Bình luận
0
Trạng nguyên Trần Văn Bảo (có tài liệu ghi ông nguyên có tên là Lê Minh Bảo), cùng với Lương Thế Vinh, Đào Sư Tích, Nguyễn Hiền và Vũ Tuấn Chiêu đã tạo nên những giai thoại độc đáo về sự học xưa kia. So với 4 vị Trạng nguyên kia, một số cứ liệu lịch sử về Trần Văn Bảo vẫn còn bỏ ngỏ, chờ sự nghiên cứu thấu đáo của giới lịch sử.
Theo gia phả và những giai thoại dân gian, thì sau thời gian đằng đẵng mong chờ vì hiếm muộn, mùa Xuân năm Giáp Thân 1524, ông Trần Công và bà Trần Thị Từ Huệ ở làng Cổ Chử, trấn Sơn Nam (nay là làng Dứa, xã Hồng Quang, huyện Nam Trực, tỉnh Nam Định) mới sinh thành được quý tử đặt tên là Trần Văn Bảo.
Ngay từ khi lọt lòng mẹ, quý tử đã được phú cho những nét khác người. Tiếng khóc chào đời của cậu như tiếng cười, ánh mắt long lanh ngời vẻ thông thái. Nhưng chẳng bao lâu sau, cha của Bảo đột ngột qua đời vì bạo bệnh. Trần Văn Bảo và người em rơi vào cảnh mồ côi cha.
Có giai thoại kể rằng, thân mẫu của ông rất nghèo, phải đi cấy lúa thuê kiếm sống. Gặp hôm trời rét quá, bốn bề không còn ai, trời càng tối dần, bà nằm trên một gò đất thuộc xã Lạc Đạo. Sau rét quá không về được, bà nằm chết tại đó, gặp giờ thiêng, mối đùn phủ kín thành mộ. Đấy là ngôi mộ thiên táng.
Lúc đó ông còn nhỏ quá, chỉ được người ta bảo cho biết về việc mẹ chết. Sau ông đi thi đỗ Trạng nguyên là nhờ phát ở ngôi mộ này.
Theo về phong thủy, ngôi mộ này trước sinh nhân sau đắc địa (nghĩa là trước sinh người sau phát đạt). Khởi đầu từ hai ông đậu Trạng nguyên và Tiến sĩ, rồi sau đến 11 ông Hương cống. Truyện này đã ghi rõ trong gia phả.
Đến thời nhà Nguyễn, vào khoảng triều Tự Đức, xã Cổ Chử mới lập đền thờ Trạng nguyên, có câu đối như sau: Phụ tử Trạng nguyên Tiến sĩ/ Cổ kim thiên lý nhân tâm - Nghĩa là: Cha con đều đỗ Trạng nguyên Tiến sĩ/ Lẽ trời vẫn ở lòng người, xưa nay vẫn thế.
Dù gia cảnh khó khăn nhưng với bản chất thông minh, ham học, Trần Văn Bảo quyết chí theo đuổi con đường khoa cử. Khoa thi năm Canh Tuất, niên hiệu Cảnh Lịch 3 (1550) đời Mạc Phúc Nguyên, Trần Văn Bảo đỗ Đệ nhất giáp Tiến sĩ cập đệ Đệ nhất danh (Trạng nguyên) ở tuổi 27.
Theo một số nguồn sử liệu, sau khi thi đỗ Trần Văn Bảo được triều Mạc bổ giữ các chức: Lại bộ Thượng thư, Nhập Thị Kinh Diên; từng đi sứ Trung Quốc đời Minh Thế Tông. Ông được phong tước Nghĩa Sơn bá, Hồng Xuyên hầu, Nghĩa Quận công.
Trần Văn Bảo là 1 trong 5 vị Trạng nguyên của đất học Nam Định.
Theo gia phả họ Trần làng Cổ Chử, sau khi đỗ Trạng nguyên, Trần Văn Bảo được bổ làm quan trong triều đình nhà Mạc. Sau này, ông đổi tên là Trần Văn Nghi rồi đi sứ nhà Minh (Trung Quốc).
