mộc quái thạch, chậu hoa cây cảnh ở chốn dân gian, Chúa đều sức thu lấy, không thiếu một thứ gì."
Nguyễn Phúc Khoát
Chúa Nguyễn Phúc Khoát tin dùng ông cậu ruột là Trương Phúc Loan, bị Loan dắt mũi cho ăn nằm với cô em họ Nguyễn Phúc Ngọc Cầu, mà sinh ra Nguyễn Phúc Thuần. Về sau Loan câu kết với Ngọc Cầu, sửa đổi di chiếu, phế truất thế tử Nguyễn Phúc Luân (cha Nguyễn Ánh), lập Nguyễn Phúc Thuần làm chúa. Hệ thống thuế khóa phức tạp, cồng kềnh, nặng nề, quan cấp dưới lạm thu để tham nhũng khiến dân phải nộp nhiều hơn quy định. Thuế thổ sản có tới hàng ngàn thứ, tính cả những sản vật nhỏ nhặt.
Năm 1741, Phúc Khoát ra lệnh cho Trương Phúc Loan truy thu thuế của cả những người bỏ trốn. Tới năm 1765 lại có lệnh truy thu thuế còn thiếu của 10 năm trước. Loan nổi tiếng là tham lam, vơ vét của công, mua quỵt của các thương nhân nước ngoài. Có đợt sau trận lụt, nhà Loan bày vàng ra phơi "sáng chóe" cả sân.
Thất bại trước những cuộc đụng độ với Xiêm La cộng với sưu thuế nặng nề, cùng tình trạng tham nhũng tại địa phương khiến cho chính quyền chúa Nguyễn càng càng suy yếu đi. Quan lại mặc sức ăn chơi hưởng lạc, tham những tích cóp của cải, dân chúng lầm than đói khổ, đi theo nghĩa quân Tây Sơn ở Bình Định, đánh cướp các châu phủ. Đương thời Lê Quý Đôn có ghi chép về sự sa đọa của chúa Nguyễn Phúc Khoát với đám quan lại Đàng Trong trong Phủ Biên Tạp Lục như sau:
Từ nhà chúa, quan to đến quan nhỏ, nhà cửa chạm trổ, tường xây bằng gạch đá, trướng vóc màn the, đồ dùng toàn bằng đồng, bằng sứ, bàn ghế bằng gỗ đàn, gỗ trắc, ấm chén bằng sứ, yên ngựa – dây cương đều nạm vàng, nạm bạc, quần áo là lược, nệm hoa, chiếu mây, lấy phú quý phong lưu để khoe khoang lẫn nhau… Họ coi vàng bạc như cát, thóc gạo như bùn, hoang phí vô cùng…".
Khi nhắc đến tham quan nổi tiếng lịch sử Trung Quốc, người ta thường nghĩ ngay đến Hòa Thân. Thế nhưng, ít ai biết rằng vẫn còn có một tên đại tham quan, số tiền tham ô được cũng chẳng hề thua kém Hòa Thân, nhưng ông ta lại thông minh hơn Hòa Thân rất nhiều. Người này chính là Dịch Khuông.
Sau 3 năm vắng bóng, Nghệ sĩ Ưu tú Hoài Linh sẽ chính thức trở lại sân khấu kịch với hai vai diễn đầy chiều sâu và cảm xúc trong dịp ra mắt Sân khấu Mới.
Chia sẻ
Được bao quanh bởi dòng Cổ Chiên, xã An Bình, tỉnh Vĩnh Long mới (trước sáp nhập 3 tỉnh Vĩnh Long, Bến Tre, Trà Vinh, xã An Bình thuộc huyện Long Hồ, tỉnh Vĩnh Long cũ), có nhiều lợi thế về khí hậu, thủy văn và thổ nhưỡng. Những năm gần đây, xã cù lao khai thác thế mạnh để phát triển chăn nuôi thủy sản, trong đó có nuôi cá công nghệ cao theo hướng hiện đại.
Chia sẻ
33 năm trong sự nghiệp của mình, chị đã trải qua 9 vị trí công việc khá quan trọng, trong đó có tới 8 lần ở vị trí CEO của các Tập đoàn lớn như Vingroup, Coca-Cola, các công ty lớn trong hệ sinh thái Vingroup như: VinCommerce, VinFast, CEO Vinsmart, CEO Vineco; Giám đốc thương mại K+, CEO Hanoimilk... Và ở đâu, chị cũng tạo ra những giá trị khác biệt.
Chia sẻ
Cây cảnh này nở hoa xanh biếc, dày đặc. Trông chúng như thể bầu trời bị xé toạc, rải lên khắp các cành cây, khiến mọi vật đều bị lu mờ, kể cả trời xanh.