Khoảng đầu niên hiệu Diên Thành (1578) triều Mạc Mậu Hợp, Trần Văn Bảo được thăng chức Thượng thư, tước Nghĩa Sơn bá. Đến tháng 7 năm Tân Tị (1581) lại được Mạc Mậu Hợp giao chức Lại bộ Thượng thư, cho vào hầu giảng ở tòa Kinh Diên.
Thời kỳ này nhà Mạc suy tàn, kỷ cương lỏng lẻo, xã hội rối ren, quan quân đánh dẹp liên miên, dân tình vô cùng khổ cực. Mạc Mậu Hợp lên ngôi từ khi mới hai tuổi.
Các quan đại thần trong triều như: Hộ bộ Thượng thư Giáp Trưng, Thiêm đô Ngự sử Lại Mẫn, Đông các học sĩ Nguyễn Năng Nhuận, các Đô cấp sự trung ở sáu khoa (Nguyễn Phong, Nguyễn Tự Cường, Phạm Như Giao, Nguyễn Ích Trạch, Lê Viết Thảng, Nguyễn Quang Lượng)… liên tiếp dâng sớ lên Mạc Mậu Hợp, chỉ rõ chính sự suy đồi, khuyên răn Mạc Mậu Hợp hãy chăm lo chính sự.
Trước tình hình suy sụp của triều đình, Trần Văn Bảo đã tiên đoán sự diệt vong tất yếu của vương triều. Ông cảm thấy buồn nản và bất lực, muốn lui về ẩn dật. Trong tờ sớ của các Đô cấp sự trung sáu khoa dâng lên Mạc Mậu Hợp hồi tháng 6 năm 1581 có đoạn viết về Trần Văn Bảo như sau:
“… Văn thần trọng trách như Nghĩa Sơn bá Trần Văn Nghi, Vịnh Kiều bá Hoàng Sĩ Khải, An Khê bá Mai Công, Đam Xuyên bá Nguyễn Triệt, thì đều giữ vẻ khoan hậu, không cần nghĩ tới việc sâu xa. Bởi thế các liêu thuộc nhân đó mà trễ nải…” (Lê Quý Đôn toàn tập).
Lời nhận xét trên chứng tỏ Trần Văn Bảo đã mang tâm trạng chán nản, không còn ham chức tước, muốn lui về quê. Trần Văn Bảo vào triều yết cáo xin về cố hương và dâng sớ từ chức Lại bộ Thượng thư.
Đại lược nội dung tờ sớ của ông như sau: “Trong khoảng trời với người giao cảm, đều ứng vào cùng loại với nhau, như nhân sự hay thì trời ứng điềm lành, nhân sự dở thì trời ứng điềm dữ.
Chính sự thời nay, rất nhiều việc hại đạo trái lẽ, không thể kể xiết.
Những tờ sớ của các vị đình thần trước sau đã tâu bày, đều nói thẳng những sự sai lầm, có thể như những liều thuốc hay, rất đáng cứu xét để tu tỉnh…
Những việc như thế, rất trái với đường lối trị nước. Cho nên thể thống triều đình, ngày càng rối loạn, những lời công luận, ngày càng bế tắc. Trong nước không có chính trị hay, cho nên trời ra điềm dữ để cảnh tỉnh, như là sao chổi xuất hiện; núi tự nhiên lở, cùng là nhật thực nguyệt thực. Nay lại phạt bằng trận mưa bão dữ dội ngay tại kinh sư, đó là tai dị rất lớn…
Kính mong bệ hạ, sợ oai trời, sửa đức mình, ban sắc lệnh cho phụ chính ứng vương phải hết sức tu tỉnh, giúp việc triều đình, để tâm vào việc giữ yên hoàng gia, nằm gai nếm mật, lấy việc diệt quốc thù làm trách nhiệm của mình… Nếu không thì thời kỳ bại vong khó tránh được.
Hạ thần không xứng chức, tự hạch xin miễn chức, và tới trước cửa khuyết để đợi tội, hoặc biếm hoặc truất, kính theo mệnh của bệ hạ”.
Sau khi xem xong tờ sớ của Trần Văn Bảo, Mạc Mậu Hợp liền ban sắc uý dụ và buộc ông phải nhận chức. Ngày 29 tháng Giêng năm Nhâm Ngọ 1582, Mạc Mậu Hợp cho dựng ngôi điện giảng học, nhưng kỳ thực là để làm nơi yến tiệc. Điện vừa làm xong thì bị hỏa hoạn cháy trụi.
Nhân sự kiện này, Trần Văn Bảo lại dâng sớ khuyên răn. Mạc Mậu Hợp xem sớ rồi khen là thiết đáng, nhưng chỉ phán: “Trẫm đang suy nghĩ” và chứng nào vẫn tật ấy.
Hơn 30 năm làm quan dưới triều Mạc, Trần Văn Bảo đã đem hết sức lực, tài năng, trí tuệ giúp cho việc củng cố vương triều Mạc. Thật đáng tiếc là Mạc Mậu Hợp đã không nghe theo những đề xuất của Trần Văn Bảo, để đến nỗi bị nhà Lê tiêu diệt vào năm 1592.
Tháng 3 năm Nhâm Ngọ 1582, Trần Văn Bảo lại xin từ chức Lại bộ Thượng thư để nhường cho các vị sứ thần vừa đi Trung Quốc về nhưng Mạc Mậu Hợp vẫn không chấp nhận.
Tháng 11 năm Bính Tuất 1586, Lại bộ Thượng thư Nghĩa Sơn hầu Trần Văn Nghi (tức Trần Văn Bảo, thời gian này ông đã được thăng tước hầu) xin tu sửa Trường quốc học, hai giải vũ ở điện Đại Thành và nghi môn tiền, nghi môn hậu, giảng đường, định lễ nhạc để tỏ rõ sự tôn sư trọng đạo và mở rộng nền văn hóa giáo dục. Mạc Mậu Hợp không theo.
Lăng mộ Trạng nguyên Trần Văn Bảo.
Sau nhiều lần đề xuất những biện pháp cải thiện nền chính trị không được chấp nhận, khuyên răn vua Mạc sửa mình và chăm lo chính sự mà vẫn để ngoài tai, liên tiếp xin từ chức để về cố hương cũng không được Mạc Mậu Hợp đồng ý, Trần Văn Bảo cảm thấy mình bất lực.
Tâm trạng buồn chán của ông ngày càng nặng nề, dần dần mất lòng tin đối với Mạc Mậu Hợp, dẫn đến hành động tất yếu là từ quan đi ẩn dật.
Sau khi từ quan, Trần Văn Bảo về ở ẩn tại làng Phù Tải, huyện Bình Lục (nay thuộc thôn Dải Đông, xã An Đỗ, huyện Bình Lục, tỉnh Hà Nam). Tại đây, ông đã mở lớp dạy học cho người dân trong làng. Khi nhà Lê trung hưng, vời ông ra làm quan nhưng ông từ chối, giữ lòng trung với nhà Mạc, theo truyền thống của kẻ sĩ không thờ hai triều.
Ông luôn quan tâm tới sự nghiệp học hành của các thế hệ con cháu. Hậu duệ của Trạng nguyên Trần Văn Bảo có nhiều người đỗ đạt cao và làm quan trong triều đình. Trong đó, người con trai cả là Trần Đình Huyên đỗ Đệ tam giáp đồng Tiến sĩ xuất thân khoa Bính Tuất (1586), làm quan đến chức Công khoa Đô cấp sự (giám sát công việc của Bộ công).
Người con trai thứ 2 là Trần Văn Thịnh thi đỗ Tứ trường (Hương cống) khoa Mậu Tý (1588) và Tam trường khoa Kỷ Sửu (1589), làm quan đến chức Thượng thư. Còn người con trai út là Trần Ngọc Lâm cũng làm quan đến chức Tri huyện.
Là một vị Trạng nguyên lại là một đại thần, nhưng cho đến nay một số điều về lai lịch, hành trạng của Trần Văn Bảo vẫn chưa rõ ràng.
Có lẽ, do đỗ đạt và làm quan trong triều Mạc - một triều đại đối kháng với nhà Lê, và sau khi bị đoạt vương quyền nhiều tư liệu về các nhân vật quan trọng, về chính sử khó tránh bị thay đổi hoặc mai một theo một lý do nào đó.
Như tìm hiểu của nhà nghiên cứu Trần Mỹ Giống, tài liệu cổ viết về Trạng nguyên Trần Văn Bảo hiện còn rất ít, lại quá sơ sài, nhiều chi tiết không thống nhất. Sau hơn 400 năm, các di tích đền thờ, sắc phong về ông bị mai một, thất lạc hầu như không còn gì đáng kể.