Chia sẻ
Số lượng lính đào ngũ trong quân đội Ukraine đã lên tới gần 400 nghìn - nhiều quân nhân đã suy sụp tinh thần vì thái độ "như thú vật" của bộ chỉ huy, nữ nghị sĩ Ukraine Anna Skorokhod cho biết.
Chia sẻ
Giá xăng dầu hôm nay ngày 4/8, thị trường dầu thô đỏ sàn ngay trong phiên giao dịch đầu tuần.
Chia sẻ
Ngay sau khi tiếp nhận thông tin phản ánh của người dân về các trường hợp vi phạm giao thông qua số điện thoại cá nhân, Trưởng Phòng Cảnh sát giao thông, Công an TP Hà Nội đã chỉ đạo xử lý kịp.
Chia sẻ
Trọng tài Trần Đình Thịnh đột ngột qua đời trong quá trình kiểm tra thể lực tại chương trình tập huấn trọng tài các giải bóng đá chuyên nghiệp quốc gia 2025/26
Chia sẻ
Trên công trường các dự án trọng điểm phục vụ APEC 2027, từ Trung tâm tổ chức Hội nghị APEC 2027 đến Cảng Hàng không quốc tế Phú Quốc, tỉnh An Giang mới (sau sáp nhập tỉnh An Giang, Kiên Giang cũ) không khí thi công đang được đẩy lên cao độ.
Chia sẻ
Suối Mỡ, xã Nghĩa Phương, tỉnh Bắc Ninh mới (trước thời điểm sáp nhập tỉnh Bắc Giang với tỉnh Bắc Ninh, xã Nghĩa Phương thuộc huyện Lục Nam, tỉnh Bắc Giang cũ) vào hè trở thành địa điểm tránh nóng lý tưởng bởi khung cảnh xanh mát, trong lành.
Chia sẻ
Từ ngày 28 đến 30/7/2025, hơn 20 doanh nghiệp, hợp tác xã (HTX) sản xuất – chế biến nông, thủy sản đã tham gia khóa tập huấn tiêu chuẩn VietGAP, HACCP/ISO 22000 tại Cụm Công nghiệp Vân Đồn (Đặc khu Vân Đồn, tỉnh Quảng Ninh). Đây là một phần trong Chương trình quốc gia nâng cao năng suất, chất lượng sản phẩm hàng hóa giai đoạn 2021–2030 do Viện Nghiên cứu Hải sản chủ trì và tài trợ kinh phí.
Chia sẻ
Từng là vùng quê thuần nông với tỷ lệ hộ nghèo cao, xã Ngọc Lương, huyện Yên Thủy, tỉnh Hòa Bình (cũ), nay là xã Yên Trị, tỉnh Phú Thọ đã từng bước chuyển mình nhờ một loại cây trồng tưởng chừng chỉ hợp với đất Diễn, Hà Nội. Sự bén rễ của giống bưởi Diễn hơn hai thập kỷ trước không chỉ mang đến hướng đi mới cho người dân, mà còn mở ra cơ hội thoát nghèo bền vững, vươn lên làm giàu ngay trên chính mảnh đất quê hương.
Chia sẻ
Chậm giải phóng mặt bằng, vi phạm quy định về đất đai, đầu tư không hiệu quả, nghĩa vụ tài chính chưa thực hiện đầy đủ là những sai phạm điển hình được Thanh tra tỉnh Lâm Đồng xác định tại hàng loạt dự án lớn trên địa bàn, dự kiến sẽ được đưa vào diện thanh tra trong đợt này.
Chia sẻ
Bệnh nhân bị tai nạn giao thông nghiêm trọng, tình trạng nguy kịch, đa tổn thương nội tạng, đe dọa trực tiếp đến tính mạng.
Chia sẻ
Trung tâm phục vụ hành chính công TP Cần Thơ yêu cầu các cơ quan liên quan đề cao cảnh giác với tình trạng “cò làm giấy tờ” và từ chối giao dịch với những người này.
Chia sẻ
Ngày 3/8, bà Bùi Thị Minh Hoài, Ủy viên Bộ Chính trị, Bí thư Thành ủy, Trưởng đoàn đại biểu Quốc hội thành phố Hà Nội đã gửi thư thăm hỏi tỉnh Điện Biên và tỉnh Sơn La bị thiệt hại do thiên tai.
Chia sẻ
Tiền đạo Hồ Tuấn Tài vừa chia tay Trường Tươi Đồng Nai để chuyển sang đầu quân cho Becamex TP.HCM theo dạng cho mượn.
Chia sẻ
Trong cuộc đời làm phim của tôi, hành trình làm phim "Hà Nội 12 ngày đêm" có lẽ là một hành trình đáng nhớ và mang lại nhiều cảm xúc nhất.