Trạng nguyên Trần Văn Bảo có tiếng về sự nghiệp làm quan và tài văn học vang lừng sang cả Bắc quốc như người đời ca ngợi “Sự nghiệp, văn chương đằng Bắc quốc”. Nhưng đáng tiếc là đến nay, giới nghiên cứu chưa tìm thấy tác phẩm nào của ông.
Sau khi Trạng nguyên Trần Văn Bảo qua đời, dân làng Phù Tải đã lập đền thờ và tôn làm Đương cảnh Thành hoàng. Tại quê nhà, ông được người dân thôn Dứa xây đền thờ phụng. Hiện cả 3 chi của dòng họ Trạng nguyên Trần Văn Bảo ở thôn Dứa, xã Hồng Quang, chi 2 ở xã Nam Thanh (Nam Định) và chi 3 ở xã An Đổ (huyện Bình Lục, tỉnh Hà Nam) đều xây dựng từ đường dòng họ để hương khói tưởng nhớ Trạng nguyên Trần Văn Bảo.
Vườn Quốc gia Tràm Chim (VQG Tràm Chim) có diện tích 7.313ha. Vườn QGTC nằm trên địa bàn các xã mới gồm: Phú Thọ, Tràm Chim, Tam Nông và xã An Hòa, tỉnh Đồng Tháp mới (trước sắp xếp đơn vị hành chính cấp xã, bỏ cấp huyện, VQG Tràm Chim thuộc địa phận huyện Tam Nông, tỉnh Đồng Tháp cũ). Hè này, về với Vườn quốc gia Tràm Chim, du khách sẽ cảm nhận được nhiều điều thú vị từ thiên nhiên...
Cơ quan thực thi pháp luật Việt Nam đã xử lý theo đúng quy định của pháp luật Việt Nam và quốc tế đối với các công dân nước ngoài cư trú bất hợp pháp tại Việt Nam, vi phạm pháp luật Việt Nam.
Chia sẻ
"Gió ngang khoảng trời xanh" - bộ phim do Doãn Quốc Đam và Phương Oanh tham gia sẽ lên sóng lúc 20h thứ 2, 3, 4 hàng tuần trên VTV3 bắt đầu từ 11/8/2025.
Chia sẻ
Dũng khai không có việc làm ổn định, lại nợ nần nên đem điện thoại, laptop đi cầm ở tiệm cầm đồ, khi đến hạn chuộc, trả lãi nên đối tượng đã làm liều.
Chia sẻ
Tổng doanh thu hợp nhất Quý 2 của Vinamilk đạt 16.745 tỷ đồng, tăng 79 tỷ đồng so với cùng kỳ năm trước. Đây là mức doanh thu quý cao nhất của doanh nghiệp từng ghi nhận. Động lực tăng trưởng đến từ sự phục hồi của mảng kinh doanh nội địa và tính ổn định của mảng kinh doanh quốc tế.
Chia sẻ
RootBio – Phân bón sinh học thế hệ mới, giúp cây trồng phát triển vượt trội, tối ưu năng suất và cải tạo đất bền vững cho nông dân Việt.
Chia sẻ
Cơ quan Thuế TP.HCM đã công khai danh sách hơn 300 doanh nghiệp nợ thuế. Điều đáng nói, rất nhiều doanh nghiệp bất động sản có số nợ thuế rất lớn, lên cả trăm tỷ đồng.
Chia sẻ
Với quy mô hơn 13,5 triệu dân sau sáp nhập, TP.HCM đang đối mặt với bài toán lớn trong việc đảm bảo an sinh xã hội và chăm sóc sức khỏe toàn diện cho các nhóm người yếu thế.
Chia sẻ
Diễn xuất trong “Lợi kiếm hoa hồng” bị đánh giá thiếu chiều sâu, lời thoại gượng gạo, khiến Địch Lệ Nhiệt Ba hứng chịu nhiều bình luận tiêu cực dù phim lên sóng vào khung giờ vàng.
Chia sẻ
Người hâm mộ đang rất ngóng chờ trong người gian tới đây, ĐT Việt Nam sẽ sớm trình làng 1 trung vệ ngoại có đủ đẳng cấp chỉ huy hàng thủ
Chia sẻ
Cái tên vườn Cơ Hạ ở kinh thành Huế được lấy từ ý "Vạn Cơ Thanh Hạ" có nghĩa là sự bình an, an nhàn trong mọi cơ sự. Với tên gọi này, các vị vua vương triều nhà Nguyễn dựng vườn chủ yếu nhằm mục đích nghỉ ngơi, đi dạo và ngắm cảnh giữa chốn cung đình sau sự vất vả, bận rộn nơi chốn cung đình.
Chia sẻ
Từ 15 giờ ngày hôm nay 31/7, liên Bộ Công Thương - Bộ Tài chính quyết định điều chỉnh giá bán lẻ xăng dầu các loại, trong đó xăng đồng loạt tăng mạnh, dầu giảm nhỏ giọt.
Chia sẻ
Trong bối cảnh hội nhập và phát triển, việc đẩy mạnh các hoạt động kết nối cung - cầu nông sản an toàn đang trở thành ưu tiên hàng đầu của nhiều địa phương. Tại Long An (cũ, nay là tỉnh Tây Ninh), những nỗ lực kết nối cung – cầu đã mang lại hiệu quả tích cực, góp phần tháo gỡ khó khăn cho doanh nghiệp, tìm đầu ra ổn định cho nông sản và đáp ứng nhu cầu tiêu dùng của người dân.
Chia sẻ
Ông Lê Trường Sơn - Phó Chủ tịch UBND tỉnh Đồng Nai đặt ra mục tiêu đưa Đồng Nai lọt vào top 5 địa phương dẫn đầu cả nước về phát triển khoa học, công nghệ, chuyển đổi số, đổi mới sáng tạo.
Chia sẻ
Ngoài thanh toán lệ phí nguyện vọng đại học 2025 bằng máy tính, thí sinh cũng có thể sử dụng điện thoại thông minh để thực hiện các thao tác này.
Chia sẻ
Công an TP Hà Nội đón nhận Huân chương Chiến công hạng Nhất. Trung tướng Nguyễn Thanh Tùng, Giám đốc Công an TP Hà Nội, được trao tặng Huân chương Quân công hạng Nhì.
Chia sẻ
Thứ trưởng Bộ Công an Nguyễn Văn Long đề nghị Công an Đà Nẵng phải thật sự đổi mới mạnh mẽ tư duy, nhận thức và hành động; chuyển từ tư tưởng quản lý sang tư duy phục vụ “lấy người dân làm trung tâm là chủ thể, là mục tiêu, động lực - nguồn lực trong công tác đảm bảo an ninh trật tự”.
Chia sẻ
Mua nhà là ước mơ lớn, nhưng vay vốn ngân hàng thường là rào cản tâm lý đối với nhiều người. Nỗi sợ về khoản nợ kéo dài 20-30 năm, lo lắng không kiểm soát được tài chính cá nhân, đã khiến không ít người trì hoãn kế hoạch an cư. Tuy nhiên, vay mua nhà không phải là rủi ro nếu khoản vay được thiết kế đủ linh hoạt để bạn hoàn toàn làm chủ nhịp độ tài chính của mình.
Chia sẻ
Nhà Đường là một triều đại vĩ đại trong lịch sử, ngoài những tiếng tăm về văn hóa thì triều đại này cũng có những vị Hoàng đế phong lưu bậc nhất Trung Quốc phong kiến. Đặc biệt, Đường Huyền Tông có rất nhiều cách chọn phi tần để thị tẩm.
Chia sẻ
Theo báo cáo ngày 29/7 của Viện Nghiên cứu Chiến tranh (ISW), Nga đang cố gắng buộc Tổng thống Mỹ Donald Trump phải lùi lại thời hạn vừa công bố về việc chấm dứt chiến tranh ở Ukraine.
Chia sẻ
Tại sân bay Hòa Lạc (Hà Nội) đồng loạt 10 chiếc trực thăng Mi - 8 và Mi - 17 đã cất cánh, bước vào tập luyện bài bay đặc biệt chuẩn bị cho nhiệm vụ bay trình diễn tại Lễ kỷ niệm 80 năm Cách mạng tháng Tám và Quốc khánh 2/9.