Chia sẻ
Tướng Pháp Thierry Burkhardt, người sẽ rời nhiệm sở vào ngày 1/9, một lần nữa cảnh báo về "mối đe dọa từ Nga" trong một cuộc phỏng vấn với tờ The Economist.
Chia sẻ
Tại xã Tân Đông, tỉnh Đồng Tháp mới (xã Tân Đông mới được hình thành từ sáp nhập xã Tân Tây, Tân Phước,Tân Đông, huyện Gò Công Đông, tỉnh Tiền Giang cũ) ông Trần Văn Bương, Giám đốc Hợp tác xã (HTX) rau, củ, quả an toàn Tân Đông đã xây dựng thành công mô hình sản xuất "3 trong 1", kết hợp giữa trồng lúa, rau màu, kinh doanh nông sản tạo ra lợi nhuận gần 2 tỷ đồng mỗi năm.
Chia sẻ
Hôm nay – ngày 4/8/2025 là dấu mốc một chuyên mục đặc biệt của Báo Điện tử Dân Việt kỷ niệm tròn 10 năm ra đời – đó là chuyên mục Dân Việt Trò Chuyện!
Chia sẻ
Radio online Nhịp sống nông thôn mới hôm nay có những nội dung sau: Làm việc với Hội Nông dân tỉnh, Bí thư Tỉnh ủy Cao Bằng nhấn mạnh vai trò trung tâm, nòng cốt hỗ trợ nông dân làm giàu; Hội Nông dân tỉnh Thái Nguyên kiểm tra công tác chuẩn bị Đại hội Đảng tại các xã mới sáp nhập;...
Chia sẻ
Người đàn ông tử vong bất thường trong nhà trọ; thông tin mới vụ thi thể nữ giới trong chiếc vali; đối tượng có 4 tiền án gây ra loạt vụ trộm, chống trả quyết liệt khi bị công an vây bắt... là những nóng 24 giờ qua.
Chia sẻ
Hội đồng nhân dân TP. Hải Phòng mới đây đã chấp thuận thu hồi gần 1.226 ha đất để thực hiện 49 dự án, công trình sau hợp nhất.
Chia sẻ
Trong hành trình xây dựng nông thôn mới nâng cao, xã Hợp Thành, tỉnh Thái Nguyên (địa bàn huyện Phú Lương cũ) đang từng bước khẳng định hướng đi riêng, phát triển nông nghiệp sạch gắn với du lịch cộng đồng và bảo tồn văn hóa dân tộc Tày. Đây không chỉ là giải pháp phát triển kinh tế mà còn là cách để gìn giữ và phát huy những giá trị văn hóa truyền thống đang dần mai một.
Chia sẻ
Cổ phiếu giao dịch dưới mệnh giá, dòng tiền eo hẹp, Đầu tư Hải Phát vẫn chấp nhận hoán đổi 212 tỷ đồng nợ thành cổ phiếu HQC, đối mặt nguy cơ lỗ ngay 62% giá trị khoản vay.
Chia sẻ
Thôn Tiền Phong, xã Đức Quang, tỉnh Hà Tĩnh (thôn Tiền Phong, xã Quang Vĩnh, huyện Đức Thọ cũ), từng lênh đênh trong lũ, nay hồi sinh nhờ 24 ngôi nhà chống lũ kiên cố, mang lại cuộc sống ổn định cho người dân vạn chài.
Chia sẻ
Tôi bắt đầu ra quán cà phê một mình nhiều hơn, chỉ để ngồi nghĩ về điều đó.
Chia sẻ
Thời tiết khô nóng, đám cháy bùng phát rồi nhanh chóng lan rộng ở khu vực rừng thông tại xã Tân Châu, Nghệ An. Hàng trăm người nỗ lực dập lửa trong đêm.
Chia sẻ
Thủ tướng Phạm Minh Chính chỉ đạo Bộ Nội vụ, UBND tỉnh Điện Biên báo cáo ngay trong ngày 4/8, trình cấp có thẩm quyền khen thưởng xứng đáng hành động dũng cảm, dám làm dám chịu trách nhiệm của Trưởng bản Mùa A Thi, cứu 90 người dân bản Háng Pu Xi, xã Xa Dung, tỉnh Điện Biên khỏi thảm họa lũ quét, sạt lở đất.
Chia sẻ
Tin tức 
Thế giới 
Nhà nông 
Hội và Cuộc sống 
Đại đoàn kết dân tộc 
Kinh tế 
Thể thao 
Văn hóa - Giải trí 
Xã hội 
Bạn đọc 
Nhà đất 
Media 
Chuyển động Sài Gòn 
Pháp luật 
Dân Việt trò chuyện 
Gia đình 
Đông Tây - Kim Cổ 
Hà Nội hôm nay 
Radio Nông dân 
Doanh nghiệp 
Đăng nhập
Lại Nhật 