Chia sẻ
Lượng khách quốc tế, khách nội địa và doanh thu du lịch TP.HCM tăng ấn tượng sau khi sáp nhập với Bình Dương và Bà Rịa - Vũng Tàu. Hai địa phương này đóng góp đáng kể vào tăng trưởng chung của ngành du lịch TP.HCM.
Chia sẻ
Một bãi giữ xe ở phường Cái Khế, TP Cần Thơ thu 10.000 đồng/giờ đối với xe máy. Mức giá này cao gấp nhiều lần so với quy định của ngành chức năng, khiến người dân bức xúc.
Chia sẻ
Liên quan đến Hợp đồng chuyển nhượng vốn góp của Công ty Tài chính TNHH Một thành viên Bưu điện (“PTF”) và công bố của AEON Financial Service Co., Ltd. (“AFS”), Ngân hàng TMCP Đông Nam Á (“SeABank”) và AFS đã có những trao đổi tích cực trên tinh thần thiện chí và hợp tác cao nhất để làm rõ các vấn đề đã được AFS đưa ra.
Chia sẻ
Với sự góp mặt của 5 gương mặt trẻ đầy triển vọng, độ tuổi trung bình của đội hình CLB Ninh Bình dự V.League 2025/2026 chỉ hơn 25 tuổi - một bước đi mạnh mẽ trong chiến lược trẻ hóa và phát triển bền vững của đội".
Chia sẻ
Phía sau câu chuyện Cục Phát thanh, Truyền hình và Thông tin điện tử gọi điện yêu cầu ViruSs dừng livestream chính là những lỗ hổng về pháp lý để quản lý đội ngũ KOL, KOC.
Chia sẻ
Dự đoán điểm chuẩn đại học năm 2025 sẽ ra sao khi cả nước có tới 7,6 triệu nguyện vọng, trung bình mỗi thí sinh đăng ký gần 9 nguyện vọng?
Chia sẻ
Trong hai ngày 30 và 31/7, Đảng bộ phường Quế Võ, Bắc Ninh tổ chức Đại hội đại biểu lần thứ nhất, nhiệm kỳ 2025-2030. Về dự và chỉ đạo Đại hội, ông Nguyễn Duy Ngọc - Ủy viên Bộ Chính trị, Bí thư Trung ương Đảng, Chủ nhiệm Ủy ban Kiểm tra Trung ương gợi mở các vấn đề quan trọng để phường Quế Võ bứt phá, phát triển trong thời gian tới.
Chia sẻ
Hiện nay trên mạng xã hội xuất hiện nhiều thông tin về việc bổ nhiệm Tiktoker Phạm Thoại làm đại sứ cho Chương trình Hội chợ Các sản phẩm OCOP xuất khẩu - VIETNAM OCOPEX 2025. Đại diện Cục Xúc tiến thương mại (Bộ Công Thương) khẳng định: Hiện, Bộ không bổ nhiệm/sử dụng cá nhân nào làm Đại sứ của Chương trình và không cho phép cơ quan, tổ chức phối hợp nào thực hiện việc nêu trên.
Chia sẻ
Vào mùa mưa, thảo nguyên Đồng Lâm ở xã Hữu Liên, tỉnh Lạng Sơn (Hữu Liên là một xã trước kia thuộc huyện Hữu Lũng cũ) khoác lên mình diện mạo đặc biệt khi cả vùng thung lũng rộng lớn chìm trong làn nước, tạo thành hồ nước ngọt bao la, trong xanh bát ngát, view mát rượi-hồ Đồng Lâm.
Chia sẻ
Hàng loạt câu hỏi khiến tôi không thể nhịn nổi nữa, tôi chờ mẹ chồng đi khuất thì vào gặp chủ quán tạp hóa, hỏi thẳng luôn.
Chia sẻ
Tin tức 
Thế giới 
Nhà nông 
Hội và Cuộc sống 
Kinh tế 
Thể thao 
Văn hóa - Giải trí 
Xã hội 
Bạn đọc 
Nhà đất 
Media 
Chuyển động Sài Gòn 
Pháp luật 
Dân Việt trò chuyện 
Gia đình 
Đông Tây - Kim Cổ 
Hà Nội hôm nay 
Radio Nông dân 
Doanh nghiệp 
Đăng nhập
Trần Hòa 
